Ανάμεσα σε δυο Ευρωπαϊκές πόλεις,
ασχολείται με τη φωτογραφία, τη ζωγραφική και την εικονογράφηση. Τη συναντάς
στο Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών, Ελ. Βενιζέλος όπου φιλοξενούνται έργα της. Σου
μιλάει για έναν καλλιτέχνη που τροφοδοτεί το κοινό με σκέψεις, συναισθήματα,
διαπραγματεύοντας κάθε φορά διαφορετικά όρια αλλά ζώντας με αναγκαίο βάθος και
πάθος.
Η ζωγραφική σε ωθεί να ζεις με
ιδιαίτερο τρόπο;
Μάλλον
λίγο αντίστροφα πάει αυτό. Δηλαδή ίσως ο τρόπος που μπορεί να βλέπω/βιώνω τις
καταστάσεις γύρω μου με οδήγησαν στο να
γίνω καλλιτέχνης και το μέσο που μου ταίριαξε ήταν η ζωγραφική. Για μένα
η τέχνη δεν είναι μια επιλογή, αλλά μια ξεκάθαρη ανάγκη κι ο πιο ολοκληρωμένος τρόπος να εκφράσω ένα σύνολο από ανησυχίες,
ερωτήσεις, απόψεις και συναισθήματα.
Διχασμένη ή γοητευμένη από δυο
ευρωπαϊκές πόλεις; Η Θεσσαλονίκη δίνει την έμπνευση του παρελθόντος και το
Λονδίνο τις εξελίξεις;
Τυχερή
πραγματικά που έχω και τα δυο, ακόμη και σε επίπεδο των Σχολών Καλών Τεχνών.
Δηλαδή η Σχολή Καλών Τεχνών του Αριστοτέλειου μου έδωσε καλές βάσεις και άπλετο
χρόνο (5 χρόνια σχολή!) για να εξελίξω το σχέδιο και τις ζωγραφικές μου
δεξιότητες, ενώ στο Master στο University of East London έμαθα να δίνω
‘βαρύτητα’ στη δουλειά μου γνωρίζοντας σε βάθος σύγχρονες κριτικές θεωρίες και
συνδυάζοντας τις πιο κατάλληλες στο σκεπτικό των έργων μου. Σίγουρα η όλη
εμπειρία του να ζεις Λονδίνο και με τα χρόνια να γίνεσαι κι εσύ λίγο ντόπιος,
να βλέπεις εξαιρετική παλαιότερη και σύγχρονη τέχνη όποια στιγμή επιθυμείς, να
παρακολουθείς πρωτοποριακές θεατρικές παραστάσεις, να ζεις μέσα στις εξελίξεις
κτλ, σε βοηθούν να ανοίξει το μυαλό σου και να κάνει νέους δημιουργικούς
συνδυασμούς που είναι ότι καλύτερο για έναν καλλιτέχνη. Αλλά η συντηρητική
Ελλάδα μου, μου έμαθε να μπορώ να ορίζω το χάος της δημιουργικότητας και των
πολλαπλών εικαστικών ερεθισμάτων, δίνοντας μου ένα ξεκάθαρο σημείο αναφοράς,
σαν ένα φίλτρο μέσα από το οποίο περνούν όλες οι πληροφορίες που λαμβάνω.
Έργα σας φιλοξενούνται στο Διεθνή
Αερολιμένα Αθηνών, Ελ. Βενιζέλος. Αδηφάγα μάτια θεατών απ’ όλο τον κόσμο. Πώς
αισθάνεστε γι’ αυτό;
Super!
Η τέχνη για μένα είναι επικοινωνία. Πιστεύω ότι οι άνθρωποι από όλον τον κόσμο
έχουμε πολύ περισσότερα κοινά απ’ ότι νομίζουμε. Χωρίς να χρειάζεται να μιλάμε
την ίδια γλώσσα ή να έχουμε την ίδια εκπαίδευση, χωρίς να χρειάζεται να
μοιραζόμαστε την ίδια κουλτούρα, θρησκεία, πολιτικές πεποιθήσεις ή κοινωνικό
status. Οι σκέψεις, οι ανησυχίες, οι εμπειρίες, τα συναισθήματα, οι γνώσεις
ενός ανθρώπου αποτυπώνονται σε ένα έργο στο οποίο ο κάθε θεατής μπορεί να βρει
κάτι από τον εαυτό του σ’ αυτό, αρκεί να σταθεί μπροστά στο έργο χωρίς
προσδοκίες, άγχος άγνοιας της ιστορίας της τέχνης και κυρίως χωρίς καμία
προκατάληψη.
