Είχα δει το Μπιγκ Χιτ του Κάρολου Ζωναρά στην πρεμιέρα του, στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, τον περασμένο Νοέμβριο. Δεν έχουν σημασία τα ψεγάδια της ταινίας, σημασία έχει η κινηματογραφική τελετουργία που επιτελείται στο σύμπαν του Κάρολου Ζωναρά. Είχα την ευκαιρία να συνομιλήσω με τον σκηνοθέτη και στην κουβέντα μας λύνει αρκετές απορίες σχετικά με το σύμπαν του Μπιγκ Χιτ και της αγάπης του για το σινεμά.
Μπιγκ Χιτ ή Big Heat?
Το Μπιγκ Χιτ είναι η ακουστική εκδοχή του αγγλικού Big Heat, ή καλύτερα, είναι ο ίδιος o αγγλικός τίτλος γραμμένος με ελληνικό αλφάβητο. Και διάλεξα αυτόν τον τίτλο ακριβώς για να υπογραμμίσω ότι η ταινία μου είναι η ίδια «H Μεγάλη Κάψα» του Φριτς Λανγκ. Ουσιαστικά ξεκίνησα αντιγράφοντάς την, σκηνή προς σκηνή. Βέβαια από ένα σημείο και μετά άρχισα να κάνω και κάποιες αλλαγές, να αφαιρώ ή και να προσθέτω σκηνές, να βάζω πράγματα δικά μου. Οπότε ουσιαστικά οδηγήθηκα σε αυτό που λέμε διασκευή. Η γενική δομή όμως του έργου παρέμεινε η ίδια. Κάποιοι χρησιμοποίησαν τον όρο remix για να χαρακτηρίσουν το εγχείρημά μου, και ίσως είναι ο πιο σωστός, δεν ξέρω πως αποδίδεται αυτός ο όρος στα ελληνικά.
Είσαι λάτρης του νουάρ; Πες μου 3 ταινίες του είδους ή 3 σκηνοθέτες που αγαπάς και βλέπεις συνέχεια.
Αν λάτρης του νουάρ είναι αυτός που τρέχει στο σινεμά όταν παίζει ταινίες του είδους, ή που μαζεύει αφίσες, ή που ξέρει απ’ έξω ονόματα ηθοποιών και τέτοια, τότε όχι, δεν μπορώ να πω ότι είμαι λάτρης του νουάρ. Οι δε εγκυκλοπαιδικές μου γνώσεις γύρω απ’ το θέμα είναι εξαιρετικά πενιχρές.
Μου ζητάς να αναφέρω τρεις ταινίες ή τρεις σκηνοθέτες; Ζήτημα είναι αν μου έρχονται στο μυαλό δύο… Για παράδειγμα δεν ξέρω ποιος είναι ο σκηνοθέτης του «Tο γεράκι της Μάλτας». Πρέπει να είναι ο Χιούστον… αλλά δεν είμαι και σίγουρος. Ένα κλασικό νουάρ πάντως που έχω λατρέψει (και αν δεν είχα κάνει τι Μπιγκ Χιτ, αυτό θα ήθελα να κάνω) είναι το «Out of the past» του Ζακ Τουρνέρ, («Αμαρτωλοί και δολοφόνοι» αυτός είναι ο τίτλος με τον οποίο παρουσιάστηκε στην Ελλάδα), ένα κινηματογραφικό αριστούργημα κατά τη γνώμη μου, με έναν εκπληκτικό Ρόμπερτ Μίτσαμ. Ναι, είμαι λάτρης του Ρόμπερτ Μίτσαμ, αυτό το ομολογώ.
Προτιμάς τη ρεαλιστική αναπαράσταση ή την κινηματογραφική ατμόσφαιρα σε μια ταινία;
Όχι, η ρεαλιστική αναπαράσταση δεν με ενδιαφέρει καθόλου, ακόμα και στην καλύτερή της εκδοχή δεν με πείθει ποτέ. Δεν το τρώω ότι αυτό που βλέπω είναι η «ζωή», όπως συχνά λέγεται όταν οι ηθοποιοί παίζουν νατουραλιστικά, τάχα καθημερινά. Εμένα αυτό μου θυμίζει τηλεόραση, σίριαλ… Μου αρέσει αντίθετα το σινεμά που βασίζεται σε συνθήκες, σε κώδικες, που ορίζεται απ’ τον ίδιο του τον εαυτό. Ποτέ δεν μου άρεσε ο ορισμός του σινεμά σαν το «ανοιχτό παράθυρο στον κόσμο». Προτιμώ τον ταυτολογικό ορισμό του Γκοντάρ: το σινεμά είναι το σινεμά.
