Η Eva Von Redecker είναι γερμανίδα φιλόσοφος και συγγραφέας. Φέτος, αποτέλεσε μια από τις επίτιμες καλεσμένες της 18ης Διεθνούς ΈΚθεσης Βιβλίου και μπορεί η διοργάνωση να έχει παρέλθει, η διακεκριμένη φιλόσοφος, όμως, έχει πολλά και ενδιαφέροντα πράγματα να πει.
Ας τη διαβάσουμε σε μια συνέντευξη που έδωσε στον Εξώστη, με αφορμή την άφιξή της στην Ελλάδα και τη συμμετοχή της στην έκθεση.
Πώς νιώθεις για τη συμμετοχή σου στην 18η TIBF;
Πάνω από όλα μεγάλη τιμή και πολύ ενθουσιασμό. Δεν έχω πάει ποτέ στη Θεσσαλονίκη, είναι τεράστιο προνόμιο και χαρά να σου ζητηθεί να συμμετάσχεις σε κάτι τέτοιο. Αισθάνομαι και άβολα, βέβαια, γιατί είμαστε στο ένα σημείο όπου πολλά μέρη στην Ευρώπη θα μπουν ξανά σε lockdown, λόγω της πεισματικής άρνησης των κυβερνήσεών μας να πάρουν στα σοβαρά την πανδημία. Μια πτυχή μιας σοβαρής παγκόσμιας υγείας πολιτική θα ήταν η απελευθέρωση των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας εμβολίων, μια κίνηση που μπλοκάρεται -συγκεκριμένα από τη γερμανική κυβέρνηση-.
Η παρουσίασή σας σχετίζεται με κινήσεις όπως το #metoo και το #blacklivesmatter. Γιατί πιστεύετε ότι τα τελευταία χρόνια παρατηρείται τέτοια έξαρση στη δημιουργία κινημάτων που αντιτίθονται σε διάφορες μορφές ρατσισμού; Τι είναι αυτό που το πυροδότησε;
Νομίζω ότι μπορούμε να δούμε μια σύγκλιση διαφόρων ειδών πάλης γύρω από τη φιγούρα της «ζωής». Συχνά, διαφαίνεται στις κινήσεις. Αυτή η εστίαση αντανακλά το γεγονός ότι ο τρόπος ιδιοκτησίας μας και η παραγωγή αγαθών, αλλά και ο τρόπος της αντικειμενοποίησης των έμβιων όντων από εμάς τους ίδιους, μετατρέπεται τώρα σε μια μαζική καταστροφή της ζωής. Ακόμη και οι αγώνες ης εργατικής τάξης σήμερα, συχνά δεν αφορούν το εκμετάλλευση, αλλά την απόλυτη εξαθλίωση των εργαζομένων, κυρίως στους τομείς που προσπαθούν να αποκαταστήσουν τη ζωή, όπως είναι η υγειονομική περίθαλψη και η εκπαίδευση.
Πιστεύεις ότι μπορεί πραγματικά να ανατραπεί ο καταστροφικός καπιταλισμός; Και αν ναι, μέσα με ποιους τρόπους;
Στην ερώτηση «αν», η απάντηση είναι ναι. Αλλά, αν υπήρχε μια απλή απάντηση στο «πώς», αυτό θα είχε συμβεί εδώ και καιρό. Δεν είμαι πιο οξυδερκής από όλους τους παθιασμένους άνθρωποι που έχουν αγωνιστεί ενάντια στην καταπίεση στο παρελθόν και συνεχίζουν να το κάνουν σήμερα. Στο βαθμό που έχω κάποια διορατικότητα να προσφέρω, η οποία προέρχεται από την προσεκτική παρατήρηση των αγώνων -συμπεριλαμβανομένων ιστορικών αποτυχιών- όπως η μετατροπή των επαναστάσεων σε τρομοκρατία. Ένα κρίσιμο σημείο είναι η παρενθετική φύση της αλλαγής. Ότι αναδύεται από τα μεσοδιαστήματα των κοινωνιών, από πολλαπλές τοποθεσίες ταυτόχρονα και αυτό το μέρος του μετασχηματισμού συνίσταται στην πρόβλεψη διαφορετικών μελλοντικές μορφές ζωής. Αυτό οξύνει επίσης την προοπτική για τα εμπόδια στο δρόμο για μια καλύτερη ζωή, σε αυτό που πρέπει να πολεμήσουμε. Νομίζω ότι ένα σημαντικό καθήκον επί του παρόντος είναι να μετατραπεί η αλληλεγγύη μεταξύ των διαφορετικών σκελών του αγώνα σε υποδομές υλικής υποστήριξης. Δεδομένης της κλιμακούμενης κρίσης της ύπαρξής μας εντός του φυσικού κόσμου, – της οποίας μια είναι η πανδημία – πρέπει επειγόντως να εφεύρουμε τρόπους διανομής αγαθών και αποκατάσταση φυσικών περιβαλλόντων που μπορούν να λειτουργήσουν ανεξάρτητα από την αγορά.
