Ἔιρικουρ Ἔρτν Νόρδνταλ Illska, Τό Κακό. Μετάφραση ἀπό τά γαλλικά τῆς Ρούλας Γεωργακοπούλου. Ἐκδόσεις Πόλις 2017. 564 σελίδες σε ὑψηλῆς ποιότητας ὑπόλευκο χαρτί. Πανέμορφο ἐξώφυλλο, ἐξαιρετική ἐκτύπωση, στιβαρό δέσιμο, ἄψογη ἐπιμέλεια. Ἐν ὀλίγοις ἐκδοτικό κόσμημα, ὅπως πάντα ἀπό αὐτόν τόν ἐκδοτικό οἶκο.
Θά ξεκινήσω μέ τή μετάφραση. Ἐξαιρετική! Μοῦ ἔκανε τρομερή ἐντύπωση τό ὅτι ἡ Γεωργακοπούλου πῆγε στήν Ἰσλανδία, ὥστε νά βιώσει τό πῶς ἐκφέρονται τά ἰσλανδικά ὀνόματα (καί ὄχι μόνον). Πολύ περισσότερο ἀπό ἀξιοθαύμαστη ἡ κίνησή της. Καί ἐπιτέλους διάβασα σωστά τό ὄνομα τοῦ περίφημου πίνακα τοῦ Πικάσο. Τόν λέει Γκερνίκα καί ὄχι Γκουέρνικα.
Ἡρωίδα τοῦ βιβλίου εἶναι ἡ Λιθουανή Ἄγκνες, μετανάστις στήν Ἰσλανδία. Εἶναι κόρη μιᾶς Ἑβραίας κι ἑνός ἀπογόνου ναζιστῶν. Γράφει τήν πτυχιακή της ἐργασία γιά τό Ὁλοκαύτωμα. Στην Ἰσλανδία θά γνωρίσει καί θά συνάψει σχέση μέ τόν ἰδιαίτερα ἀνασφαλή καί μοναχικό Ὄμαρ. Ὅμως, στά πλαίσια τῆς ἕρευνάς της γιά τούς νεοναζί θά γνωρίσει καί θά ἑρωτευτεῖ τόν μικροκαμωμένο ἀλλά εὐφυή διανοούμενο νεοναζί Ἄρνορ. Μέ μεγάλης διάρκειας διαλόγους καί μονολόγους ὁ συγγραφέας μᾶς μυεῖ στή ψυχοσύνθεση τῶν τριῶν πρωταγωνιστῶν.΄
Μέσα ἀπό αὐτό τό ἀσυνήθιστο ἐρωτικό τρίγωνο θά ἁπλωθεῖ μπροστά μας ἡ ἱστορία τῆς Ἰσλανδίας, μέ πολλές καί ἐνδιαφέρουσες ματιές στό παρελθόν της. Παράλληλα, θά παρουσιαστεῖ ἐναργέστατα ἡ σημερινή κοινωνική κατάστασή της, μέ ἑστίαση στά ἀρνητικά στοιχεῖα: ρατσισμός, δυσκολία ἀποδοχῆς τῆς διαφορετικότητας, ἀνοχή στά νεοναζιστικά κινήματα. Κι ἐπειδή ὅλη ἡ ὑπόθεση διαδραματίζεται τό 2010, εἶναι ἐμφανῆ τά ἀποτελέσματα τῆς οἰκονομικῆς κρίσης τοῦ 2008.
Ταὐτόχρονα θά γίνει ἐξαιρετική παρουσίαση τῆς ἐπίδρασης τοῦ ναζισμοῦ στούς κατοίκους μιᾶς κωμόπολης τῆς Λιθουανίας, τοῦ Γιούρμπακας. Πρωτότυπη ἡ ἱδέα τοῦ Νόρδνταλ νά περιγράψει τό Ὁλοκαύτωμα μακρυά ἀπό τά κρεματόρια τῆς Γερμανίας. Καί τό κάνει μέ ἀνατριχιαστικά ὠμές περιγραφές τῶν βιαιοπραγιῶν τῶν ἐθνικιστῶν Λιθουανῶν σέ βάρος τῶν Ἑβραίων συγχωριανῶν τους, οἱ ὁποῖοι μέχρι τήν προηγούμενη μέρα ἦσαν γείτονες, συνεταίροι, φίλοι.
Λίγο μετά τά μισά τοῦ βιβλίου ἐμφανίζεται καί ὁ γιός τῆς Ἄγκνες, ἡ ὁποία δέν ξέρει καί ποτέ δέν θά μάθει ποιός ἀπό τούς δύο ἀγαπημένους της εἶναι ὁ πατέρας του. Ἡ ὕπαρξη αὐτή θά γίνει ἀφορμή γιά τόν Νόρδνταλ γιά ἕναν ἀκόμα κύκλο μαθημάτων, πολύ συχνά χρησιμοποιῶντας καυστικό χιοῦμορ.
Ἡ πτυχιακή ἐργασία τῆς Ἄγκνες καί ἡ σχέση της μέ τόν Ὄμαρ καί τόν Ἄρνορ εἶναι τό πρόσχημα γιά τόν συγγραφέα (ξεδιπλώνοντας τήν ἐντυπωσιακή γιά τήν ἡλικία του εὐρυμάθειά του) ὥστε νά γράψει καί μᾶς παραδώσει μιά πραγματεία γιά τό Κακό. Ἐκεῖνο πού ὁ Νόρδνταλ πιστεύει (καί σ' αὐτό μοιάζει πολύ μέ τόν Ζάουμε Καμπρέ καί τό ἐμβληματικό Confiteor) εἶναι πώς τό Κακό εἶναι διαχρονικό. Το Κακό δέν διακρίνει, φύλο, φυλή, ἡλικία, κοινωνική βαθμίδα, μόρφωση. Το Κακό κυριαρχεῖ παντοῦ καί πάντα. Ἡ ἀντιμετώπισή του ἀπαιτεῖ ἐγρήγορση, δράση, τόσο στό σπίτι ὅσο καί στό σχολεῖο, στήν ἐκπαίδευση. Κι ἐμεῖς τί κάνουμε ἀπέναντί του; Σέ δύο σημεῖα ὁ συγγραφέας δίνει ἔμμεσα τίς ἀπαντήσεις:
Σελίδα 501: Κανένας ποτέ δέν ἄλλαξε τόν κόσμο σηκώνοντας μέ ἀδιαφορία τούς ὤμους του.
Καί στή σελίδα 387: Μπορεῖ καί νά μήν ὑπῆρχε τίποτε πιό δύσκολο στόν κόσμο ἀπό τό ν' ἀγαπᾶς.
Δέν θέλω νά πῶ ἄλλα. Δέν ἔχω νά πῶ ἄλλα. Εἶναι ἕνα συγκλονιστικό βιβλίο! Διαβάστε το!
