γράφει ο Γρηγόρης Ριζάκης
Η ακραία βία μεταξύ των νέων είναι πλέον συνηθισμένο φαινόμενο στη μεταπολεμική Ιαπωνία. Είναι όμως ίσως και κάτι το οποίο είναι αποδεκτό και προσλαμβάνεται ως κάτι φυσιολογικό όπως έχει δείξει η παράδοση και κουλτούρα των Ιαπώνων.
Το Punishment Room (1956) του Kon Ichikawa αφηγείται την ιστορία ενός νέου μαθητή, του Shimada, ο οποίος έπειτα από τη νίκη της ομάδας baseball του κολεγίου του, γνωρίζει δυο κοπέλες και μαζί με τον φίλο του τις προσκαλεί στο σπίτι του. Καθώς είναι ξεκάθαροι σχετικά με το ποια κοπέλα ενδιαφέρει τον καθένα, ο Shimada οδηγεί την κοπέλα που επέλεξε σε ένα από τα δωμάτια έχοντας συγκεκριμένο σκοπό. Όμως η κοπέλα καθώς είναι σε κατάσταση μέθης αδυνατεί να αντισταθεί και έτσι η συνεύρεση τους καταλήγει σε βιασμό.
Μετά το συμβάν βλέπουμε τη ζωή του Shimada σε διάφορα στιγμιότυπα παίρνουμε πληροφορίες για τον χαρακτήρα του ενώ μας δίνεται ως στοιχείο η οικογένειά του και η σχέση του με τον πατέρα του. Παράλληλα συνεχίζει να έχει επαφή με την κοπέλα την οποία βίασε, η οποία παρά το γεγονός πως δεν μπορεί να ξεχάσει αυτό που της έκανε φαίνεται να ενδιαφέρεται για εκείνον. Στα τελευταία περίπου 25 λεπτά του φιλμ, ο Shi-mada βρίσκεται σε ένα δωμάτιο στο πίσω μέρος ενός μπαρ όπου μια παρέα συμφοιτητών του τον περιμένει. Καθώς δεν είναι ιδιαίτερα συμπαθές πρόσωπο, η έντονη λογομαχία τους καταλήγει σε ένα είδος σωματικών βασανιστηρίων με τον Shimada να βρίσκεται δεμένος σε μια καρέκλα και τους άλλους της παρέας να τον χτυπούν ανελέητα. Αλλά μιας και κάθε άλλο παρά δειλός είναι, εξοργίζει τόσο πολύ τους άλλους με τα λόγια του ώστε απειλείται με μαχαίρι. Την ίδια στιγμή μπαίνει στο δωμάτιο η κοπέλα την οποία είχε βιάσει η οποία ενώ από τη μια εκλιπαρεί να σταματήσει το όλο βασανιστήριο, από την άλλη έχει την ευκαιρία να χρησιμοποιήσει το μαχαίρι εναντίον του… κάτι και το οποίο κάνει. Όλοι εγκαταλείπουν το δωμάτιο ενώ ο Shimada μετά από όλο αυτό το βασανιστήριο παραμένει ζωντανός και καταφέρνει να λυθεί…
Ό,τι ήταν οι Φλωμπέρ, Ντε Μοπασάν, Μπατέιγ και άλλοι για το Γαλλικό Νοuvelle Vague, κάτι αντίστοιχο είναι και ο Yasujiro Tanizaki για το Ιαπωνικό Νέο Κύμα. Το Odd Obsession του Ichikawa είναι μια μεταφορά του μυθιστορήματος του Tanizaki Key, στο οποίο εκτίθενται οι ηδονοβλεπτικές διαθέσεις ενός ηλικιωμένου και ανίκανου ερωτικά άντρα με κωμικά αποτελέσματα τα οποία όμως μάλλον δεν προκαλούν και τόσο γέλιο. Το φιλμ έδωσε στον Ichikawa το Βραβείο της Κριτικής Επιτροπής στις Κάννες το 1960.
Οι ταινίες οι οποίες αφηγούνται τη βία μεταξύ των νέων είναι χαρακτηριστικό του Ιαπωνικού Νέου Κύματος όπως είπαμε, ενώ ας συμπληρώσουμε εδώ πως τα φιλμ αυτού του τύπου ονομάζονται taiyozoku films (sun tribe films). Ένα άλλο τυπικό παράδειγμα αυτού του genre είναι το Crazed fruit (1956) του Ko Nakahira.
