Οι ταινίες που σημαδέψαν την ιστορία του παγκόσμιου σινεμά, είναι συχνά γεμάτες ιστορικές ανακρίβειες. Από τον Λώρενς της Αραβίας έως τους Μπόνι και Κλάιντ και από τον Γκάντι ως τον Υπέροχο άνθρωπο Τζον Νας, το βιογραφικό φιλμικό είδος μοιάζει να επηρεάστηκε σημαντικά από τις καλλιτεχνικές ελευθερίες των δημιουργών του.
Λώρενς της Αραβίας (1962) του Ντέιβιντ Λην
Η έρημος δεν θα είναι ποτέ πια τόσο σαγηνευτική, αντανακλώντας τα ολόλευκα ρούχα του ανέφικτα όμορφου Πήτερ Ο' Τουλ στην ταινία- οπτικοακουστικό αριστούργημα του 1962. Η σκηνοθετική ριζοσπαστικότητα του Νέιβιντ Λην συναντά την ονειρική φωτογραφία του Φρέντι Γιάνγκ και ο νεαρός και πρωτοεμφανιζόμενος ξανθός Άγγλος απλά μένει στην ιστορία ως ένας ηθοποιός που έζησε το ρόλο του όπως κανένας άλλος.
Ο Λην δημιουργεί ένα μοναδικό στο είδος του φιλμ, βασισμένος στο κυριότερο έργο του αντισυνταγματάρχη Τόμας Έντουαρντ Λώρενς, με τίτλο Οι επτά στύλοι της Σοφίας εξιστορώντας τη ζωή του Βρετανού αρχαιολόγου, στρατιωτικού και συγγραφέα που κατάφερε να ενώσει σχεδόν όλες τις διαιρεμένες αραβικές εθνότητες στον ένοπλο αγώνα τους ενάντια στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Χτίζοντας το ιδιοσυγκρασιακό πορτρέτο της αινιγματικής προσωπικότητας, ο δημιουργός πήρε την άδεια να παραποιήσει ελαφρώς τα ιστορικά γεγονότα προκειμένου να κατορθώσει να ανασύρει στο φως όλες τις πτυχές ενός μπερδεμένου, εγωμανή και σωματικά σχεδόν μαζοχιστικού χαρακτήρα που συσπείρωσε τις φατρίες τις ερήμου γύρω από ένα -ίσως και προσωπικό- όραμα.
Οι δραματικές άδειες του σκηνοθέτη εντοπίζονται κυρίως σε ότι έχει να κάνει με τους θαυμάσιους υποστηρικτικούς ρόλους, με ένα καστ που όμοιό του δύσκολα θα ξαναβρεθεί. Ο υπέροχος Ομάρ Σαρίφ υποδύεται έναν χαρακτήρα (τον στρατηγό Σερίφ Αλί) που απλούστατα δεν υπήρξε ποτέ στην πραγματικότητα, αλλά συντέθηκε βασισμένος σε -ιστορικά και μη- στοιχεία άλλων Αράβων ηγετών.
Ο έντονος ανταγωνισμός και η ανδρική αλληλοσυμπληρούμενη ένταση ανάμεσά τους, σε συνδυασμό βέβαια με τις ασαφείς σεξουαλικές προτιμήσεις της ιστορικής προσωπικότητας, οδήγησαν πολλούς φαν στο εσφαλμένο συμπέρασμα ότι η αφιέρωση του ερωτικού γράμματος σε κάποιον S.A. στην αρχή της βιογραφίας του, απευθυνόταν στον Σερίφ Αλί, πράγμα προφανώς αδύνατο.
Η μεγαλύτερη αστοχία όμως παρατηρείται στη σκιαγράφηση του Άουντα Άμπου Τάγι (ερμηνευμένο από έναν μεγαλειώδη Άντονι Κουίν) Σείχη μιας φυλής Βεδουίνων, ο οποίος παρουσιάζεται ως ένας ασυμμόρφωτος άγριος με έφεση στη βία ενώ οι ιστορικές πήγες αποδεικνύουν το αντίθετο. Εκτός αυτού, σε αυτόν πιστώνεται η ιστορική κατάληψη του φρουρίου της Άκαμπα (μοναδικού λιμανιού της σημερινής Ιορδανίας), με την οικογένεια του Άραβα στρατηγού να προσπαθεί να μηνύσει για χρόνια τους παραγωγούς της ταινίας, νιώθοντας βαθιά ηθικά προσβεβλημένη.
Παραλείποντας τις άλλες ιστορικές ανακρίβειες (για παράδειγμα ότι η επίσημη συμμέτοχη της Αμερικής στον Α΄Παγκοσμιο πόλεμο συνέβη πριν την κυρίευση της Άκαμπα) ή τις σκόπιμες ασάφειες γύρω από συγκεκριμένα γεγονότα της ζωής του Λώρενς (όπως τον περιβόητο βιασμό του από Τούρκους αξιωματικούς ή την αποκήρυξη της αραβικής ιδιότητάς του μετά τον πόλεμο) αυτό που τελικά μένει στην φιλμική ιστορία είναι τόσο η εικαστική πανδαισία αποχρώσεων (που δεν μπορούσες να φανταστείς ότι υπάρχουν) και παλλόμενων εικόνων ενός φιλμ που κερδίζει πόντους όσο μεγαλύτερη είναι η οθόνη στην οποία προβάλλεται – όντας πρωτοποριακά γυρισμένο σε φιλμ 72 χιλιοστών- όσο και η θαυμάσια σκηνοθετική προσέγγιση μιας σπουδαίας άλλα ταυτόχρονα ελαττωματικής προσωπικότητας, αδύναμα γαντζωμένης τόσο από την πραγματικότητα όσο και από τη λογική. Οι διθυραμβικές κριτικές και τα επτά βραβεία Όσκαρ άπλα επιβεβαιώσαν το θρίαμβο μιας δημιουργίας που έμελλε να μείνει στο κινηματογραφικό πάνθεον ως η ταινία που ανακάλυψε τον όρο του κινηματογραφικού επικού.
*αναδημοσίευση από το περιοδικό Σινεμά