Ζωγραφική-φωτογραφία-εικονογράφηση, πώς
συνδέεται και πώς οδηγεί το ένα στο άλλο;
Η
φωτογραφία στη δουλειά μου είναι πιο πολύ σαν ένας τρόπος καταγραφής ιδεών,
σκέψεων κι εικόνων για περαιτέρω ανάλυση και σε κάποιες περιπτώσεις ένα
ολοκληρωμένο έργο από μόνο του. Από την άλλη οι φωτογραφίες που μας περιστοιχίζουν
και συγκεκριμένα οι διαφημίσεις σε περιοδικά με όλους τους συνειρμούς που
φέρουν, αποτέλεσαν την πιο κύρια πηγή έμπνευσης για την ζωγραφική μου δουλειά
τα τελευταία χρόνια. Η εικονογράφηση σίγουρα σχετίζεται με τη ζωγραφική στο
τεχνικό κομμάτι, αλλά ιδεολογικά είναι σαν να φέρνει σε μένα μια ισορροπία με
την αθωότητα και την παιδικότητας της, σε σχέση με την πιο ‘βαριά’ θεματολόγια
της ζωγραφικής μου.
Η γυναικεία ταυτότητα κατατετμημένη σε
διάσπαρτα κομμάτια. Τι κομμάτια μπορεί να είναι αυτά;
Αυτό
μπορεί να οριστεί με πολλούς τρόπους ανάλογα με το ποιος την βλέπει και την
χωρίζει σε κομμάτια. Για παράδειγμα η μαμά της! Τη χωρίζει σε καλή/κακή κόρη,
μαθήτρια, νοικοκυρά, σύζυγο και μητέρα για το δικό της παιδί. Ή ο ευρύτερος
κοινωνικός περίγυρος στην Ελλάδα κυρίως, τη χωρίζει και την τοποθετεί ηλικιακά.
Δηλαδή αν είσαι 26 κι είσαι ανύπαντρη ή άνεργη είσαι οκ, αν όμως είσαι 36, τότε
έχεις κάνει λάθος ή κάτι πάει στραβά με σένα και πρέπει άμεσα να λυθεί. Βέβαια
υπάρχει κι ο γνωστός διαχωρισμός του τύπου στο μπαρ, που είναι
στήθος/μέση/περιφέρεια! 😛
Σίγουρα
διαχωρισμός υπάρχει και για την αντρική ταυτότητα, απλά κατά τη γνώμη μου, οι
τοποθετήσεις της γυναικείας ταυτότητας είναι συνήθως πιο κοντά στα άκρα, όπως
κι από πάντα εμφανίζονταν στην Δυτική τέχνη με 2 ακραίους ρόλους, ως Αγία ή ως
πόρνη. Αυτό είναι κάτι που επηρεάζει σε αρκετά μεγάλο βαθμό τη δουλειά μου.