Μέσα από μια σχετικά απλή αφήγηση, δυο αδέρφια παλεύουν για την κατάκτηση της ίδιας κοπέλας. Το γεγονός όμως πως η ίδια καταλήγει να συνάπτει σχέση με τον μικρότερο ηλικιακά, φαίνεται πως δεν εμποδίζει τον μεγαλύτερο αδερφό να εξακολουθεί να την διεκδικεί. Μιας όμως και η ίδια δεν είναι σίγουρη για τη επιλογή της παρασύρεται από την επιμονή του μεγαλύτερου αδερφού με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί ένα ερωτικό τρίγωνο εν αγνοία του μικρότερου, τρίγωνο το οποίο θα έχει μοιραίες συνέπειες…
Έχοντας εγκαταλείψει τις σπουδές του στην Νομική και καταλήγοντας απόφοιτος φιλοσοφίας το 1949, ο Yasuzo Masumura φεύγει για την Ιταλία την ίδια χρονιά όπου και σπουδάζει κινηματογράφο με δασκάλους τους Fellini, Antonioni, Visconti.
Μια από τις σπουδαιότερες ταινίες του αλλά και όλου του Νέου Κύματος εν γένει, είναι το A Wife Confesses του 1961. Η όλη ιστορία διαδραματίζεται σε ένα δικαστήριο στο οποίο μια νεαρή γυναίκα, η Ayako, κατηγορείται για τον φόνο του όχι και τόσο νέου σε ηλικία άντρα της. Ο σύζυγός της – ακαδημαϊκός και ερευνητής σε φαρμακοβιομηχανία – έχει σκοτωθεί κατά τη διάρκεια ανάβασης σε βουνό. Υπεύθυνη για αυτό είναι φυσικά η Ayako η οποία έχει κόψει το σκοινί με το οποίο ήταν δεμένοι. Όμως την ημέρα της ανάβασης, μαζί τους βρισκόταν και ο Koda ένας νεαρός άντρας ο οποίος εργάζεται ως βοηθός του συζύγου της Ayako. Καθώς η Ayako είναι κατά πολύ νεότερη του συζύγου της, μια έλξη δημιουργείται μεταξύ αυτής και του Koda, χωρίς φυσικά ο σύζυγός τη να το αγνοεί. Έτσι η ερωτική της σχέση με τον νεαρό παραμένει ίσως το ένοχο μυστικό της όλης υπόθεσης, κάνοντας τη δίκη αρκετά περίπλοκη.
Το Iezumi (Ichikawa – 1966), αποτελεί ακόμη μια μεταφορά μυθιστορήματος του Tanizaki. Είναι η ιστορία μιας πόρνης της οποίας η ομορφιά ωθεί τους άντρες μέχρι και στη δολοφονία προκειμένου να την έχουν ως αποκλειστική ερωμένη. Αφού την απαγάγει ένας από τους εραστές της – σχετικά μεγάλος σε ηλικία και πολύ πλούσιος – ζητάει από έναν καλλιτέχνη τατουάζ να της ζωγραφίσει ένα μεγάλο στην πλάτη της παρά την θέλησή της.
Ακόμη πιο ακραία ίσως να είναι το Blind Beast (Ichikawa – 1969) (και ίσως να θυμίζει το Empire of Passion του Oshima), στην οποία ένας τυφλός γλύπτης απαγάγει μια γυναίκα με σκοπό όχι μόνο να την χρησιμοποιήσει ως μοντέλο για τα γλυπτά του, αλλά και να την έχει εν γένει δίπλα του καθώς είναι ερωτευμένος μαζί της. Πρόκειται για ένα ερωτικό θρίλερ και εμφανώς low-budget film, το οποίο έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον ως προς τα σκηνικά κυρίως (μιας και η αφήγηση δεν είναι ιδιαίτερα σύνθετη), αλλά και ένα ακραίο τέλος το οποίο σε κάποιους μπορεί να είναι αρεστό, σε άλλους όχι.
Μπορεί το Horishima Mon Amour (1959) του Alain Resnais να είναι ίσως η πιο δημοφιλής ταινία με θέμα την ατομική βόμβα, όμως το Children of Hiroshima του Kaneto Shin-do προηγήθηκε κατά εφτά χρόνια (1952). Συνδυάζοντας στοιχεία fictional (καθώς η κύρια αφήγηση είναι φανταστική) και ντοκουμέντου (οι λήψεις πολλές φορές δίνουν την εντύπωση πως προορίζονται για ρεπορτάζ), διηγείται την ιστορία μιας δασκάλας σε ένα χωριό στις ακτές της Χιροσίμα. Η οικογένειά της έχει χαθεί από την έκρηξη της βόμβας και η ίδια επισκέπτεται τους τάφους τους.
