Στις 25 Οκτωβρίου του 1917 (στις 7 Νοεμβρίου με το νέο ημερολόγιο) ξεκίνησε στην Πετρούπολη η ένοπλη εξέγερση που αποτελεί το ξέσπασμα της Ρώσικης Επανάστασης. Ακριβώς 100 χρόνια μετά, το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος παρουσιάζει –κάνοντας πρεμιέρα στις 25 Οκτωβρίου του 2017– την παράσταση «Ρώσικη Επανάσταση», σε δραματουργία και σκηνοθεσία του Τσέζαρις Γκραουζίνις. Τι έγινε πραγματικά στη Ρωσία 100 χρόνια πριν;
Η παράσταση προσπαθεί να απαντήσει σε αυτήν την ερώτηση χωρίς να προκρίνει το πολιτικό στοιχείο, αλλά εκκινώντας και παραμένοντας στη θέση του Ανθρώπου μέσα στη ροή της Ιστορίας. Το έργο ξεκινά με μια σκηνή πολέμου, ενός βομβαρδισμού, και μας συστήνει έναν στρατιώτη του μετώπου, ο οποίος πολεμά ασταμάτητα εδώ και τρία χρόνια. Φεύγοντας από το μέτωπο, πηγαίνει στην Πετρούπολη για να βρει την αδερφή του και χωρίς να το ξέρει, βρίσκεται στο κέντρο των εξελίξεων και στη δίνη της Ιστορίας. Ο στρατιώτης βρίσκεται στη μέση ενός χάους, μέσα στο οποίο επικρατεί πανικός. Το τσαρικό καθεστώς έχει ήδη ανατραπεί, η προσωρινή κυβέρνηση Κερένσκι παραπαίει και αποδεικνύεται πολύ «λίγη» στα μάτια όλων, το πλήθος είναι θυμωμένο. Οι άνθρωποι κοιτάζουν καχύποπτα τους διπλανούς τους καθώς δεν ξέρουν ποιοι είναι φίλοι και ποιοι αντίπαλοι. Είναι διχασμένοι ως προς το ποιος είναι ο πραγματικός εχθρός: η μπουρζουαζία, οι Μπολσεβίκοι, οι Γερμανοί και ο Κάιζερ ή μήπως οι Εβραίοι και ο υποτιθέμενος εβραιο-μπολσεβικισμός; Υπάρχουν εχθροί μες στη Ρωσία ή ο εχθρός βρίσκεται εκτός; Εν τέλει, οι Μπολσεβίκοι, με αρχηγό τον Λένιν, παίρνουν στα χέρια τους την εξουσία της χώρας και επιδιώκουν να ανατρέψουν την παλαιά τάξη πραγμάτων και στη θέση της να στήσουν καινούργιες δομές. Και πάλι, ο καθένας έχει τη δική του ιδεολογία και γνώμη ως προς το τι ήταν η επανάσταση αυτή: Αντιδημοκρατικό Πραξικόπημα των Μπολσεβίκων, Εξέγερση του Προλεταριάτου, Σοσιαλιστική Επανάσταση, Αστική Επανάσταση, Εγκληματική Ανταρσία κ.α.
Το έργο εστιάζει στην ημέρα της 25ης Οκτωβρίου, χωρίς να μιλά τόσο για το πριν και το μετά. Ο στρατιώτης του μετώπου (και οι στρατιώτες εν γένει) πολεμά για χρόνια και χρόνια χωρίς, εν τέλει, να ξέρει συνειδητά και ο ίδιος για τι πολέμα. Καθώς η κατάσταση και τα δεδομένα αλλάζουν μέρα με τη μέρα και έτσι ο ίδιος δεν είναι σε θέση να αντιληφθεί πλήρως και να συνειδητοποιήσει τις αλλαγές που συντελούνται. Φτάνοντας στην Πετρούπολη, λοιπόν, προτιμά να μην πάρει θέση, να μην πάρει το μέρος κανενός. Γιατί μάλλον το βρίσκει άσκοπο και ανούσιο μετά από τη φρίκη του πολέμου που έχει βιώσει. Στην πορεία, ωστόσο, μαθαίνοντας κάποιες από τις ιδέες των Μπολσεβίκων και συνειδητοποιώντας ότι αυτές εκπροσωπούν και το δικό του συμφέρον, επιλέγει να ταχθεί με το μέρος τους πιστεύοντας ότι μια δικαιότερη ζωή είναι εφικτή. Η επανάσταση γίνεται το ζητούμενο. Και η επανάσταση πρέπει να γίνει σήμερα, τώρα. Και όχι αύριο. Μα η επανάσταση δεν μπορεί παρά να ανοίξει έναν νέο κύκλο μαχών και αιματοχυσίας.
