Ύστερα από έντονες αντιδράσεις προερχόμενες από την ομάδα Συγγενών Θυμάτων Τρομοκρατίας Ως Εδώ, μερίδα του τύπου και της Πρεσβείας των Η.Π.Α στην Ελλάδα, η παράσταση της Πειραματικής Σκηνής του Εθνικού Θεάτρου, η Ισορροπία του Nash υπό την σκηνοθεσία της Πηγής Δημητρακοπούλου κατεβαίνει από την σκηνή του Εθνικού, ακυρώνοντας τις εναπομείναντες παραστάσεις της.
Το έργο βασίστηκε σε λογοτεχνικά και ιστορικά κείμενα, καθώς και πρακτικά της δίκης της 17 Νοέμβρη και το βιβλίο του Σάββα Ξηρού Η Μέρα Εκείνη…. Η Πηγή Δημητρακοπούλου με την ομάδα της επιχείρησαν τη σύνθεση ενός νέου έργου για τους αξιακούς κώδικες των ανθρώπων, τη δικαιοσύνη και την τρομοκρατία στην πρόσφατη ελληνική ιστορία. Ο τίτλος Η Ισορροπία του Nash προέκυψε από τη Θεωρία των Παιγνίων, και την συμβολή του μαθηματικού John Nash σε αυτήν. Πρόκειται για ένα συνδυασμό στρατηγικών μεταξύ δύο αντίπαλων παικτών,του καθενός από τους οποίους η στρατηγική αποτελεί την καλύτερη απόκριση σε εκείνη του άλλου.
Ύστερα από την ανακοίνωση των παραστάσεων, η Ομάδα Συγγενών Θυμάτων Τρομοκρατίας έκανε αισθητή την ενόχληση της απέναντι στην θεματολογία του έργου ανακοινώνοντας πως:
η Εθνική Σκηνή – έστω και στη χρηματοδοτούμενη από δημόσιους πόρους πειραματική της εκδοχή- δίνει την ευκαιρία στον κ. Ξηρό να κάνει τέχνη. Να γίνει Τέχνη. Να δείξει Τέχνη. Είναι προφανές ότι ο εξαγνισμός του κ. Ξηρού αποτελεί πλέον για κάποιους διαρκή και επίμονη προτεραιότητα. Και μεθοδεύεται με συστηματικό τρόπο γιατί έχει συγκεκριμένο στόχο. Την απελευθέρωσή του όχι μόνον από τη φυλακή, αλλά και από το ένοχο στίγμα του δολοφόνου. Και η διαδικασία αυτή γίνεται πράξη με τις παλιές καλές μεθόδους της ιδεολογικοποίησης της επιλογής να δολοφονείς αθώους. Ετσι έκαναν οι Ναζί.
Έτσι έκαναν και οι Σταλινικοί. Έτσι καλύπτει ο φασισμός τις επιλογές του.
Από μέρους της η Πρεσβεία των Η.Π.Α στην Ελλάδα, υποστηρίζοντας την συγκεκριμένη ανακοίνωση συνέχισε πως:
ενώ η τέχνη δεν θα έπρεπε να λογοκρίνεται, συμφωνούμε με το κίνημα 'Ως Εδώ' και θέτουμε το ερώτημα για το κατά πόσον θα έπρεπε το Δημόσιο να χρηματοδοτεί την τέχνη ενός τρομοκράτη, ενώ ο Αμερικανός Πρέσβης, Ντέιβιντ Πιρς επισήμανε: «Η Ομάδα Συγγενών Θυμάτων Τρομοκρατίας «ΩΣ ΕΔΩ» αμφισβητεί τη χρησιμότητα της δημόσιας χρηματοδότησης για να ανεβάσει το Εθνικό Θέατρο έργο βασισμένο σε μέρος του βιβλίου τρομοκράτης της 17 Νοέμβρη».
Τόσο η ίδια η παράσταση, όσο και η ακύρωση της με την σειρά της έφερε ροή αντιδράσεων από καλλιτεχνικούς και πολιτικούς φορείς. Σήμερα το πρωί, το Εθνικό Θέατρο με ανακοίνωση του στην επίσημη ιστοσελίδα του προανείγγειλε την διακοπή των παραστάσεων του έργου:
Η παράσταση Ισορροπία του Nash που παίζεται στην Πειραματική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου ξέφυγε από τον καλλιτεχνικό της στόχο και μοιάζει, χωρίς να το επιδιώκει, να εξαντλεί τις αντοχές μιας κοινωνίας. Έγινε αντικείμενο πολιτικής εκμετάλλευσης σε μια δύσκολη συγκυρία και παρερμηνεύτηκε η ιδεολογική της πρόθεση. Δέχτηκε τη σκληρή και απολύτως δογματική κριτική ανθρώπων που, ως επί το πλείστον, δεν την έχουν παρακολουθήσει.
