Η Λίμνη των Κύκνων
είναι ένα από τα διασημότερα έργα για μπαλέτο όλων των εποχών και ένα
από τα τρία μεγάλα μπαλέτα του Πιοτρ Ίλιτς Τσαϊκόφσκι (τα άλλα δυο είναι
Η Ωραία Κοιμωμένη και Ο Καρυοθραύστης). Ο Τσαϊκόφσκι το συνέθεσε
μέσα σε ένα χρόνο, διάστημα που είναι πολύ σύντομο δεδομένου ότι πρόκειται για
μεγάλο, σύνθετο και εξαιρετικής αρτιότητας έργο. Ο μύθος της Οντέτ και
του πρίγκηπα Ζίγκφριντ είναι μάλλον ένα συνονθύλευμα ιστοριών και
παραμυθιών Γερμανικής και Ρωσικής προέλευσης. Παρά τη δημοφιλία του, το
έργο δεν έχει ουσιαστικά ποτέ μεταφερθεί στο σινεμά.
Ήδη από το 1968 το
μπαλέτο απεικονίσθηκε στο σελυλόιντ. Η σοβιετική εταιρεία παραγωγής
Lenin film κινηματογράφησε την παράσταση των φημισμένων μπαλέτων Κίροφ. Η
κάμερα έχει απαθανατίσει κι άλλα ανεβάσματα του έργου από τα μπαλέτα
Κίροφ, καθώς και από τα μπαλέτα Μπολσόι, το Royal Ballet, το American
Ballet Theater. Όμως δεν πρόκειται για κυρίως ειπείν κινηματογραφικά
έργα αλλά για βιντεοσκοπημένες παραστάσεις.
Το 1981 κυκλοφόρησε ένα
Ιαπωνικό φιλμ κινουμένων σχεδίων με τη μουσική του Τσαϊκόφσκι και
ομιλούντες χαρακτήρες που αποτελεί διασκευή του μπαλέτου. Είναι αυτό που
ίσως έχετε δει μικροί στην ελληνική τηλεόραση μεταγλωτισμένο. Είναι στο
γνωστό ιαπωνέζικο στυλ, υπέροχα ζωγραφισμένο αλλά με μάλλον κακό
animation. Πάντως είναι ευχάριστο. Αλλά δεν είναι βέβαια σοβαρό
κινηματογραφικό έργο. Εντελώς ανεκδιήγητο είναι ένα αμερικάνικο φιλμ
κινουμένων σχεδίων που κυκλοφόρησε στις αρχές της δεκαετίας του '90 με
το ίδιο θέμα.
To 2010 ο αξιόλογος
σκηνοθέτης Ντάρεν Αρονόφσκυ παρουσίασε το φιλμ Black Swan που
αφηγείται μια ιστορία γύρω από ένα σύγχρονο ανέβασμα της Λίμνης των
Κύκνων. Δεν πρόκειται για διασκευή του μπαλέτου αλλά κάποια στοιχεία
της πλοκής του εντάσσονται στον βασικό κορμό της αφήγησης. Το φιλμ είναι
ενδιαφέρον και η πρωταγωνίστρια Νάταλι Πόρτμαν δίνει μια πολύ καλή
ερμηνεία. Αλλά όσες έμμεσες αναφορές κι αν υπάρχουν στο θέμα της πάλης
καλού-κακού (που είναι και το θέμα του μπαλέτου) το φιλμ δεν είναι επ'
ουδενί μια διασκευή του έργου του Τσαϊκόφσκι.
Έτσι, σχεδόν 140 χρόνια
μετά τη δημιουργία της, η Λίμνη των Κύκνων περιμένει ακόμη μια
κινηματογραφική μεταφορά αντάξια του μύθου και της ομορφιάς της. Ως τότε
ας αφεθούμε στην ουράνια μουσική του Τσαϊκόφσκι, που σαφέστατα δεν
είναι ο μέγιστος των μουσουργών, αλλά για μένα προσωπικά θα είναι
πάντοτε ο πιο αγαπημένος.
Υ.Γ. Η Λίμνη των
Κύκνων παρουσιάζεται όλο το Μάρτιο στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών από την
Εθνική Λυρική Σκηνή σε νέα χορογραφία του Ρενάτο Τζανέλλα.