Δεν μπορεί παρά να έχει νέα θύματα. Και όταν η εξέγερση ολοκληρώνεται και οι Μπολσεβίκοι παίρνουν την εξουσία, οι αντεπαναστάτες και η αναρχία γίνονται ο νέος φόβος. Και το ενδεχόμενο η νέα κατάσταση, μετά την Επανάσταση, να μετατραπεί σε κατεστημένο, παραφυλάει.
Η παράσταση μπορεί να εστιάζει στα γεγονότα της εξέγερσης και στην 25η Οκτωβρίου, καθώς όμως γνωρίζουμε τι ακολούθησε τα επόμενα χρόνια, ανοίγεται ένας διάλογος μεταξύ του
πριν και του μετά, που βάζει τον θεατή να σκεφτεί και να βγάλει τα συμπεράσματά του. Στο σημείο αυτό πρέπει να σημειωθεί η –ορθή, κατά τη γνώμη μου– αμεροληψία της σκηνοθεσίας ως προς τι είναι σωστό και τι λάθος, τι είναι καλό και τι κακό. Δε γίνεται, άλλωστε, μια πολιτική ή ιστορική ανάλυση του γεγονότος. Όπως προαναφέρθηκε, πυρήνας της παράστασης είναι η στάση του ατόμου μέσα στο γεγονός. Βασικό στοιχείο του έργου είναι μεγάλος ενθουσιασμός των ανθρώπων, πράγμα που τροφοδοτεί την Επανάσταση, και η ακλόνητη πίστη τους πως μια καλύτερη και δικαιότερη κοινωνία είναι εφικτή.
Η «Ρώσικη Επανάσταση» είναι μια παράσταση μ' έναν μεγάλο θίασο ηθοποιών, ο οποίος –παρότι πολυπληθής– είναι αρμονικά δεμένος, πράγμα που φαίνεται από την κίνηση και την ευελιξία του πάνω στη σκηνή. Πολύ ενδιαφέρον στοιχείο είναι το γεγονός πως οι προβολείς βρίσκονται πάνω στη σκηνή, τοποθετημένοι στα δεξιά και στα αριστερά της, ορίζοντας έτσι το πεδίο δράσης και φωτίζοντας –κυριολεκτικά και μεταφορικά– τα γεγονότα. Οι στρατιώτες με τα χακί, οι Μπολσεβίκοι με τα μαύρα, οι κυβερνητικοί, οι ναύτες, οι γυναίκες, ο Λένιν, όλοι παρελαύνουν από τη σκηνή κρατώντας πολλές φορές κόκκινα λάβαρα, αλλάζοντας γρήγορα το σκηνικό και δημιουργώντας εικόνες που μοιάζουν με πίνακες ζωγραφικής εν κινήσει. Ευρηματικό σκηνοθετικά είναι το σημείο κατά ο οποίο «επισκέπτεται» τον Λένιν ο νεότερος εαυτός του και τον ρωτά αν πράγματι πιστεύει αυτά που λέει και κάνει, υποδεικνύοντας πως ο καθένας έρχεται αντιμέτωπος με τη συνείδησή του. Καθώς επίσης και ο διάλογος Λένιν-Γκόρκι που μας αφήνει να καταλάβουμε τις διαφορές και τα χάσματα που δημιουργήθηκαν την επαύριον της Επανάστασης μεταξύ των άλλοτε συντρόφων. Οι φωτισμοί του Αλέκου Γιάνναρου και η μουσική της Μαρτίνας Μπιαλομπζέσκις προσδίδουν τον απαιτούμενο λυρισμό σε πολλές σκηνές, ενισχύοντας έτσι το συναίσθημα και το στοιχείο της πίστης σ' έναν καλύτερο κόσμο και προσεγγίζοντας κάτι το ηρωικό και ιδεαλιστικό. Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί ότι σε πολλά σημεία της παράστασης υπάρχει έντονα το κωμικό στοιχείο, κάνοντας το κλίμα πιο ανάλαφρο και ρεαλιστικό και κρατώντας, έτσι, μια ισορροπία.
