γράφει η Ισμήνη Δασκαρόλη
Ταινία Έναρξης / Διαγωνιστικό
Σκηνοθεσία: Wes Anderson
Παίζουν: Bryan Cranston, Koyu Rankin, Edward Norton, Liev Schreiber, Greta Gerwig, Bill Murray, Jeff Goldblum, Bob Balaban, Scarlett Johansson, Courtney B. Vance, Kunichi Nomura.
Με ζωηράδα, ζωντάνια και…ασφάλεια ανοίγει την αυλαία του το φετινό Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου, προβάλλοντας το τελευταίο έργο του Wes Anderson Isle of Dogs. Πρόκειται για την δεύτερη animation ταινία του Anderson και είναι η δεύτερη φορά που ο σκηνοθέτης ανοίγει το φεστιβάλ μετά το The Grand Budapest Hotel με το οποιο είχε γοητεύσει το κοινό το 2014.
Για πρώτη φορά στα χρονικά ταινία έναρξης του φεστιβάλ είναι κινουμένων σχεδίων και μάλιστα με το μέσο στο οποίο έχει ιδιαίτερη αγάπη ο Anderson, το Stop Motion.
Το Isle of Dogs πρόκειται για μία Γερμανο-Αγγλική παραγωγή, ενός Αμερικανού σκηνοθέτη, που λαμβάνει χώρα στην Ιαπωνία για να διηγηθεί μία ιστορία με επίκεντρο τα σκυλιά και τις φωνές ενός λαμπερού Αμερικανικού και Ιαπωνικού καστ. Και αν αυτό ακούγεται κάπως εξωτικό και μπερδεμένο, είναι πράγματι. Με αφορμή μία γρίπη που μαστίζει τον σκυλίσιο πληθυσμό, η πόλη του Megasaki αποφασίζει να εξοστρακίσει μαζικά τον καλύτερο φίλο του ανθρώπου στο σκουπιδονήσι Trash Island. Ο 12χρονος ανηψιός του Δημάρχου Kobayashi που κίνησε την εκστρατεία, ταξιδεύει λαθραία στο σκουπιδονήσι, προκειμένου να σώσει τον φύλακα και καλύτερο του φίλο, Spots. Στον δρόμο θα γνωρίσει μία συμπαθέστατη και πανέξυπνη αγέλη σκύλων που παρότι δεν τον καταλαβαίνουν, θα τον βοηθήσουν στο ταξίδι του.
Το έργο είναι ένα τυπικό παράδειγμα κινηματογράφησης του Wes Anderson, σε τέτοιο βαθμό μάλιστα που αναρωτιέται κανείς μήπως αγγίζει τα όρια της φόρμουλας του. Παρόλα αυτή η τεχνική του παράγει ένα απολαυστικό έργο, προσεγμένο στην λεπτομέρεια που σε κρατάει ικανοποιημένο. Για εκείνους που έχουν αδυναμία στο Fantastic Mr Fox, σίγουρα το Isle of Dogs θα αποτελεί το επόμενο βήμα στην τελειοποίηση της τεχνικής των κινουμένων σχεδίων του σκηνοθέτη, αλλά και της αφήγησης που χρησιμοποιεί ο Anderson, όταν εκφράζεται μέσω animation. Ο ρυθμός είναι πιο γρήγορος, πιο ακριβής, πιο δυναμικός. Οι φιγούρες έχουν δουλευτεί τόσο καλά κινησιολογικά που σε πείθουν ότι οι πρωταγωνιστές έχουν ψυχή. Ο Anderson νιώθει μακράν μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση με την αφήγηση του και αυτό παράγει συνολικά ένα αρκετά πιο δυνατό έργο από το Fantastic Mr Fox αλλά ίσως η απουσία τόλμης του να το κάνει να είναι και πιο φλατ.
Σαφώς δεδομένης της παραγωγής της ταινίας και του γεγονότος ότι λαμβάνει χώρα στην Ιαπωνία, είναι δύσκολο να αγνοήσει κανείς τον πολυπολιτισμικό της χαρακτήρα. Προερχόμενος από τον Νότο της Αμερικής, ο Anderson σε σχεδόν κάθε του πρόσφατο έργο πλάθει μία παράλληλη πραγματικότητα, σε στιλ playmobile, στην οποία κινούνται οι χαρακτήρες του. Η Β. Αμερική δεν είναι πραγματικά η Β. Αμερική, είναι μία εκδοχή της Β. Αμερικής. Η Κεντρική Ευρώπη του ξενοδοχείου Grand Budapest δεν υπήρξε ποτέ. Παρόλα αυτά συνήθως στα έργα του καταφέρνει να κρατά κομμάτια οικειότητας, τόλμης και γνησιότητας ούτως ώστε να μας πείσει ότι κάπου, κάποτε αυτό το παράλληλο σύμπαν υπήρξε και κρύβεται ακόμη. Ήταν μία Ευρώπη όπως μάλλον την φαντασιώνεται ένας Αμερικάνος, αλλά μία Ευρώπη που αναγνωρίζαμε παρόλα αυτά.
