Στη 13η Διεθνή Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης παρευρέθηκε την Παρασκευή ο Σκωτσέζος συγγραφέας, παρουσιάζοντας το αστυνομικό του μυθιστόρημα με πρωταγωνιστή εκ νέου τον σοσιαλδημοκράτη ντετέκτιβ, Μπένι Γκούντερ.
Μετά την Αθήνα, ο συγγραφέας των βιβλίων Η Τριλογία του Βερολίνου, Μοιραία Πράγα και Άνθρωπος χωρίς ανάσα επισκέφτηκε και τη Θεσσαλονίκη αναφορικά με το τελευταίο του έργο που εκδόθηκε στην ελληνική γλώσσα και φέρει τον τίτλο Η γυναίκα από το Ζάγκρεμπ. Τη συζήτηση άνοιξε ο Λέων Ναρ, συγγραφέας και μεταδιδακτορικός ερευνητής του ΠΑ.ΜΑΚ, ο οποίος εκθείασε τη συγγραφική δεινότητα του Kerr τονίζοντας ότι «η λογοτεχνικότητα των κειμένων του γίνεται πιο σημαντική από τις έρευνες των δολοφονιών» που λαμβάνουν χώρα στα μυθιστορήματα του τελευταίου. Παρόλα αυτά, δεν παρέλειψε να κάνει αναφορά για την εγκυρότητα των παρατιθέμενων γεγονότων σημειώνοντας πως «τα βιβλία του συνιστούν αξιόπιστα ιστορικά αναγνώσματα απέναντι σε πολεμικές θηριωδίες», ενώ συμπληρώνει ότι μεταφορά αυτή των συμβάντων από το συγγραφέα πραγματοποιείται επιτυχώς μέσω της σταδιακής επανάληψης. Κατά το Ναρ, σε μία από τις βασικές προθέσεις του Kerr στο μυθιστόρημα Η γυναίκα από το Ζάγκρεμπ αναδεικνύεται «το συνταίριασμα φαινομενικά ετερόκλητων στοιχείων, όπως είναι ο έρωτας και ο πόλεμος, τα οποία παρακολουθεί ο Γκούντερ».
Από την άλλη πλευρά, κι αφού χαιρέτησε στα ελληνικά: «Καλησπέρα, ευχαριστώ πολύ που ήρθατε», ο Kerr παραδέχτηκε ότι για να επιβιώσει το βιβλίο σήμερα προϋποθέτει το διττό ρόλο του συγγραφικού υποκειμένου ως συγγραφέα-διασκεδαστή. Ο ίδιος, συνεπώς, αποφάσισε να γράψει βιβλία που θα διαβαστούν τονίζοντας όμως τα εξής: «Δε νιώθω ότι υπάρχω αν δεν γράφω βιβλία. Αν πάψω να γράφω μυθιστορήματα, δεν καταλαβαίνω ότι είμαι εδώ. Δεν μπορώ να φανταστώ τη ζωή χωρίς να είμαι συγγραφέας». Παρά τη σπουδαία συγγραφική του καριέρα, έκανε λόγο για την αξία της αποτυχίας: «Μαθαίνεις από την αποτυχία σου. Δεν υπάρχει τίποτα κακό όταν αποτυγχάνεις και νιώθω πολύ τυχερός γι' αυτό». Αναφορικά με το υπό παρουσίαση βιβλίο του, δήλωσε: «Δε με ενδιαφέρει τόσο να τοποθετήσω έναν αστυνομικό χαρακτήρα στη ναζιστική Γερμανία, αλλά να επικεντρωθώ στην ιστορία του Βερολίνου και της ίδιας της Γερμανίας».
