Τι και αν ο πολύς Quentin Tarantino και η παγκόσμια
κριτική θριαμβολογεί πάνω σε τούτο το δεύτερο κωμικοτραγικό πόνημα των
Ισραηλινών Aharon Keshales & Navot Papushado; Φτάνει αυτό – πέρα από τις
καλές προσδοκίες για κόψιμο εισιτηρίων – ώστε μια ταινία να μας πει κάτι
περισσότερο από αυτό που βλέπουμε; Αν δεν είχε κάποιες λεπτομέρειες στο σενάριο
– τόσο καλά δουλεμένες και δομημένες – θα έμοιαζε σαν μια απλή Ταραντινική
καρικατούρα αλόγιστης «βίας για την βία», με στοιχεία αστυνομικού τηλεοπτικού
θρίλερ, δίχως κανένα ουσιώδες θιγόμενο ζήτημα. Όμως οι δυο σκηνοθέτες, παίρνουν
μια απλή ιστορία, τόσο μα τόσο τετριμμένη, τις προσθέτουν ένα σπουδαίο
στυλιζάρισμα, ρίχνουν βάρος στην Coenικής αντίληψης ηθοποιία, δίνουν το αναγκαίο βάρος στο σασπένς και με λίγη
προσπάθεια υπερβαίνουν το αρχικό επιφανειακό στόρι για να μιλήσουν για μια
ολόκληρη σχιζοφρενική χώρα, βαπτισμένη σε μανία καταδίωξης, ρεβανσισμού,
νοσηρής βίας, αποποίησης κοινωνικοπολιτικών ευθυνών, στα πλαίσια μιας
προπαγανδιστικού τύπου χρήσης του τραγικού παρελθόντος για δικαιολόγηση του
εγκληματικού της παρόντος και μέλλοντος.
Το στόρι. Παιδιά παίζουν ανέμελα σε ένα εγκαταλειμμένο σπίτι στο δάσος.
Τέσσερις μπάτσοι γρονθοκοπούν ασύστολα ένα τύπο – δάσκαλο θρησκευτικών – δεμένο
σε μια καρέκλα. Ένα ανήλικο κορίτσι βρίσκεται βίαια δολοφονημένο στο δάσος. Ο
πατέρας του κοριτσιού παίρνει εκδίκηση ενάντια στον ύποπτο δάσκαλο, o ένας εκ των αστυνομικών τον βοηθάει.
Χαρακτήρες: Ο μεσήλικας πατέρας – καταπιεσμένος και κομπλεξαρισμένος γόνος μιας
ορθόδοξης εβραϊκής οικογένειας (οικογένεια μοιάζει να είναι το κράτος ολόκληρο
και τα παιδιά, οι πολίτες της χώρας) – που παραμένει «μαμάκιας» ενώ βασανίζει
το θύμα του, ο γραφειοκράτης παχύδερμος αρχηγός της αστυνομίας που τρομοκρατεί
τους πάντες, ο μπάτσος που νομίζει ότι μπορεί να κάνει τα πάντα ενώ καταλήγει
και τούτος θύμα της μανιακής βίας του τιμωρού. Ο στωικός δάσκαλος που δεν
γνωρίζει για ποιο έγκλημα τιμωρείται.
Κυνικό γκροτέσκο χιούμορ, σφιχτό και δομημένο σενάριο με σουρεάλ σκηνές,
αναπτυγμένοι χαρακτήρες/καρικατούρες ενός έθνους, διάλογοι εμπνευσμένοι έξω από
την ψυχολογία αλλά και τις πράξεις των χαρακτήρων, σκληρή εικόνα, κλασική μα
και σβέλτα φόρμα διαχειριζόμενη μέσα σε ελάχιστους χώρους και ένα τελικό
αποτέλεσμα χορταστικότατο.
Πολλά τα ερωτήματα: Ποιος είναι το θύμα – ποιος ο θύτης και τι σημαίνει
δίκιο και δικαιοσύνη; Ποια τα όρια; Ως που δικαιολογούνται τα βασανιστήρια και
πως μπορεί να εκμαιευτεί η όποια ομολογία; Ποιος είναι ο πραγματικός ένοχος,
ποιος ο πραγματικός εγκληματίας και ποιος ο αθώος; Οι εκφράσεις του δασκάλου
καθώς βασανίζεται δεν υποδηλώνουν τίποτα από τα δύο. Δεν βλέπουμε ποτέ την
ενοχή του για κάποια εγκληματική πράξη. Βλέπουμε μονάχα τα βασανιστήρια από
τους αυτόκλητους επιφανειακά υγιείς αλλά βαθιά ασθενείς τιμωρούς του. Αν η
πραγματικότητα δεν βολεύει, τόσο χειρότερο για την πραγματικότητα δηλαδή. Η
ιδέα της εκδίκησης πρέπει να επιβεβαιωθεί. Τα βλέμματα των τιμωρών είναι
βλέμματα ικανοποίησης και απόλαυσης, ξεφεύγουν από τα όρια της δικαιοσύνης και
αποτελεί ναζιστικού επιπέδου εξευτελισμό. Και φεύγοντας από το ειδικό περνάμε
στο γενικό και κοινωνικό. Οι συνδέσεις με μια ανάγνωση πιο ουσιαστική έρχονται
εύκολα στο νου μας.
Σε όλη την οπτική της ταινίας, βλέπουμε μια κριτική της προσποιητής
γαλήνιας και φυσιολογικής συμβατικής ζωής ως προκάλυμμα μιας σιχαμερής
νοσηρότητας. Βιτρίνα και περιεχόμενο. Η ταινία έντεχνα σπάει το τζάμι και
βγάζει για αισθητικό πλιάτσικο τα άπλυτα της κοινωνικής συνείδησης στην φόρα.
Μιας κοινωνίας με θεμέλια που στάζουν αίμα.
Και σε τούτον τον παραλογισμό – όπου η κοινωνία τρώει τις σάρκες της για
να αποδείξει την ανωτερότητα της, ο άραβας πάνω στο άλογο εμφανίζεται ως ο
μόνος φυσιολογικός, ως ο λυτρωτής του κοινού, ως ο από μηχανής θεός όπου
δείχνει την κατάλληλη στιγμή ,ακόμα πιο καθαρά, την βαλτώδη και αρρωστημένη συνείδηση
των Ισραηλινών δολοφόνων.
Εύπεπτο εικαστικά – αχώνευτο ουσιαστικά.
