Η Κατερίνα επέστρεψε στην πόλη της. Και αυτό στο μυαλό μου μοιάζει σχεδόν λυτρωτικό. Η Κατερίνα επέστρεψε και η ιστορία επαναλαμβάνεται ολόκληρη εδώ, στη Θεσσαλονίκη. Από την αρχή μέχρι το τέλος.
Παρακολουθώντας την παράσταση πέρασε ξεκάθαρα από μπροστά μου το βιβλίο του Αύγουστου Κορτώ, το οποίο είχα διαβάσει περίπου 1,5 χρόνο πριν. Κι όμως, το θυμήθηκα λεπτομερώς. Η θεατρική του μεταφορά είναι άρτια και συγκροτημένη. Το ίδιο και η σκηνοθετική προσέγγιση. Λιτή, μα ουσιαστική. Ό,τι ακριβώς χρειαζόταν αυτή η ιστορία. Στη σκηνή βλέπουμε την Λένα Παπαληγούρα να ζωντανεύει την ιστορία της Κατερίνας περνώντας μέσα από όλο το φάσμα των συναισθημάτων, άλλοτε έντονων και άλλοτε ήρεμων, αποδίδοντας την ηρωίδα σε όλες τις φάσεις της υγείας και της ζωής της. Το σκηνοθετικό τρικ των εναλλαγών φωτός και σκοταδιού του Γιώργου Νανούρη με την χρήση του φακού στα πρόσωπα διέγραφε στο φόντο κινούμενες σκιές, κανονικές ή παραμορφωμένες, μικρές ή μεγάλες ενισχύοντας τα συναισθήματα και την ψυχική κατάσταση της Κατερίνας. Η μουσική συνδρομή του Λόλεκ αναδείκνυε τον λυρισμό της όλης εικόνας.
Το σημαντικότερο -και το βασικό επίτευγμα της παράστασης κατ' εμέ- είναι το εξής: η παράσταση μου άφησε στο τέλος το ίδιο ακριβώς συναίσθημα που μου άφησε και το βιβλίο μόλις το ολοκλήρωσα. Μερικά δάκρυα και την ίδια γλυκόπικρη γεύση. Τη λύπη για την τραγική κατάληξη της Κατερίνας μα, ταυτοχρόνως, και την αίσθηση ανακούφισης για τον λυτρωμό της. Και, ομολογώ, λέγοντας τα αυτά αισθάνομαι μια μικρή «ενοχή». Πώς είναι δυνατόν να έχω αναπτύξει κάποια συναισθήματα για ένα
υπαρκτό πρόσωπο, το οποίο ποτέ δε γνώρισα, παρά μόνο μέσα από τις σελίδες του βιβλίου και μέσα από την παράσταση; Πώς δικαιούμαι να συμμερίζομαι, τρόπον τινά, τον πόνο του όταν δεν ήμουν εκεί, ενώ άλλοι άνθρωποι ήταν και πόνεσαν μαζί του; Πώς μπορώ να νιώθω ότι συμπάσχω, ενώ είμαι απλώς ένα αναγνώστης – θεατής της, κατά τα άλλα, πραγματικής ιστορίας;
Όμως, αυτή είναι η μαγεία της τέχνης. Μέσα από το κείμενο και μέσα από τη θεατρική μεταφορά του ο δέκτης συμμετέχει, και έχει κάθε δικαίωμα να συμμετέχει ενεργά. Είμαι σίγουρη πως η σχέση συγγραφέα – βιβλίου – αναγνώστη και κατ' αναλογία κειμένου – παράστασης – θεατή μπορεί να γίνει τόσο βιωματική που ο αναγνώστης – θεατής να διεκδικεί, εγωιστικά, πως πήρε κι αυτός μέρος στη ιστορία που κάποιος άλλος έζησε, πόνεσε, έγραψε. Ακούγοντας την ιστορία της Κατερίνας ο θεατής αφουγκράζεται με όλες τους τις αισθήσεις και συν-κινείται.
Όποιος πιστεύει ότι θα συγκλονιστεί από την παράσταση λόγω της εμπορικότητας και του χαμού που (δικαίως βέβαια) έχει δημιουργηθεί γύρω από το όνομά της, μάλλον δε θα συγκλονιστεί. Όπως γίνεται συνήθως όταν έχουμε πολύ υψηλές προσδοκίες ή, εν προκειμένω, όταν υποθέτουμε ότι θα συγκλονιστούμε, καθώς περιμένουμε κάτι εξωπραγματικό. Όμως αυτή η παράσταση (όπως και το βιβλίο) δεν είναι κάτι εξωπραγματικό, μα κάτι πολύ πραγματικό, αυθεντικό και βαθιά ανθρώπινο. Και γι' αυτό λειτουργεί ως βιωματική εμπειρία που οδηγεί στην κάθαρση.
Κατερίνα
Συγγραφέας: Αυγουστος Κορτώ
Ιδέα – Διασκευή – Σκηνοθεσία: Γιώργος Νανούρης
Ερμηνεία: Λένα Παπαληγούρα
Live μουσική: Λόλεκ
Μαζί τους ο Γιώργος Νανούρης