Στη διαδρομή ανακαλύπτει έναν ηλικιωμένο άντρα ο οποίος ζητιανεύει και ο οποίος προς έκπληξή της είναι ένας παλιός γνωστός της. Στην πορεία ο άντρας της αποκαλύπτει πως ζει με τον εγγονό του, καθώς η υπόλοιπη οικογένεια σκοτώθηκε από τον βομβαρδισμό. Από εδώ και έπειτα η δασκάλα θα προσπαθήσει να υιοθετήσει τον εγγονό του, φιλοδοξώντας να του προσφέρει μια καλύτερη ζωή.
Αυτό που κάνει ο Shindo ουσιαστικά, είναι να φέρνει στην επιφάνεια τη ζωή την κατοίκων της Χιροσίμα μετά την έκρηξη μέσα από μια αφήγηση συναισθηματική και συνάμα απλή, έναν συνδυασμό τον οποίο θα χρησιμοποιήσει και σε μια από τις επόμενες ταινίες του το The Naked Island (1960). Χωρίς ίχνος διαλόγου – και αυτή είναι και η ομορφιά του φιλμ καθώς φαίνεται πως δεν έχει ανάγκη το διάλογο η χρήση διαλόγου μάλλον θα το κατέστρεφε – βλέπουμε την καθημερινότητα μιας φτωχής οικογένειας που ζει απομονωμένη σε ένα νησάκι. Μέσα από έμφαση στη λεπτομέρεια βλέπουμε τον τρόπο ζωής τους – τις εργασίες τους στο χωράφι, την ώρα του φαγητού, τα παιδιά στο σχολείο – ενώ μέσα από την έλλειψη διαλόγου μπορούμε να καταλάβουμε στοιχεία για τις προσωπικότητές τους αλλά και τις σχέσεις τους μεταξύ τους. Μέσα σε όλη αυτή τη λιτότητα ένα συνταρακτικό και απροσδόκητο γεγονός έρχεται να ολοκληρώσει το φιλμ αλλά και να επιβεβαιώσει πως ακόμη και ένα πολύ απλό σενάριο με τον κατάλληλο χειρισμό μπορεί να δώσει αποτέλεσμα τρομερής κομψότητας.
Ο Shindo έχει επίσης γυρίσει και ταινίες που κατατάσσονται στο genre του θρίλερ (με την πιο ανάλαφρη έννοια), όπως το Onibaba του 1964. Onibaba είναι η λέξη η οποία χρησιμοποιείται για τους θηλυκούς δαίμονες όπως ο δαίμονας της ταινίας, μια γυναίκα η οποία ζει με την κόρη της σε ένα ερημικό μέρος σε μια καλύβα. Καθώς σκοτώνουν στρατιώτες οδηγώντας τους σε ένα λάκκο, προσπαθώντας να πάρουν οτιδήποτε οι στρατιώτες κουβαλούν προκειμένου να επιβιώσουν, μια μέρα η μητέρα σκοτώνει έναν στρατιώτη ο οποίος φοράει μια μάσκα. Αφού καταφέρνει με μεγάλη δυσκολία να αποσπάσει τη μάσκα από το πρόσωπό του, την κάνει δική της πληρώνοντας το τίμημα.
Στο ίδιο μοτίβο περίπου κινείται και το Kuroneko (1968), στο οποίο μια μητέρα και κόρη οι οποίες ζουν στο δάσος, σκοτώνουν στρατιώτες και πίνουν το αίμα τους για να ζήσουν.
Ο Shindo έχει δημιουργήσει και ντοκιμαντέρ όπως το Kenji Mizoguchi: The Life of a Film Director του ΄75, ενώ έχει γράψει πάρα πολλά σενάρια μεταξύ των οποίων πολλά έχουν μεταφερθεί σε ταινίες από σκηνοθέτες όπως ο Kon Ichikawa (τον αναφέραμε πιο πριν) καθιστώντας τον εαυτό του ως έναν από τους πιο παραγωγικούς σκηνοθέτες του Ιαπωνικού Νέου Κύματος.