Ενώ το βασικό της μήνυμα είναι πως
καμία ιδέα δεν δικαιούται να αφαιρέσει ανθρώπινη ζωή, η παράσταση οδήγησε, ερήμην της, στο αντίθετο από το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα, προξενώντας περισσότερο πόνο παρά προβληματισμό. Τέλος, ενεργοποίησε αντιδράσεις ακραίων κύκλων, που έφτασαν στο σημείο να εκφράζουν απειλές για τη σωματική ακεραιότητα του κοινού, των καλλιτεχνών και των εργαζομένων του Εθνικού Θεάτρου.
Κάτω από αυτές τις συνθήκες θεωρούμε ότι η συνέχιση της παράστασης θα καλλιεργήσει τη στρεβλή εντύπωση ότι το Εθνικό Θέατρο, αντί να προβάλει τη σύγχρονη καλλιτεχνική δημιουργία και το γόνιμο προβληματισμό, στηρίζει εγκληματίες για πάντα καταδικασμένους στη συνείδηση του ελληνικού λαού.
Για τους παραπάνω λόγους επιλέγουμε να σταματήσουμε τις παραστάσεις του έργου Ισορροπία του Nash, χωρίς επ' ουδενί να παραιτούμαστε από το δικαίωμα, τώρα και στο μέλλον, της ελεύθερης καλλιτεχνικής έκφρασης, όπως οφείλουμε να κάνουμε ως Εθνικό Θέατρο.
Από την Καλλιτεχνική Διεύθυνση
του Εθνικού Θεάτρου
Ακολούθησε η κοινοποίηση των Διοικητικών Συμβουλίων των Σ.Ε.Ε.Θ., Π.Ο.Θ.Α και Σ.Ε.Η επί του θέματος, στην οποία δήλωσαν πως:
«Καμιά ιδέα δεν μπορεί να δικαιολογήσει εγκλήματα εναντίον της ανθρώπινης ζωής» Το Σωματείο Εργαζομένων Εθνικού Θεάτρου, το Σωματείο Ελλήνων Ηθοποιών και η Πανελλήνια Ομοσπονδία Θεάματος Ακροάματος, με αφορμή το θόρυβο που προκλήθηκε για την παράσταση του Εθνικού Θεάτρου «Ισορροπία του Nash» δηλώνουμε ότι η ελευθερία του λόγου και της έκφρασης είναι θεμελιώδης αρχή της τέχνης του θεάτρου. Καταδικάζουμε τις ενέργειες που θίγουν, προσβάλλουν, απειλούν και στερούν το δικαίωμα αυτό, καθώς και τις φωνές που ζητούν το κατέβασμα της παράστασης. Το Εθνικό Θέατρο, η πρώτη θεατρική σκηνή της χώρας, οφείλει να προωθήσει την ελευθερία του λόγου και της έκφρασης, που αποτελούν τα βασικά συστατικά της δημοκρατίας. Το Εθνικό Θέατρο είναι χώρος δημόσιου διαλόγου, πόσο μάλλον η πειραματική του σκηνή. Εμείς, οι άνθρωποι που υπηρετούμε το θέατρο, είμαστε ενάντια σε ότι περιορίζει, ελέγχει, λογοκρίνει, καταστέλλει και προσπαθεί να εκφοβίσει τη θεατρική τέχνη.
Τέλος, η ίδια η σκηνοθέτης Πηγή Δημητρακοπούλου, μέσω του προσωπικού της λογαριασμού στο Facebook γνωστοποίησε τόσο την έκπληξη της, όσο και την κατανόηση του πόνου των συγγενών των θυμάτων, οι οποίοι έχουν το μοναδικό δικαίωμα ένστασης, τον σεβασμό της για την Καλλιτεχνική Διεύθυνση του Εθνικού Θεάτρου που τόλμησε να ανεβάσει το έργο χωρίς προληπτική λογοκρισία. Επίσης έκανε δριμύτατη κριτική για την πολιτικοποίηση του ζητήματος ενώ τόνισε πως κανείς δεν εξαγνίζεται ή ηρωοποιείται επειδή καταπατήθηκαν τα δικαιώματα του.