Μια απο πρωτοτυπίες της ταινίας είναι το ντουμπλάρισμα των ηθοποιών. Πως έγινε αυτή η τεχνική;
Πολύ πριν ξεκινήσουν τα γυρίσματα μαζευόμασταν στο στούντιο ενός φίλου μου μουσικού, του Αδριανού Παπαμάρκου, και με διάφορους ηθοποιούς ηχογραφούσαμε την πρόζα όλων των σκηνών της μελλοντικής τότε ταινίας. Παράλληλα στο κομπιούτερ μου εγώ έκανα μοντάζ, διαλέγοντας τις καλύτερες λήψεις ώστε να φτιάξω τελικά ένα cd. Σε αυτό μπορούσε κανείς να ακούσει όλη την ταινία σαν να ήταν «ραδιοφωνικό δράμα», ή μάλλον σαν να ήταν ταινία που όμως τη βλέπεις με κλειστά μάτια. Μετά, στην διάρκεια της προετοιμασίας, κάνοντας το λεγόμενο κάστινγκ των ηθοποιών που θα υποδύονταν τους ρόλους, ζητούσα απ’ τον καθένα τους να ακούσει το cd εκατοντάδες, χιλιάδες φορές και να παίξει μετά τα λόγια σε play back. Αυτή ήταν η όλη διαδικασία. Το γιατί; Γιατί αυτό βοήθησε τα γυρίσματα να γίνουν άνετα και γρήγορα. Γιατί μου έδωσε την δυνατότητα να χρησιμοποιήσω ερασιτέχνες ηθοποιούς (by the way, να παίξω κι εγώ, τον παπά –με τη φωνή του Γιάννη Μποσταντζόγλου). Αλλά πάνω απ’ όλα για να έχω τον απόλυτο έλεγχο του επιδιωκόμενου αποτελέσματος.
Ήθελα οι χαρακτήρες μου να τα πούνε έτσι. Και όχι αλλιώς. Να ακούγονται λίγο σαν να έχουνε βγει από αστυνομική ταινία του 60, κάτι σαν Γιάννης Μαρής, σαν «Έγκλημα στο Κολωνάκι». Τέτοιο ύφος ήθελα. Πράγμα που αν το επεδίωκα αποκλειστικά και μόνο στη διάρκεια των γυρισμάτων και μάλιστα με σύγχρονο ήχο, δεν θα μπορούσε να γίνει, θα χρειαζόμουν τον διπλάσιο χρόνο.
Το Μπιγκ Χιτ ειναι ένα μεταμοντέρνο αθηναϊκό νεονουάρ. Θεωρείς οτι η γενικότερη ατμόσφαιρα της εποχής σε βοήθησε για να χτίσεις την ταινία σου;
Ναι, το Μπιγκ Χιτ είναι ένα αθηναϊκό νεονουάρ. Ναι, αυτό ήθελα να κάνω. Και η Αθήνα σαν πόλη ήταν το ιδανικό μέρος για ένα τέτοιο εγχείρημα. Δεν θα μπορούσα π.χ. να κάνω αυτή την ταινία στην Ιταλία, (παρεμπιπτόντως έχω ζήσει εκεί πάνω από 15 χρόνια), στην κατ’ εξοχήν δηλαδή χώρα του εγκλήματος και της μαφίας. Εκεί δεν είδα ποτέ μου έναν μαφιόζο, εκεί οι εγκληματίες δεν διασκεδάζουνε, κρύβονται, δεν πάνε στα κλαμπ ή στα σκυλάδικα. Εκεί δεν υπάρχουν καν στριπτιζάδικα.
Τώρα αν η γενικότερη ατμόσφαιρα της εποχής με βοήθησε… εικάζω ότι το ερώτημά σου αυτό θες κάπως να το δέσεις με την παρούσα οικονομική κρίση και τον, ας πούμε, καταγγελτικό χαρακτήρα της συγκεκριμένης ταινίας, (η κοινωνική καταγγελία είναι εξάλλου χαρακτηριστικό κάθε καθαρόαιμου νουάρ). Ναι και όχι… Η Μεγάλη Κάψα, πολύ πριν γίνει ταινία, γράφτηκε πρώτα σαν αστυνομικό μυθιστόρημα και βεβαίως τότε αναφερόταν με τρόπο καταγγελτικό στις συνθήκες της κρίσης του 30. Αλλά και η ταινία του Φριτς Λανγκ, το '53 που έγινε, είχε καθαρά έναν στρατευμένο χαρακτήρα.
Νομίζω σήμερα ότι θα ήταν αφελές να πιστεύει κανείς ότι μπορεί με μια ταινία να καταγγείλει τη διαφθορά ή τη «σαπίλα» της κοινωνίας. Αυτό στην καλύτερη περίπτωση, στα καθ’ ημάς, μπορεί να το κάνει ίσως ένας Κούλογλου (ο δικός μας δηλ. Μάϊκλ Μουρ;) και στην χειρότερη, αν ήταν κινηματογραφιστής, ένας Μάκης Τριανταφυλλόπουλος για να μην πω ένας Χίος ή ένας Τράγκας… (η λίστα δεν έχει τέλος) Δεν πιστεύω όμως ότι το σινεμά προσφέρεται πλέον για τέτοια. Κι ευτυχώς, ίσως…
Info
Το Μπιγκ Χιτ παίζεται σε ειδική βραδινή προβολή (20.45, πλην Δευτέρας) στον κινηματογράφο Φαργκάνη.