Στο έργο σας η γυναικεία οντότητα
αποδομείται, χαρακτηρίζεται και πρωτοστατεί. Τι θέλει να δηλώσει
“Alternatively, and at a deeper level we are somehow
inherently disgusting, and have to be deodorised, depilated, polished and
painted into the delicacy appropriate to our sex” . Lisa
Tickner. Εναλλακτικά και σε ένα βαθύτερο επίπεδο είμαστε κάπως κληρονομικά
αηδιαστικές και πρέπει να αρωματιζόμαστε, να κάνουμε αποτρίχωση, να
γυαλιζόμαστε και να βαφόμαστε στο επίπεδο λεπτότητας που ταιριάζει στο φύλο
μας’ (ελεύθερη μετάφραση Κ.Κ.). Αυτή είναι μια φράση της Lisa Tickner, μιας
εξαιρετικής θεωρητικού, της οποίας παραπάνω φράση ενέπνευσε τη δουλειά μου σε μεγάλο βαθμό. Αν
είχε κάτι να δηλώσει θα ήταν αυτό. Αλλά δεν είναι δηλώσεις που θέλω να κάνω με
τα έργα μου. Ούτε με ενδιαφέρει να κάνω άλλους να συμφωνήσουν μαζί μου με το
πως βλέπω τα πράγματα σε αυτό το θέμα. Αυτό που με ενδιαφέρει κυρίως είναι τα
έργα μου να προκαλέσουν κάποιο προβληματισμό. Να μην τοποθετηθούν σε κάποιο
κουτάκι αμέσως, αλλά να βασανίσουν το μυαλό των θεατών κι αφότου φύγουν από την
έκθεση και να κάνουν τις δικές τους δηλώσεις για το τι μπορεί να θέλει να πει ο
ποιητής! Και πιο συγκεκριμένα, θέλω τα έργα μου να προκαλούν σε πρώτη φάση την
ανακούφιση του κοινού ότι βλέπει μια αναγνωρίσιμη εικόνα, μια κι οι εικόνες μου
προέρχονται από περιοδικά που όλοι μας έχουμε ‘καταναλώσει’ οπτικά, αλλά σε
δεύτερο χρόνο βλέποντας την πιθανή παραμόρφωση της γυναικείας μορφής, το
λιώσιμο ή το μουτζούρωμα της, να προβληματιστεί. (ελπίζω μόνο ο προβληματισμός
τους να μην είναι αν ξέρω να ζωγραφίζω!). Κι έχει πολύ ενδιαφέρον το πόσο
διαφορετικά σχόλια μπορεί να ακούσω από άντρες και γυναίκες θεατές.
Οι γυναίκες στο πέρασμα της Ιστορίας
δείχνουν να εγκλωβίζονται σε επιβαλλόμενες εικόνες και να αποτυπώνονται λάθος
κομμάτια τους;
Δεν
ξέρω αν θα έλεγα ότι αποτυπώνονται λάθος αλλά σίγουρα είναι άξιο παρατήρησης
ότι υπάρχουν αυτές οι ακρότητες στην απεικόνιση της που ανέφερα και πριν. Στην
ουσία είναι ένας φαύλος κύκλος· παράγονται εικόνες που κοινό μπορεί να
ταυτιστεί και να καταναλώσει κι επειδή το κοινό έχει μάθει να καταναλώνει
τέτοιες εικόνες, δημιουργείται αντίστοιχη ζήτηση, άρα παράγονται εικόνες που το
κοινό μπορεί να ταυτιστεί…κτλ. Το ερώτημα είναι για ποιο λόγο προέκυψαν εξ
αρχής αυτά τα γυναικεία πρότυπα. Εκεί βέβαια μπαίνουμε σε βαθιά ψυχαναλυτικά
κομμάτια που κάποιοι άλλοι γνωρίζουν πολύ καλύτερα από μένα και που εγώ δεν
μπορώ να αλλάξω με τα έργα μου. Αυτό όμως που θέλω και προσπαθώ να κάνω στη
δουλειά μου, είναι να δώσω στον θεατή μια εμπειρία συναισθημάτων και σκέψεων
βλέποντας τις εικόνες μου. Την ανταπόκριση στην οικεία, θελκτική εικόνα μιας
ωραιοποιημένης γυναίκας, την πιθανή αποστροφή λόγω της αλλοίωσης της
στερεοτυπικής εικόνας της, το άβολο συναίσθημα μπροστά στο έργο είτε από τύψεις
απόλαυσης, είτε από ενόχληση λόγω της ‘καταστροφής’ του ωραίου. Σε κάθε
περίπτωση κάτι από όλα αυτά εύχομαι να προκαλέσει κάποιον προβληματισμό για τον
τρόπο που απεικονίζεται η γυναίκα, είτε στην τέχνη, είτε στον τύπο και τη διαφήμιση.
Παιδική εικονογράφηση, τι χρειάζεται να
δουν τα παιδιά για να συνδυάσουν αρμονικά κείμενο και εικόνα;
Αρχικά
εικόνες που ανταποκρίνονται στο κείμενο και μεταφέρουν σωστά τα οπτικά στοιχεία
που δίνει (δηλαδή δεν μπορείς να κάνεις ξανθό έναν ήρωα που ο συγγραφέας
περιγράφει ως μελαχρινό), αλλά με μια καλή δόση φαντασίας από τον εικονογράφο.