Η γυναίκα από το Ζάγκρεμπ συνιστά μία συγγραφική (όχι όμως και χρονικά γραμμική) συνέχεια προηγούμενων έργων του με κεντρικό πρόσωπο τον ντετέκτιβ Μπέρνι Γκούντερ, στον οποίο ανατίθεται μία δύσκολη αποστολή από τον υπουργό Αλήθειας και Προπαγάνδας του Γ' Ράιχ, Γιόζεφ Γκέμπελς: ο Γκούντερ αναγκάζεται να ταξιδέψει από τη Γερμανία στην Κροατία και μετέπειτα στην Ελβετία, προκειμένου να φέρει σε επαφή τη γοητευτική ηθοποιό, Ντάλια Ντρέσνερ, με τον πατέρα της που είναι επιφανές στέλεχος της κροατικής φασιστικής και φιλοναζιστικής οργάνωσης Ουστάσι. Με χειρουργικό και σχεδόν κινηματογραφικό τρόπο, ο Kerr επιχειρεί τη σύζευξη δύο θεμελιωδών αντιθέτων: του ερωτικού στοιχείου ως αποκάλυψης ενός νοήματος υπαρξιακής ανάτασης και αφετέρου, του τρόμου της ανυπακοής ή/και της πολεμικής σύγκρουσης. Το πολεμικό πεδίο γίνεται χώρος εύθραυστων διαπροσωπικών σχέσεων και αγωνιώδους επιδίωξης μιας minimum προσωπικής ελευθερίας ή έστω, ενός ηδονικού θανάτου. Η ανωτέρω σύζευξη μετατίθεται στον ψυχισμό του μεμονωμένου ατόμου, όπου πραγματώνεται η συνάντηση της φιλοσοφικής ανησυχίας και του μιλιταριστικού αμοραλισμού. Η λέξεις αλήθεια και ψέμα χάνουν την αληθινή τους σημασίας και μετατρέπονται σε εργαλεία απλής καζουιστικής:
«Πώς θα σας φαινόταν η εξής εκδοχή; Πήγα στο μοναστήρι στην Μπάνια Λούκα ψάχνοντας τον Άντουν Τζούρκοβιτς, γνωστό και ως πατέρα Λαδίσλαο. Η Ντάλια του είχε ήδη στείλει κάποια γράμματα εκεί. Αλλά δεν πήρε απάντηση ποτέ. Γιατί να μην πούμε λοιπόν ότι δεν πήρε απάντηση επειδή είναι νεκρός; Ότι μου το είπε ο ηγούμενος, στον οποίο μίλησα. Δεν ξέρω τι είδους παπάς ήταν κάποτε, αλλά τώρα ο πατέρας Λαδίσλαος είναι ο συνταγματάρχης Ντράγκαν. Και καλύτερα εκείνη να μην το μάθει ποτέ».
«Άρα, λοχαγέ Γκούντερ, η συμβουλή σας είναι να της πούμε ψέματα για τον ίδιο της τον πατέρα;» Ο Γκέμπελς γέλασε. «Μήπως ξεχνάτε ότι βρίσκεστε στο Υπουργείο Αλήθειας;»
Ο Kerr καταφέρνει να αναδείξει τις αντιφάσεις του φυλετικού, εθνοτικού και θρησκευτικού μίσους στην ήδη κατακερματισμένη Γιουγκοσλαβία, ενώ παράλληλα ανθρωποποιεί τον Γκέμπελς, καθώς υποστηρίζει ότι δεν πιστεύει στο απόλυτο κακό, αφού σε κάθε άνθρωπο ενδιατίθεται το ηθικό δίπολο καλό-κακό: «Πρέπει να δεις τον Χίμλερ, τον Χάιντριχ και τον Γκέμπελς ως ανθρώπους πριν γράψεις γι' αυτούς». Παρά τη μέτρια ελληνική απόδοση και την επιτηδευμένη τάση για λεπτομέρεια, το βιβλίο αυτό συνιστά ακόμα ένα ογκώδες συμπλήρωμα στην πλούσια παρακαταθήκη αστυνομικών νουάρ μυθιστορημάτων που μας προσφέρει ο Kerr για πάνω από δύο δεκαετίες.
Συγγραφέας: Philip Kerr
Τίτλος: Η γυναίκα από το Ζάγκρεμπ
Εκδόσεις: Κέδρος (2015)
Σελίδες: 465
