Ο Φάνης Δέλλιος, ιδρυτής του θεραπευτικού Συλλόγου Αρωγή 12+ μας εξηγεί
τις λεπτές διαφορές ανάμεσα στον εθισμό και την εξάρτηση. Τα 12 βήματα είναι
απαραίτητα για την αποδοχή του προβλήματος μέχρι την απεξάρτηση του ατόμου. “Υπάρχει
λύση, αν τη θες’’. Η ζωή τερματίζει στο παρελθόν και ξεκινάει στο ‘’εδώ και
τώρα’’.
Αρωγή 12+, ρήμα αρήγω, δίνω, αναζητώ, έχω ανάγκη τη
Αρωγή, ναι, από το αρχαίο ρήμα αρήγω, το 12 είναι ο
αριθμός των 12 βημάτων αυτογνωσίας που δουλεύουμε και το +, αντιπροσωπεύει το
γεγονός ότι η ζωή συνεχίζεται. Οπότε, Αρωγή 12+.
Κάθε φορά εξιστορείτε την προσωπική σας ιστορία. Κάθε φορά τα ίδια
δυνατά συναισθήματα; Τα βιώνετε ως κάτι μακρινό, μια ανάμνηση, ή ως κάτι δυνατά
εδώ;
Όταν κάνεις εκεί βουτιά, όταν
έχεις αποδεχτεί μέσα σου κάποια πράγματα για το παρελθόν, δεν σημαίνει ότι τα
σβήνεις, απλά τα έχεις αγκαλιάσει. Όταν ανοίγεις αυτό το κουτάκι συναισθημάτων,
δεν υπάρχει πίκρα πλέον. Είναι περισσότερο συναισθήματα ανακούφισης και θυμάμαι
πάντα το στόχο. Ανοίγω και σπάω την ανωνυμία μου για να βοηθήσω τον άνθρωπο που
είναι σ’ αυτό τώρα. Το εκεί και τότε το φέρνω στο εδώ και
τώρα.
Μέσα από τη βιωματική σας εμπειρία, οι άλλοι ταυτίζονται μαζί σας;
Ναι, αρκετά. Είναισημαντικό κομμάτι σε μας, η ταύτιση
στη θεραπεία. Η διαταραχή του εθισμού, έχει ένα χαρακτηριστικό στοιχείο, την
απομόνωση. Την εσωτερική απομόνωση, συνήθως. Όχι ότι δεν είσαι κοινωνικός. Υπάρχουν κάποια
ενδόμυχα μυστικά μέσα σου τα οποία δεν τα συζητάς, δεν τα μοιράζεσαι με
κανέναν, νομίζεις ότι είσαι τρελός και δεν θα σε καταλάβει κανείς. Όταν ξαφνικά
διαβάζεις τον εαυτό σου σε μια συνέντευξη, βλέπεις κάποιον ξένο να λέει αυτά
που σκέφτεσαι εσύ, βλέπεις κάτι στη τηλεόραση, ακούς στο ραδιόφωνο και
αναγνωρίζεις κομμάτια σου, σου προσφέρεται ένα κίνητρο. Αν είσαι χρόνια στην
εξάρτηση, είσαι απογοητευμένος με την κατάσταση, αποκτάς μια ελπίδα, λαμβάνεις
ένα μήνυμα εκείνη την ώρα.
Είστε 15 χρόνια καθαρός, πότε παύει κανείς να μετράει;
Αυτό το δηλώνω και το μετράω για
τις ομάδες αυτοβοήθειας που πηγαίνω και για μένα. Δεν με απασχολεί στις
συναναστροφές μου. Είναι καθημερινή προσπάθεια, είναι ένα σύνολο 15 χρόνων. Όταν
λέμε, διαταραχή προσωπικότητας, είναι σαν να έχεις κάτι σαν αλλεργία και έχεις
επιλέξει τους τρόπους, όχι τους αυτοκαταστροφικούς, να ζεις μ’ αυτό! Οπότε η
ανάρρωση, δε σταματά ποτέ! Είναι καθημερινή προσπάθεια. , αντί για
κατάρα, είναι ευχή. Με ξαναστέλνει να κάνω αυτογνωσία, να ψάχνομαι συνέχεια,
κάτι απαραίτητο και για το μέσο άνθρωπο. Μια καλή αφορμή είναι τώρα πια ο
εθισμός μου. Δεν είναι κάτι που με κάνει να νιώθω άσχημα.
