Η Ελισάβετ Χρονοπούλου επέστεψε με την τρίτη της ταινία Μικρή Άρκτο. Στην ταινία της η αφήγηση και η ιδέα, ο άψογος ρυθμός και η αισθητική ανεξάρτητου σινεμά δημιουργούν ένα έργο προσεγμένο και καλοφτιαγμένο που φέρει την γοητεία του παλαιότεροι ελληνικού σινεμά συνδυάζοντας το με το νέο αλλά και διεθνείς επιρροές (κυρίως του ανεξάρτητου ρωσσο-αμερικανικού κινηματογράφου) για να χτίσει όμως κάτι που στέκει μόνο του αξιοπρεπώς. Τεχνικά αποτελεί αυτό που θα έπρεπε κάθε ταινία χαμηλού προϋπολογισμού να είναι: απλή, ευρηματική με καθαρή γραμμή αισθητικής και ένα ισχυρό νόημα.
Βρεθήκαμε με την ίδια στον Εξώστη και μας είπε λίγα λόγια για το τελευταίο της εγχείρημα.
Καταρχάς, πείτε μας λίγα λόγια για το έργο και την επιλογή σας να ασχοληθείτε με το συγκεκριμένο θέμα.
Τα θέματα μάλλον με επιλέγουν παρά τα επιλέγω. Πλάθω ιστορίες προσπαθώντας να διερευνήσω τον ανθρώπινο ψυχισμό, να καταλάβω τα ακατανόητα. Η Μικρή Άρκτος εκφράζει την ανάγκη μου να καταλάβω τη διαδικασία που γεννά τη βία μέσα σ' ένα δεσμό αγάπης.
Στην ταινία ακολουθούμε ολοκληρωτικά την ιστορία μέσα από τα μάτια του πρωταγωνιστή. Πως επιλέξατε την συγκεκριμένη αφηγηματική προσέγγιση για το έργο και κατά την γνώμη σας, τι εξυπηρετεί που δεν θα κατάφερνε αλλιώς;
Αν επέλεγα την εξωτερική αφήγηση θα έπρεπε να μπω εγώ στη θέση του αφηγητή. Τότε θα κινδύνευα να παρασυρθώ απ' τα συναισθήματά μου, το θυμό μου απέναντι στον άντρα-θύτη και να κάνω μια καταγγελτική ταινία. Όμως αυτο δεν μ' ενδιέφερε γιατί όπως σας είπα, δεν βρίσκω νόημα στο να πω αυτά που ξέρω αλλά στο ν' ακούσω αυτά που δεν ξέρω. Την πλευρά της γυναίκας-θύματος κακοποίησης τη γνωρίζω . Η δική του πλευρά είναι που δεν κατανοοώ, με σοκάρει και με εξοργίζει και γι΄αυτό θέλησα να του δώσω το λόγο. Να μιλήσει εκείνος και να προσπαθήσει να μας δώσει απαντήσεις.
Δεδομένης της αφηγηματικής προσέγγισης που ακολουθείται, ποια ήταν η συνεργασία σας με τους κεντρικούς ηθοποιούς και πως προσεγγίσατε την ιστορία και τους χαρακτήρες κατά την διάρκεια των προβών;
Η επιλογή της υποκειμενικής κινηματογράφησης δεν επηρέασε τον τρόπο της δουλειάς μας στις πρόβες. Αφιερώσαμε πολύ χρόνο σε αυτοσχεδιασμούς. Επιλέγουμε μια πιθανή συνθήκη που δεν εντάσσεται σαν σκηνή στο σενάριο και δεν έχει γραφεί, και οι ηθοποιοί την χτίζουν αυτοσχεδιάζοντας. Ύστερα κουβεντιάζουμε πάνω στα ευρήματα του αυτοσχεδιασμού κι έτσι προχωράμε. Ενώ έχω φυσικά τις εμμονές μου για μερικές αντιδράσεις των ηρώων μου, αλλά σε γενικές γραμμές περιμένω απ' τους ηθοποιούς να χρησιμοποιήσουν τα δικά τους εργαλεία για να οικοδομήσουν το χαρακτήρα.
Εξαιρώ όμως ακραίες σκηνές, όπως η σκηνή της κακοποίησης στην ταινία, όπου θα θεωρούσα ανήθικο να ζητήσω απ' τους ηθοποιούς να εμπλακούν συναισθηματικά ψάχνοντας οι ίδιοι το πώς θα παίξουν τη σκηνή. Εκεί, υπέδειξα μια αυστηρότατη χορογραφία την οποία κάναμε πρόβα εντελώς και μόνο τεχνικά. Τους περιόρισα τόσο πολύ στο τεχνικό κομμάτι με το να τους υποδείξω και την παραμικρή λεπτομέρεια της κάθε τους κίνησης ώστε δεν χρειάστηκε να επωμισθούν την ευθύνη καμιάς επιλογής και κανενός συναισθήματος.
