Η κινηματογραφική βιογραφία μιας εικονογραφημένης αυτοβιογραφίας. Κάπως έτσι θα μπορούσε να περιγραφεί το φιλμικό αριστούργημα για τη ζωή και το έργο του Χάρβεϊ Πίκαρ. Ενός συγγραφέα κόμικ που μετέτρεψε σε τέχνη την αδιάκοπη και αδυσώπητη καταγραφή της ανιαρής καθημερινότητάς του.
American Splendor (2003) των Σαρί Σπρίνγκερ Μπέρμαν και Ρόμπερτ Πουλτσίνι
Ίσως θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως μια από τις ακριβέστερες κινηματογραφικές βιογραφίες που έχουν γυριστεί. Η αλήθεια είναι ότι πρόκειται για ένα μοναδικό στο είδος του μείγμα ντοκιμαντέρ και ταινίας μυθοπλασίας, η οποία αφηγείται στην ουσία τη δημιουργική και ταυτόχρονα προσωπική πορεία του πιο κοινότοπου ανθρώπου της Αμερικής. Βασισμένο στη σειρά αυτοβιογραφικών κόμικ με τίτλο American Splendor, περιγράφει την υπέροχη, αλλά και αφόρητα βαρετή ζωή ενός από τους πρωτοπόρους των αντεργκράουντ κόμικ, του Χάρβεϊ Πίκαρ. Το δράμα μπλέκεται με βιογραφικά στοιχεία και οι μυθοπλαστικές σεκάνς εναλλάσσονται από πανέξυπνες σκηνές σχολιασμού από τον ίδιο τον συγγραφέα που μαζί με τη γυναίκα του παρεμβαίνουν στην αφήγηση (πολλές φορές όντας δίπλα στους ηθοποιούς που τους υποδύονται), αλλάζοντας διαρκώς τις οπτικές γωνίες ενός εγχειρήματος το οποίο δεν βλέπουμε πολύ συχνά στο σινεμά. Το αποτέλεσμα μοιάζει με ένα τόσο αντικομφορμιστικό όσο και αποδοτικό κολάζ εικόνων της πεζής και άχαρης μικροαστικής αμερικάνικης κοινωνίας της αποξένωσης, ακριβώς όπως αναπαρίσταται και στην υπερεπιτυχημένη graphic novel σειρά του δύστροπου αλλά πανέξυπνου συγγραφέα, που πρωτοδημοσιεύτηκε το μακρινό 1976.
Η ομορφιά σύμφωνα με τον Πίκαρ, βρίσκεται στο γεγονός ότι ακόμη και οι πιο μίζερες και συνηθισμένες ζωές των ανθρώπων αξίζει να αποτυπωθούν. Εκεί είναι ακριβώς που στέκεται ανθρώπινα η ταινία, μετατρέποντας τον γκρινιάρη, μίζερο και με περιορισμένη προσωπική υγιεινή πρωταγωνιστή της, σε έναν ήρωα με τον οποίο μπορείς να ταυτιστείς περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο. Μέσα από τις αληθινές περιπέτειες του Χάρβεϊ και της μετέπειτα συζύγου του Τζόις (ερμηνευμένη με αμεσότητα από την Χόουπ Ντέιβις) αντιλαμβάνεσαι ότι το χιούμορ της αβίαστης αποτύπωσης των στιγμών (οι ατάκες του τύπου ακόμη ένα ημί-αποτυχημένο Σαββατικύριακο προδικάζουν την καλτ επιτυχία του φιλμ) μπορεί να αποδεικνύεται πιο εύστοχο από οποιοδήποτε επιτηδευμένο τηλεοπτικό σενάριο. Ότι η τέχνη μπορεί να γεννηθεί από παντού, ακόμη και μέσα από τη σχέση δύο συντρόφων που απλά είναι λιγότερο δυστυχισμένοι όταν είναι μαζί. Και ότι ένας άνθρωπος που μετά βιας θεωρεί τον εαυτό του λίγο καλύτερο από το απόλυτο μηδέν, μπορεί να αποτυπώσει καλύτερα από τον καθένα το συναρπαστικό και ποιητικό ταξίδι της καθημερινότητας.
Ο αδιαμφισβήτητος βασιλιάς του αμερικάνικου indie Πολ Τζιαμάτι στο ρόλο του νευρωτικού και ερωτευμένου με τη τζαζ πρωταγωνιστή, παραδίδει χωρίς δεύτερη σκέψη την καλύτερη ερμηνεία της καριέρας του. Υποδυεται με τέτοια φυσικότητα που σου είναι εύκολο να τον μπερδέψεις με το αληθινό πρόσωπο (σε μερικές στιγμές νομίζεις ότι είναι ακόμη πιο δύστροπος και κοινωνιοπαθής από τον πραγματικό Πίκαρ), φυλακίζοντας για πάντα τον εαυτό του στο ρόλο της κρυφής διάνοιας που χρειάζεται πολύ καλή διάθεση και τεράστια υπομονή για να αναγνωρίσεις τα ομολογουμένως σπάνια προσόντα της. Θυμίζει έναν περιφρονητικό και uncool Γούντι Άλλεν -με κάτι από τους παππούδες του Μάπετ Σόου- που κρύβει όμως μέσα του μια θλιβερή ανθρωπιά, μια βαθιά εσωτερική συναισθηματικότητα. Είναι ένα από τα πιο πονόψυχα άτομα που έχω γνωρίσει στη ζωή μου. Ενας αληθινός ποιητής είπε ο Τζιαμάτι σε μια συνέντευξή του, μιλώντας για τον Πίκαρ. Ο θάνατός του του το 2010 αντιμετωπίστηκε με αδιαφορία από την αριστοκρατία των μίντια, και ίσως καλύτερα έτσι. Πάντως η ταινία (η οποία ψηφίστηκε ως μια από τις 10 καλύτερες κινηματογραφικές βιογραφίες από το περιοδικό Time) εκθειάστηκε σχεδόν από το σύνολο των κριτικών, χαρακτηρίζοντάς την ως διαμάντι του ανεξάρτητου αμερικάνικου σινεμά.
Μια κομψή αλλά οξεία κριτική στην σημερινή κοινωνία, μέσα από την καλλιτεχνική και συναισθηματική διαδρομή ενός σύγχρονου δημιουργού-αντιήρωα, πικραμένου από την ίδια του την ύπαρξη, αλλά και από την απροθυμία του να ρομαντικοποιήσει το χρόνο που περνά και χάνεται.
*αναδημοσίευση από το περιοδικό σινεμά