Με τον ίδιο ενθουσιασμό προσεγγίζει στο Isle of Dogs ο Anderson την Ιαπωνία. Σαν μικρό παιδί παίζει χαρούμενα με τα πιο ιδιαίτερα, αισθητικά διακριτά και αναγνωρίσιμα κομμάτια της και παρότι το αποτέλεσμα είναι ένα άψογο ψηφιδωτό αισθητικής και Αμερικανο-Ιαπωνικού ύφους, η απουσία κομματιών που το καθιστούν τολμηρό και γνήσιο δεν το σώζει από έναν υποβόσκοντα εξωτισμό. Δυστυχώς στην περίπτωση της Άπω Ανατολής, η οποία έχει αποτυπωθεί στο δυτικό νου με την ίδια πληθώρα και φαντασία που έχει χαραχτεί στο μυαλό μας η Ινδία, η Ελλάδα ή η Ρώμη. Ένας ιδανικός τόπος μαγείας και μυστηρίου, στον οποίο ο δυτικός άνθρωπος θα βρίσκεται στο επίκεντρο. Παρά τις προφανείς αγνές διαθέσεις, εκείνο που βλέπουμε στην τελική είναι άλλη μία δυτική φαντασίωση που χτυπάει στο μάτι πολύ περισσότερο από αυτήν της Κεντρικής Ευρώπης. Ο Anderson ενδιαφέρεται αρκετά για την διακόσμηση, για την αντίληψη του εξωτικού νέου τόπου όμως λιγότερο. Και παρά το γεγονός ότι η ταινία είναι απολαυστικά δίγλωσση και μία προφανής προσπάθεια να βρίσκεται εντός των politically correct ορίων της εποχής του, κολλάει στο δέντρο και χάνει το δάσος. ο Anderson εμφανώς ήθελε να κάνει μία ταινία που να φαίνεται Ιαπωνική και την έκανε.
Κατά τα άλλα, το έργο αποτελεί το πιο ασφαλές παράδειγμα στο κινηματογραφικό στυλ του Anderson μέχρι στιγμής. Αν ήθελε κανείς να καταγράψει μία συνταγή για τον χαρακτήρα των ταινιών του, θα επέλεγε αυτήν την ταινία: γεωμετρικά κάδρα, δυνατός παλμός και γρήγορο μοντάζ σε κάθε σκηνή που εξυψώνεται υπό την εξαιρετική μουσική καθοδήγηση του Desplat, αισθητική που λάμπει στις λεπτομέρειες, χαρακτήρες μονότονοι, αμήχανοι αλλά συμπαθητικοί με συγκρατημένο πάθος και ο πόλεμος των μεγάλων και μικρών στο επίκεντρο με μία διαρκής εναλλαγή ρομαντισμού και κυνισμού. Από αυτήν την άποψη το Isle of Dogs ίσως και να αποτελεί την πιο ασφαλή ταινία του σκηνοθέτη μέχρι στιγμής, ακολουθώντας κατά γράμμα την αλφαβήτα του στυλ του. Ταυτόχρονα όμως, είναι ίσως και η πιο βαρετή ταινία του σκηνοθέτη – παρότι είναι σημαντικό να τονιστεί ότι αυτή η αλφαβήτα τελειοποιείται περισσότερο με κάθε του έργο.
Θα μπορούσε κανείς να πει ότι παρότι το έργο λαμβάνει χώρα στην Ιαπωνία, η θεματική της άδικης καταδίωξης των αδύναμων με την χρήση προπαγάνδας σε ένα ολιγαρχικό σύστημα, χτυπάει καμπανάκια για την κοινωνική κατάσταση στις ΗΠΑ επί Trump και το – όλο και δυσκολότερο – ζήτημα χορήγησης ασύλου. Μπορεί ίσως να κλείνει το μάτι στο Βορειο-Κορεατικό ζήτημα, μπορεί επίσης απλά ο Anderson να παίζει με τις κούκλες του σε Ιαπωνικό σκηνικό και να θέλει να πει μία ζεστή, συγκινητική, οικουμενική και ευκολοχώνευτη ιστορία σε ένα πανέμορφο εξωτικό μέρος που προφανώς ερωτεύτηκε. Δεν μας απογοητεύει στο ελάχιστο, αλλά ούτε και μας κερδίζει σε ενθουσιασμό. Το Isle of Dogs θα χαρίσει δύο ώρες απόλαυσης νοητικής, συναισθηματικής αισθητικής, εξιτάροντας την φαντασία για μία Ιαπωνία που δεν υπάρχει.