Στο σύνολο πρόκειται για μια σοβαρή και προσεγμένη δουλειά, για μια ολοκληρωμένη παράσταση που αποτελεί πράγματι «υπόκλιση στην παγκόσμια Ιστορία» όπως δήλωσε ο ίδιος ο Τσέζαρις Γκραουζίνις. Αξίζει πραγματικά να την παρακολουθήσετε.
Mετάφραση:
Αλεξάνδρα Ιωαννίδου
Δραματουργία – Σκηνοθεσία:
Τσέζαρις Γκραουζίνις
Σκηνικά – Κοστούμια: Βιτάουτας Νάρμπουτας
Μουσική:
Μαρτίνας Μπιαλομπζέσκις
Χορογραφία – Κίνηση:
Έντι Λάμε
Φωτισμοί:
Αλέκος Γιάνναρος
Μουσική Διδασκαλία:
Παναγιώτης Μπάρλας
Βοηθός σκηνοθέτη:
Αθηνά Σαμαρτζίδου
Βοηθός σκηνογράφου – ενδυματολόγου:
Μαρία Μυλωνά
Φωτογράφηση παράστασης:
Τάσος Θώμογλου
Οργάνωση παραγωγής:
Αθανασία Ανδρώνη
ΒΑΣΙΛΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ
ΠΡΕΜΙΕΡΑ: Τετάρτη 25 Οκτωβρίου, στις 21.00
Τετάρτη 18:00, Πέμπτη-Παρασκευή-Σάββατο 21:00, Κυριακή 19:00
ΤΕΤΑΡΤΗ-ΠΕΜΠΤΗ:
Γενική είσοδος: 5 €
ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ:
Κανονικό εισιτήριο (Θέσεις πλατείας): 10 €
Εκπτωτικό εισιτήριο: 8 € (Θέσεις εξώστη, Φοιτητικό, Άτομα άνω των 65)
Ομαδικό εισιτήριο: 7 € (για κρατήσεις άνω των 20 ατόμων)
ΣΑΒΒΑΤΟ & ΚΥΡΙΑΚΗ:
Κανονικό εισιτήριο: 13 € (Θέσεις πλατείας)
Κανονικό εισιτήριο: 10 € (Θέσεις εξώστη)
Εκπτωτικό εισιτήριο: 8 € (Φοιτητικό, Άτομα άνω των 65)
Ομαδικό εισιτήριο: 7 € (για κρατήσεις 20 ατόμων και άνω)
ΑΝΕΡΓΟΙ για όλες τις παραγωγές του ΚΘΒΕ: ΔΩΡΕΑΝ (απαραίτητα με τηλεφωνική κράτηση)
Παρασκευή, Σάββατο, Κυριακή (για περιορισμένο αριθμό θέσεων)
ΑΤΕΛΕΙΕΣ:
Εφόσον υπάρχουν διαθέσιμες θέσεις, ισχύουν ατέλειες ΕΣΗΕΜΘ, ΕΣΗΕΑ, ΣΕΗ, Τμημάτων Θεάτρου, Δραματικών Σχολών, Σκηνοθετών.
ΑΜΕΑ: Δωρεάν
Πολύτεκνοι: 5€
Δάσκαλοι-Καθηγητές: 10€