Ο ρόλος της οικογένεια; Συχνά ακούμε τη φράση: ‘’Δεν το κατάλαβα, δεν
το είδα.’’ Εθελοτυφλούν, αρνούνται να αποδεχτούν;
Κι η δική μου οικογένεια. Συνήθως
οι οικογένειες το συνειδητοποιούν σε προχωρημένο στάδιο. Και τα δυο. Στην αρχή,
όταν δεν σου φεύγει ο έλεγχος, στην αρχή της εξάρτησης, περνάς καλά. Δεν
καταλαβαίνεις τις συνέπειες. Είναι λύση σου στα προβλήματα. Έρχονται οι ουσίες
και σου σβήνουν το πρόβλημα, κοινωνικοποιείσαι, διασκεδάζεις. Σταδιακά, χάνεται
και ο έλεγχος, οπότε η οικογένεια αργεί να καταλάβει. Όταν αρχίζει να χάνεται ο
έλεγχος, έχουν περάσει τα χρόνια, γίνεσαι επιθετικός, όταν δεν έχεις να πιεις,
δημιουργείς πρόβλημα στους γύρω σου. Αρχίζεις κλέβεις λεφτά, τότε εκδηλώνεται η
ακυβερνησία, τότε η οικογένεια αναγνωρίζει το πρόβλημα. Υπάρχει και το στοιχείο
της άρνησης γιατί λέμε ότι ο εθισμός είναι και οικογενειακή αρρώστια, απλά ο ένας
πίνει. Υπάρχει και ανωριμότητα διαχείρισης συναισθημάτων σε όλη την οικογένεια. Η οικογένεια είναι και στο κομμάτι της άρνησης,
είναι συνεξαρτημένη. Όταν ζει με έναν που έχει διαταραχή στο ίδιο σπίτι και δεν
έχει λάβει σωστή φροντίδα και πλαίσιο, αρχίζει και η ίδια η οικογένεια και
ποτίζει από τη διαταραχή.Ασχολείται συνεχώς με το πρόβλημα,
παραμερίζονται οι προσωπικές ανάγκες. Πέφτει η φροντίδα και η αγάπη με λάθος
τρόπο. Χάνονται τα όρια. Ο ναρκομανής όταν είναι σε χρήση είναι καθηγητής
Πανεπιστημίου στο να χειρίζεται ανθρώπου, εσύ δίνεις αγάπη, νοιάξιμο κι αυτός
το εκμεταλλεύεται, γίνεσαι συνένοχος στη χρήση του. Εκεί χρειάζεται ‘’σκληρή
αγάπη’. Αν πραγματικά έχουν μια σωστή ενημέρωση οι γονείς μπορούν να προσανατολίσουν τον άνθρωπο να
ζητήσει πιο γρήγορα. Αυτό που προτείνω, είναι να τον κάνεις να αναλάβει
την ευθύνη του εαυτού του, αυτό αποφεύγει να κάνει. Βγάλε τον έξω από το σπίτι,
θα έρθουν οι πρώτες συνέπειες γρήγορα. Είναι σημαντικό να ενημερωθείς για το τι
είναι εξάρτηση και τι ο εθισμός, τι
έχεις να αντιμετωπίσεις. Κάθε μέρα που
ανοίγουμε τα μάτια μας, 10 άνθρωποι πεθαίνουν ίσως και περισσότεροι στην
παγκόσμια κοινότητα. Ο άνθρωπος κινδυνεύει άμεσα. Αν μπεις σ’ αυτή τη
ψυχολογία, θα καταλάβεις που χρειάζεται να βάλεις όρια. Ακόμα και στο
συναίσθημά σου. Το συναίσθημά σου, ο ναρκομανής το εκμεταλλεύεται. Μόνο που τον
συντηρείς, του παρέχεις τροφή και στέγη τον διευκολύνεις στη χρήση. Αν δεν του
τα παρέχεις, ίσως, έχει πολύ περισσότερες πιθανότητες να μην αντέξει στο έξω
και να ζητήσει. Έξω θα τον βρουν πολύ πιο γρήγορα οι συνέπειες.
