Το δύσκολο είναι να ξεχωρίσεις μία μόνο
έκφανση της προσωπικότητας και του έργου του Άγγελου Σικελιανού και να
θελήσεις μελετώντας τη να την εξαντλήσεις και να φτάσεις ως την άκρη της
– γιατί τέτοια άκρη δεν υπάρχει. Η ποίησή του και το θέατρο, ο πεζός
λόγος και η πράξη του, η φύση και ο έρωτας, οι Δελφοί και η Σαλαμίνα, το
θείο και τ' ανθρώπινα, ο λαός και ο ταγός, το έπος και ο λυρισμός, ο
Ποιητής και η καθημερινή του παρουσία, ο Χριστός και ο Διόνυσος, η
ουτοπία και η πραγματικότητα, όλα συμπλέκονται στον Σικελιανό και το ένα
βγάζει αβίαστα στο άλλο χωρίς πουθενά να διακρίνονται οι ραφές. Απ'
όπου κι αν τον πιάσεις, ο Σικελιανός εμφανίζεται ολόκληρος και ενιαίος
μπροστά σου. Δεν νομίζω να υπάρχει αναγνώστης τού έργου του που να μην
έχει οδηγηθεί, αργά ή γρήγορα, σε αυτό το συμπέρασμα, καθώς και
σύγχρονός του που να τον είδε κάποτε με διαφορετικό τρόπο.
Ο Οδυσσέας Ελύτης, όταν λίγο μετά την
απελευθέρωση από τους Γερμανούς επισκέφτηκε τον ποιητή στο σπίτι όπου
έμενε τότε, στην Κηφισιά, είχε την τύχη να τον αντικρίσει σε μια τέτοια
στιγμή, όπου η αδιαίρετη και αυθεντική αυτή πληρότητα που τον
χαρακτηρίζει ήταν εναργής μπροστά στα μάτια του και ο Σικελιανός ίδιος
και απαράλλακτος με τον εαυτό του. Γράφει στο «Χρονικό μιας δεκαετίας»: «Αντίκρισα μιαν εικόνα που θα μου μείνει
αξέχαστη: ο Σικελιανός, όρθιος, ξιπόλητος, με ένα μακρύ λευκό νυχτικό
που έπεφτε σαν αρχαία χλαμύδα επάνω του, έτρωγε ένα τσαμπί σταφύλι! Κάθε
τόσο το ύψωνε μπρος απ' το ανοιχτό παράθυρο και το καμάρωνε στο φως. Να
τος. Αυτός ήταν. Ένας αυθεντικός Έλληνας ποιητής που δεν αρνιόταν την
αίσθηση, απεναντίας, την προωθούσε ώσπου να την αναποδογυρίσει και ν'
αναγνώσει μέσα της τα μυστικά σχήματα. Πρόσεχα πώς μετατόπιζε κάθε λίγο
και λιγάκι τις γυμνές του πατούσες πάνω στο σφουγγαρισμένο σανίδι σα να
'κανε μικρά χορευτικά βήματα ενώ ήτανε φανερό πως απολάμβανε αυτή την
πρωτόγονη αφή, πως μιλούσε κυριολεκτικά με το ξύλο. Αυτός ήταν που τον
έλεγαν θεατρίνο, και που τον είχα τσακώσει επάνω σε μια στιγμή που
κανένας θεατής δεν υπήρχε, και όμως ίδιον, ολόιδιον, όπως τον ξέραμε από
τα ποιήματά του, φυσικά μεγαλόπρεπο και αυτάρκη στη θεϊκή του
απλότητα».
Δεν είναι μόνο η απροσποίητη απλότητα και
η αυθεντική μεγαλοσύνη του Άγγελου Σικελιανού που δείχνεται εδώ ούτε η
βαθιά ενότητα έργου και προσώπου, η οποία δύσκολα αμφισβητείται στην
περίπτωση αυτού του δημιουργού. Αυτό που κυρίως μάς μεταδίδει ο Ελύτης
με την περιγραφή του είναι η κυρίαρχη ερωτική στάση του ποιητή προς τον
κόσμο, φανερή τόσο στο έργο του όσο και στη ζωή του. Αυτός ο καθημερινός
εορτασμός της αίσθησης, ως τον μυστικό της πυρήνα, είναι ίσως το
ενοποιητικό στοιχείο που αναζητούμε. Ο τρόπος με το οποίο εισέρχεται στη
φύση ο Σικελιανός και δέχεται τον κόσμο εντός του βασίζεται πάντα στην
αίσθηση, στην όραση, στην αφή, στη γεύση, στην όσφρηση, στην ακοή, και
γι' αυτό είναι πάντα βαθύτατα ερωτικός και ικανός να ανυψώσει τον ποιητή
ως την αιωνιότητα:
«κι όλος μαζί,
καθώς ολόγυμνο ένα σώμα
όπου για πρώτη ακούμπησε φορά απάνω
σ' άλλο αγαπημένο ολόγυμνο κορμί,
όπου η Αφή του απολυτρώνει μέσα του το απέραντο
κ' εκμηδενίζει
όλους τριγύρα τους ορίζοντες του κόσμου,
υψώνομαι,
έχοντας βαθιά μου κλείσει
την Αιωνιότητά μου»
Πρώτη δημοσίευση:
http://charalamposgiannakopoulos.com