Το έργο ασχολείται πολύ με το ζήτημα του σεξισμού και της ανδρικής κυριαρχίας πάνω στο γυναικείο σώμα αλλά και μυαλό. Θεωρείτε πως ο σεξισμός στην ελληνική κοινωνία είναι ένα σοβαρό και διαδεδομένο πρόβλημα; Ποιες θεωρείτε ότι είναι οι εκτάσεις του και πως θα μπορούσε ενδεχομένως να λυθεί;
Η αντίληψη της ανδρικής υπεροχής είναι εδραιωμένη και κυρίαρχη σε όλον τον πλανήτη αλλού περισσότερο κι αλλού λιγότερο. Είμαστε ποτισμένοι απ' αυτήν την αντίληψη και παρά τα γενναία, αποφασιστικά βήματα που γίνονται, ξεφυτρώνει από ανύποπτες μεριές και σε ανύποπτο χρόνο αυτή η παγιωμένη αντίληψη στην καθημερινότητά μας για να μας δείξει πόσο δρόμο έχουμε ακόμη να κάνουμε. Χρειάζεται να είμαστε όλοι σε επιφυλακή ακριβώς επειδή ο σεξισμός λειτουργεί συχνά ερήμην των προθέσεών μας και των αντιλήψεών μας, δεν συνειδητοποιούμε καν ότι η συμπεριφορά μας είναι σεξιστική.
Έχετε δηλώσει πως οι σκηνές βίας σας απωθούν συνήθως στον κινηματογράφο. Πως επιλέξατε να διαχειριστείτε την βία στο συγκεκριμένο έργο και τι σας ώθησε να κάνετε χρήση της;
Η Μικρή Άρκτος είναι μια ταινία που επιχειρεί να εξερευνήσει τα σκοτεινά νερά του ανθρώπινου ψυχισμού και ειδικά τις υπόγειες πηγές της βίας μέσα μας. Ακριβώς επειδή δεν καταλαβαίνω τη βία, αλλά είναι παντού γύρω μας, οδηγήθηκα σ' αυτή τη διερεύνηση.
Η πρωταγωνίστρια της ταινίας, ασχολείται με το θεατρικό μακιγιάζ. Από την ιδιότητα της ξεχωρίζουν δύο στιγμιότυπα, η στιγμή που μετατρέπει το χέρι του πρωταγωνιστή σε χέρι γερασμένου και η στιγμή που του παρουσιάζεται με ψεύτικο τραυματισμό. Η επιλογή αυτής της ιδιότητας και των συγκεκριμένων στιγμιότυπων λειτουργεί για να προμηνύσει το τι έπεται και να εμβαθύνει στους χαρακτήρες ή έχει κάποιον άλλο συμβολικό σκοπό;
Η ηρωίδα είναι ένα τραυματισμένο κορίτσι που προσπαθεί να κρύψει το τραύμα της. Όπως λέει η ίδια Δεν μπορούμε να κάνουμε πως δεν υπάρχει; Να κάνουμε τάχα; Ξέρει πως το τραύμα κι ουλές που τις έχει αφήσει την εμποδίζουν να ζήσει μια φυσιολογική ζωή και νομίζει πως αν τις κρύψει θα πάψουν να υπάρχουν. Επιλέγει το επαγγελματικό μακιγιάζ ως ασχολία επειδή ακριβώς χτίζει τη ζωή της πάνω στην συγκάλυψη.
Το κυρίαρχο πρόβλημα της ταινίας προκύπτει όταν η πρωταγωνίστρια επιλέγει να μην έχει σεξουαλική επαφή με τον σύντροφο της. Τι είναι εκείνο το στοιχείο κατ'εσάς που την εμποδίζει να κάνει αυτό το βήμα και τι επιθυμεί πραγματικά ο πρωταγωνιστής από αυτήν;
Δεν το επιλέγει. Είναι ανίκανη να κάνει σεξ μέσα σε μια σχέση αγάπης ή έστω οικειότητας. Είναι συνέπεια του τραύματός της που δεν θέλω να το αναλύσω, είναι το μυστικό της και θέλω να το σεβαστώ.
Σε κάποια αποσπάσματα της ταινίας βλέπουμε τον πρωταγωνιστή να πλανιέται στους δρόμους της Αθήνας υπό τους ήχους κλασσικής μουσικής. Αυτά αποτελούν ένα είδος διάλειμμα στην κεντρική πλοκή του έργου, λειτουργούν σχεδόν υμνητικά για την πόλη της Αθήνας αλλά και μας φανερώνουν έναν χαρακτήρα που προβληματίζεται, μπορούμε να πούμε ακόμα ότι διακατέχεται από ένα πνεύμα ρομαντισμού. Ποια είναι η σχέση του συγκεκριμένου έργου με την Αθήνα και γιατί νιώσατε την ανάγκη να χρησιμοποιήσετε τα συγκεκριμένα αποσπάσματα;
Δεν βλέπω αποσπασματικό χαρακτήρα στις σκηνές στις οποίες αναφέρεστε. Είναι όλες σκηνές ενσωματωμένες στην πλοκή και μεταφέρουν αναγκαίες πληροφορίες. Τουλάχιστον αυτή ήταν η πρόθεση. Ο ήρωας παρακολουθεί την ηρωίδα μέσα στην πόλη, στήνεται έξω απ' το ξενοδοχείο για να δει αν εκείνη θα πάει, βρίσκει καταφύγιο τις ώρες της απόγνωσής του, στο καφενείο της μητέρας του ή σ' ενα παγκάκι στην Αγ. Μάρκου. Αυτά συμβαίνουν στην Αθήνα, στο κέντρο της Αθήνας. Αυτή είναι η Αθήνα, αυτήν την πόλη κατέγραψε ο φακός κι όταν έβαλα τα πλάνα σε σειρά για να τα μοντάρω, ναι, η αλήθεια είναι ότι ένιωσα μια συγκίνηση άσχετη με την ιστορία, σχετική με την ίδια την πόλη μας και τη ζωή μας μέσα σ' αυτήν, και το συναίσθημα αυτό οδήγησε κατ' ευθείαν στην 9η συμφωνία του Μπετόβεν.