Πότε στρέφονται στις ουσίες και γιατί; Είναι η πίεση, τα προβλήματα, η
αναζήτηση;
Δεν υπάρχουν λόγοι. Η διαταραχή
του εθισμού. Κάθε φορά που θα έρχεσαι σε επαφή με τους ουσίες, θα βρίσκεις τον
εαυτό σου γιατί θα σου καλύπτουν το πρόβλημα. Αισθάνεσαι ότι συνέρχεσαι,
αναπνέουν όλα σου τα κύτταρα και κάτι έξω από σένα έχει τη λύση του. Για τον
εθισμένο, αυτά. Πέφτουν, όμως κι άλλοι άνθρωποι στις ουσίες, με προβλήματα, που
δεν τα διαχειρίζονται σωστά, από περιέργεια, παρέες, συνεξάρτηση με άλλους
ανθρώπους. Στατιστικά, καταλήγουν πολύ γρήγορα μικροί άνθρωποι στις συνέπειες
που κατέληγαν σε μεγαλύτερες ηλικίες. Το προχωρημένο στάδιο το έχω δει και σε
23 χρονών παιδί, που σε άλλες εποχές το συναντούσαμε σε μεγαλύτερες ηλικίες, 35,
40. Βγαίνουν πιο νοθευμένα ναρκωτικά. Για μένα, ο συναισθηματικός πάτος σε
φέρνει να ζητάς βοήθεια.
Πότε ξεκινάει η απεξάρτηση;
Από τη στιγμή που θα παραδεχτείς
ότι έχεις πρόβλημα. Ξεκινούν οι
συνέπειες της εξάρτησης. Τα στερητικά σύνδρομα, η απώλεια βάρους, η έλλειψη
συνέπειας σε υποχρεώσεις. Χάνεις την αίσθηση του χρόνου, δουλειές, τους
ανθρώπους γύρω σου. Παράλληλα και η διαταραχή εθισμού αν είσαι εθισμένος
επιδεινώνεται, σταματάει να λειτουργεί το ναρκωτικό που παίρνεις, το πρόβλημά
σου το σκεπάζει, δεν το λύνει. Έτσι καταλήγεις να έχεις δυο προβλήματα, ένα της
εξάρτησης και ένα του εθισμού. Αισθάνεσαι τρελός. Η παράνοια είναι
καθημερινότητά σου.
Και πού στρέφεσαι για βοήθεια;
Υπάρχουν επιλογές και ενημέρωση.
Στα χρόνια μου, υπήρχε μια διαφήμιση του ΚΕΘΕΑ, όλοι αγκαλιασμένοι. Δεν
κατακρίνω τίποτα. Διάλεξε όλα τα προγράμματα, κρίνε, ζήτα βοήθεια.
Ζητά βοήθεια, τι ελπίδες έχει να τα καταφέρει; Τι ποσοστά υπάρχουν;
Οι εθισμένες προσωπικότητες για
να τις διακρίνουμε από τις εξαρτήσεις, είναι το 2-3%. Στο δικό μας το χώρο, αν
ολοκληρώσεις, είναι ένα ποσοστό γύρω στα 80%, μεγάλο, αλλά διώχνουμε πολύ
κόσμο. Όταν το κίνητρό τους δεν είναι ξεκάθαρο, δεν έχουν θέση. Υπάρχουν και οι
θεραπευτικές απομακρύνσεις, είμαστε εκεί γι’ αυτόν που θέλει.
Ως ιδρυτής και συνοδοιπόρος, παρακολουθείτε τις ζωές τους μετά την
απεξάρτηση;
Έχουμε το after-care! Έρχονται μας βλέπουν, έχουν πια μια δεύτερη οικογένεια.
Στηρίζουν άλλους ανθρώπους. Γινόμαστε μια μεγάλη ομπρέλα. Όταν ολοκληρώνει τη
θεραπεία κάποιος, βλέπω ένα συνταξιδιώτη μου και τους βλέπω και στις ομάδες
αυτοβοήθεια που πηγαίνω και γω. Υπάρχουν υποτροπές ανθρώπων που ξανακύλησαν, η
πόρτα μας όμως, δεν κλείνει. Κάθε οχτώ χρόνια ένας άνθρωπος σταδιακά ζητάει
βοήθεια.
Τώρα βλέπουμε έναν εκτεταμένο τρόπο αντιμετώπισης με την παροχή
μεθαδόνης. Ποια η άποψή σας;
Πιστεύω στα στεγνά προγράμματα, η
μεθαδόνη κάνει απλά μια συντήρηση, δεν είναι θεραπεία. Για μένα είναι σύγχρονη
ηρωίνη, πέθανε αξιοπρεπώς. Κάποιοι βρίσκουν λύση μέσα απ’ αυτό και αναλαμβάνουν
ρίσκο.
Ποιο είναι το μήνυμα της Αρωγής 12+;
Υπάρχει λύση. Αν το θες.
