Να ‘μαστε λοιπόν, με κινηματογράφο υψηλής αισθητικής
αξίας, βαθιάς ψυχογραφικής ουσίας και κοινωνικού στρατευμένου περιεχομένου, με
επιθετικό πρόσημο. Τα αδέλφια Dardenne, υπογράφουν ένα
«μανιφέστο» με λυρική λιτότητα, οικονομία στην αφηγητική δομή, ουσιαστική χρήση
της ρεαλιστικής φιλμικής γλώσσας καταθέτοντας μπρος στους Ευρωπαϊκούς λαούς,
ένα κινηματογραφικό όπλο βαθιά συγκινητικό, βαθιά ευαίσθητο, όπλο κοινωνικής
χειραφέτησης. Και αν οι Κάννες, τους αρνήθηκαν το βραβείο, αυτό δεν κρίνεται
πλέον, διόλου αισθητικά αλλά καθαρά ως ζήτημα ουσίας. Θα μπορούσαν να τους είχαν
πει: «Μην παίρνετε και πολύ θάρρος. Είναι αδιανόητο οι καλλιτέχνες να ξεπέφτουν
στην λαουτζίδικη ψυχολογία των εργαζομένων.» Μα τα αδέρφια, δεν το βουλώνουν.
Με την κάμερα τους κέρδισαν την παγκόσμια αναγνώριση, μια κάμερα που διεισδύει
στα μικρά, στα δύσκολα, στα βαθυστόχαστα και με ποιητική αλλά και διάφανη
ευκρίνεια, στοχεύουν στο ουσιαστικό. Η βαρβαρότητα, η υποταγή, ο εξανδραποδισμός,
το προσκύνημα δεν ταιριάζει στους ανθρώπους. Και η Marion Cotillard το ενστερνίζεται ψυχή
και σώμα, και από σκυφτή, τσακισμένη, φοβισμένη γυναικά στις μυλόπετρες της
οικονομικής ανάγκης, σηκώνεται όρθια γεμάτη αξιοπρέπεια και περηφάνια. Με
λεπτότητα στο σενάριο, απλότητα στην φωτογραφία, ανθρωπιά στην κάμερα. Ο
κινηματογράφος των ερωτημάτων και των απαντήσεων, των αδιεξόδων και των
περασμάτων.
Η Σάντρα προσπαθεί, με την ευαισθησία που εκφράζει
τους ανθρώπους με Α κεφαλαίο, μητέρα δυο παιδιών, να μην χάσει την δουλειά της.
Το εργοστάσιο αποφασίζει με το δόλωμα του μπόνους στους υπόλοιπους
εργαζόμενους, να μειώσει το προσωπικό. Αφήνει τους ίδιους τους εργαζομένους,
λοιπόν, να αυτοκανιβαλιστούν, να αλλοτριωθούν, να χάσουν κάθε αίσθηση
αλληλεγγύης. Ο σώζων εαυτόν σωθήτω. Κάθε καρέ της ταινίας και μια ελάχιστη αργή
πτώση προς την απόγνωση, την θλίψη, την απαισιοδοξία, ένα οδοιπορικό προς τον
εξευτελισμό και την ζητιανιά, ο εργαζόμενος ένα εργαλείο αναλώσιμο. Ποιες
ανάγκες τώρα, ποια οικογένεια, ποιος έρωτας, ποια παιδιά, ποιες φιλίες. Ποιος
φταίει; Ο συναδελφός σου, ρε κερατά! Τι ψάχνεις να βρεις. Αν είναι και γυναίκα,
τόσο το καλύτερο. Αν είναι και μετανάστης, πανέμορφα! Και ο μύλος των κερδών γυρίζει
και γυρίζει. Μεγάλη, λέμε, η κονόμα. Η κατάσταση της Σάντρα – εικόνα των
επισφαλών εργαζομένων όλης της Ευρώπης – μια βόμβα έτοιμη να σκάσει.
Ταυτιζόμαστε, συνειδησιακά και ψυχολογικά – βίαια είναι αλήθεια -, με την
πρωταγωνίστρια. Κατανοούμε τις ευθύνες και τις ανάγκες μας. Στην θέση της Cotillard / Σάντρα, εγώ, εσύ
κάποιος άλλος. Πράγμα μεγάλο η τέχνη, που σέβεται τους ανθρώπους, που σέβεται
και τον εαυτό της. Ειλικρινής, ευαίσθητη, ανυπόταχτη. Σαν την Σάντρα που
αναλύει στην ολότητα της, ως άτομο μέσα στην κοινωνική πρέσα. Πολιτικό δοκίμιο
βαθιάς συναισθηματικής έντασης, ανθρωποκεντρικό, εργαλείο εύρεσης της αλήθειας
πίσω από τα μεγάλα ψέματα. Με ύφος γνώριμο, γήινο, ρεαλιστικό, που αγγίζει τα
πρόσωπα και την ψυχολογία των ηρώων. Μελετημένη εξέλιξη, δυνατό δράμα, αφετηρία
για ένα φινάλε ανθρώπινου ηρωισμού.
Το φιλμ τούτο δίνει περιεχόμενο, καύσιμο για να μην
σβήσει η οργή που μαζεύουν χρόνια οι εργαζόμενοι στον Ευρωπαϊκό «παράδεισο».
Τους μιλά στα ίσα, τους μιλά ανθρώπινα, τους μιλά απλά.
Στην κοινωνική ανθρωποφαγία, απαντάμε με την τέχνη.