Φέτος η γερμανική λογοτεχνία τιμάται στην 18η TIBF. Ποιους Γερμανούς συγγραφείς θαυμάζετε και γιατί?
Αυτό μπορεί να αποτελεί έκπληξη για κάποιον που γνωρίζει την πολιτική μου θέση, αλλά πραγματικά αγαπώ τον Theodor Fontane, τον χρονικογράφο της πρωσικής κοινωνίας που ξεθωριάζει. Εκτιμώ το πώς χειρίζεται ένα πλήθος από πραγματικά ιδιοσυγκρασιακούς χαρακτήρων και παρόλα αυτά αντικατοπτρίζει τέλεια τη διαφορετικές κοινωνικές δυνάμεις και πολιτικές ευαισθησίες. Υπάρχει μια άποψη για τη λογική που διατρέχει το έργο του, η ιδέα της λογικής ως μια πολύ εύθραυστη, επισφαλής δύναμη, κάτι που, αν καλλιεργηθεί, θα μπορούσε να είναι αρκετά ισχυρό για να καθοδηγεί τη δράση. Ανιχνεύω αυτή τη νηφάλια προσπάθεια διαφώτισης και στο έργο του Uwe Johnson, ενός άλλου αγαπημένου μου συγγραφέα. Όσο για τη σύγχρονη γερμανική λογοτεχνία, νομίζω ότι το «Ada's Room» της Sharon Dodua Otoo είναι ένα πραγματικό γεγονός. Το βιβλίο συνυφαίνει τετρακόσια χρόνια ιστορίας, με έναν απόλυτο εκπληκτικό τρόπο γνώσης της βίας που το διαπερνά. Η βία κατονομάζεται και εντοπίζεται, αλλά δεν σκανδαλίζεται από συναισθηματικές αντιθέσεις αγνής καλοσύνης -που δεν αξιοποιείται για να τραβήξει την προσοχή των κουρασμένων αναγνωστών- και δεν πολιτογραφήθηκε ως αναπόφευκτη ανθρώπινη φύση. Το Ada's Room προσφέρει επίσης έναν βαθύ προβληματισμό σχετικά με την αποκατάσταση και την επανόρθωση, γιατί αυτό που συνοδεύει την αφήγηση είναι η προσπάθεια ενός έμψυχου αντικείμενο για να επαναφέρει ένα κλεμμένο έργο τέχνης στον κεντρικό χαρακτήρα. Είναι ένα εκπληκτικό επίτευγμα, ένα παράδειγμα για αυτό που η Olga Tokarczuk θα μπορούσε να αποκαλέσει την ιδιοφυή φωνή του «τρυφερού αφηγητή.
Ας μιλήσουμε, είναι ο τίτλος της φετινής εκδήλωσης. Πιστεύετε ότι οι άνθρωποι δεν μιλάνε μεταξύ τους πια; Έχει χαθεί η ανθρώπινη επικοινωνία;
Μου αρέσει το μότο, αλλά νομίζω ότι αυτό που χρειαζόμαστε είναι το να μιλάμε καλύτερα, όχι απλώς περισσότερο. Η πραγματική επικοινωνία είναι κάτι πολύ δύσκολο. Συχνά χρησιμοποιούμε λέξεις για άλλους σκοπούς παρά για να καταλάβουμε τον άλλο. Για να κάνουμε επίδειξη, να καθησυχάσουμε τον εαυτό μας, να χειραγωγήσουμε, να απελευθερώσουμε το άγχος και τον θυμό μας… Θα ήθελα λοιπόν να επεκτείνω την πρόσκληση για συζήτηση, με έμφαση στην ακρόαση. Και ίσως κάτι ακόμη πιο σημαντικό -και κάνω έκκληση γι' άυτό- είναι να χρησιμοποιήσουμε πραγματικά τη φαντασία μας, ώστε να καταλάβουμε πώς μπορούμε να συνδεθούμε με το πρόσωπο που έχουμε απέναντί μας.
Eva Von Redecker: https://www.evredecker.net/