Δεν μπορείς να σκέφτεσαι ως ενήλικας όταν κάνεις εικόνες για παιδιά. 1 κι 1 δεν
κάνουν μόνο 2, μπορεί να κάνουν κι 25, και 30 και 19 για ένα παιδί, άρα αν το κείμενο
λέει ότι ο ήρωας είναι ένα αγοράκι που αγαπούσε τις σοκολάτες για παράδειγμα,
μπορεί να τον ζωγραφίσεις να τρώει μια σοκολάτα, αλλά μπορεί να τον βάλεις να
κοιμάται σε κρεβάτι σε σχήμα αυγού kinder, να φοράει ρούχα ΙΟΝ Παυλίδη κι η
μύτη του να είναι ένα kinder bueno! Πάλι είσαι εντός θέματος αλλά και λίγο πιο
έξω από τις απλές καθημερινές εικόνες ενός ενήλικα.
Μπορεί η εικονογράφηση όταν αφορά
παιδικά βιβλία να είναι ανατρεπτική ή ακολουθεί ασφαλείς οδούς;
Αυτό
έχει να κάνει με τα 3 εμπλεκόμενα μέλη, τον συγγραφέα, τον εικονογράφο και τον
εκδότη. Υπάρχουν συγγραφείς που είναι τόσο συγκεκριμένοι στο τι θέλουν που αν
μπορούσαν θα έπαιρναν μολύβι να το κάνουν οι ίδιοι. Υπάρχουν και άλλοι πιο cool
που σου λένε: Εγώ έκανα αυτό στο οποίο είμαι καλός/καλή, τώρα πάρε το κείμενο
και κάνε κι εσύ αυτό στο οποίο είσαι εσύ καλός/καλή. Έτσι δεν καταπιέζεται η
δημιουργικότητα κανενός και δημιουργούνται καλύτερες προϋποθέσεις, αν και το
κείμενο και ο εικονογράφος αξίζουν κι ο/η εκδότης το υποστηρίξει αυτό, να βγει
ένα εξαιρετικό βιβλίο. Προσωπικά κάπως έτσι προτιμώ να δουλεύω κι εγώ κι ήμουν
αρκετά τυχερή να συνεργαστώ με συγγραφείς κι εκδότες που σκέφτονταν αντίστοιχα.
Βέβαια υπάρχουν και τα πιο ‘ασφαλή’
βιβλία αλλά κι αυτά χρειάζονται, μέχρι τα πρωτοποριακά βιβλία να γίνουν
κι αυτά ασφαλή και να χρειαστεί νέου είδους πρωτοπορία κτλ.
Τελευταίες σας εκθέσεις’’ (Ξε)Περνώντας τα όρια’’, ‘’Surprise’’. To κοινό έχει ξεπεράσει τα όρια και δέχεται εκπλήξεις;
Κοίτα, εξαρτάται το κοινό. Άλλοι και
όρια έχουν ξεπεράσει και πεθαίνουν για εκπλήξεις στην τέχνη, άλλοι πάλι έχουν
πολύ δρόμο ακόμη. Η τέχνη όμως σε κάθε περίπτωση πιστεύω ότι οφείλει να δρα σαν
μια ώθηση να ξεπεραστούν τα όρια μας. Για μένα ο καλλιτέχνης είναι ο άνθρωπος
που φιλτράρει τον κόσμο γύρω του ως μέλος κι αυτός του ίδιου κοινωνικού
συνόλου, με παρόμοιες εμπειρίες κι ανησυχίες και δημιουργεί έργα που εκφράζουν
αυτές τις εμπειρίες κι ανησυχίες αλλά με κάτι παραπάνω. Παραπάνω ένταση;
Νωρίτερα από ότι το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο μπορεί να έχει αντιληφθεί; Πιο ξεκάθαρα;
Δεν πιστεύω ότι είναι εκεί για να κάνει διδασκαλία, αλλά να επικοινωνήσει με
τον θεατή και να του προκαλέσει σκέψεις, συναισθήματα και να αγγίξει τις
αισθήσεις του με νέους, διαφορετικούς τρόπους. Το αν θα γίνει αυτό έχει να
κάνει πολύ με το πόσο θα αφήσει ο θεατής να συμβεί. Εγώ είμαι αισιόδοξη πάντως!
Growinguptobe?
Tα
παιδιά μεγαλώνουν με εικόνες από βιβλία, εμείς τροφοδοτούμαστε με εικόνες.
Μεγαλώνουμε, εξελισσόμαστε με σκοπό;
Να ζήσουμε σε βάθος, με πάθος, κι αν
είμαστε τυχεροί, με αγάπη κι ευτυχία.