Η Ανακοίνωση της Σκηνοθέτη:
Μου πήρε δυο μέρες για να συνέλθω από την έκπληξη και να μπορέσω να αρθρώσω λόγο. Δυο μέρες στη δίνη του κυκλώνα που έβλεπα τη φωτογραφία μου σ' όλα τα δελτία ειδήσεων και δεν το πίστευα, το όνομα μου παντού, ένοιωσα σαν καταζητούμενη. Μέσα σε μια νύχτα κέρδισα όλη τη δημοσιότητα που είχα καταφέρει να αποφύγω στα 20 χρόνια δουλειάς στην τηλεόραση. Νόμισα πως δεν ζω στην Ευρώπη του 2016, αλλά σε κάποια μακρινή χώρα της Ασίας, απ' αυτές που λιθοβολούν τους ασεβείς. Άκουσα πολλά, -τα περισσότερα δεν έχουν καμία σχέση με την πραγματικότητα- από πολλούς και διάφορους. Αν και έχω συνηθίσει να μιλάω με την δουλειά μου, κι όχι με τα λόγια, θα προσπαθήσω να ξεκαθαρίσω ένα -δυο πράγματα απλά και ειλικρινά:
Το Εθνικό θέατρο και οι άνθρωποι του, δεν έχουν καμία ευθύνη για την επιλογή των κειμένων της παράστασης. Η ευθύνη είναι αποκλειστικά δική μου και την αναλαμβάνω εξ ολοκλήρου. Και είναι προς τιμήν του Κου Λιβαθινού που δεν προσπάθησε να κάνει προληπτική λογοκρισία πριν ανεβεί η παράσταση, για να προστατεύσει τον εαυτό του από τον ανηλεή πόλεμο που υφίσταται σήμερα. Το αντίθετο θα ήταν καταδικαστέο, όχι αυτό που έκανε. Το ίδιο βέβαια ισχύει και για τους διευθυντές της Πειραματικής σκηνής. (Δυστυχώς πρέπει να λέμε και τα αυτονόητα.)
Κανείς δεν θα ήθελε ελπίζω να γυρίσουμε στην εποχή της Χούντας, που τα σενάρια και τα θεατρικά κείμενα σφραγίζονταν σε κάθε σελίδα από την επιτροπή Λογοκρισίας. Το ότι δεν λογοκρίθηκα όμως, εν έτει 2016, θεωρήθηκε ατόπημα, και το ότι χρησιμοποίησα βιβλίο μέλους μιας οργάνωσης που εξαρθρώθηκε πριν 14 χρόνια, τουλάχιστον εγκληματικό.
Δεν έχω κάνει τίποτα που να θέλω να απολογηθώ γι αυτό, αντίθετα είμαι περήφανη γιατί με πολλή δουλειά, κόπο, μεράκι και σεβασμό δώσαμε μαζί με όλους τους ηθοποιούς και τους συνεργάτες μου τον καλύτερο μας εαυτό για να βγει με ελάχιστα μέσα -κόστος και χρόνο- μια αξιοπρεπής παράσταση και να ισορροπήσουμε σ' ένα τόσο δύσκολο θέμα. Η ίδια η παράσταση είναι η απάντηση μας σε όλα. Το αν τα καταφέραμε ή όχι, μπορούν να το κρίνουν μόνο οι θεατές της, αλλά με κριτήρια καλλιτεχνικά, όχι πολιτικά, ούτε ιδεολογικά.
Σέβομαι απόλυτα τη θλίψη των συγγενών των θυμάτων, είναι οι μόνοι που πραγματικά δικαιούνται να έχουν ενστάσεις, αν και δεν έχουν δει την παράσταση. Ούτε θα τους συνιστούσα να την δουν, το θέμα από μόνο του είναι επώδυνο γι αυτούς. Αυτοί είναι και τα μεγαλύτερα θύματα όλης αυτής της εκρηκτικής δημοσιότητας, γιατί τους ξύπνησε τραγικές μνήμες. Έχω να τους απαντήσω μόνο ότι κανείς δεν εξαγνίζεται, ούτε ηρωοποιείται επειδή καταπατήθηκαν τα δικαιώματα του, αυτό είναι εντελώς διαφορετικό θέμα και δεν αναιρεί τις πράξεις του.
Στους υπόλοιπους, πολιτικούς και δημοσιογράφους που γέμισαν έξαλλοι τα τηλεπαράθυρα έχω να πω το εξής:
Δεν κινδυνεύει πια από κανέναν Σάββα Ξηρό η Δημοκρατία μας κύριοι, αυτός έχει αφοπλιστεί χρόνια τώρα. Κινδυνεύει από πολλά άλλα, πολύ πιο σοβαρά, που τα ξέρουμε καλά όλοι μας, και ένα απ' αυτά, το ελάχιστο, που πρέπει να προασπιζόμαστε καθημερινά, είναι η ελευθερία της έκφρασης. Αν πάλι κάποιοι εκμεταλλεύονται την παράσταση μόνο για να κάνουν εύκολη αντιπολίτευση, να ξέρουν ότι το Θέατρο και γενικά ο Πολιτισμός δεν προσφέρονται γι αυτόν τον σκοπό. Άλλωστε δεν είναι και το δυνατό τους σημείο, ας ''αγωνιστούν'' αλλού.
