Μαύροι Πάνθηρες: Πρωτοστάτες της Επανάστασης / The Black Panthers: Vanguard of the Revolution του Στάνλι Νέλσον (ΗΠΑ, 2015)
Τμήμα: Carte Blanche
γράφει ο Φοίβος Μακρίδης
Το ντοκιμαντέρ παρέχει σε 116 λεπτά μια περιεκτική ιστορία της ανόδου και της πτώσης του κινήματος των Μαύρων Πανθήρων. Η αφήγηση εναλλάσσεται με αποσπάσματα συνεντεύξεων αρκετών πρωταγωνιστών κι αρχειακό υλικό.
Ως θεατές βλέπουμε ότι υπήρξε κι υπάρχει μια «άλλη Αμερική», που δεν προβάλλεται συχνά. Μαθαίνουμε για το κίνημα των μαύρων Αφροαμερικανών που αναπτύχθηκε στις δεκαετίες του '60 και του '70. Το κίνημα ξεκίνησε στο Όκλαντ της Καλιφόρνια ως ομάδες αυτοάμυνας των μαύρων εναντίον της αστυνομικής βίας. Συγκεκριμένα, τα μέλη του αγόραζαν όπλα με νόμιμο τρόπο, έκαναν περιπολίες κι όταν έβλεπαν αστυνομικούς να ελέγχουν μαύρους πολίτες, σταματούσαν και – με τα όπλα τους σε κοινή θέα – επέβλεπαν εάν οι αστυνομικοί ασκούσαν βία κατά τους ελέγχους.
Γρήγορα το κίνημα επεκτάθηκε σ' όλη τη χώρα, αλλά και σε άλλους τομείς. Στο ντοκιμαντέρ βλέπουμε και μαθαίνουμε για τους στόχους του κινήματος που ξεκινούσαν από τη στέγαση και την εκπαίδευση και κατέληγαν σε συνθήματα εναντίον του καπιταλισμού. Για τη λειτουργία των δομών «δωρεάν πρωινό για παιδιά», που παρείχε πρωινό πριν το σχολείο σε 20.000 παιδιά. Για τη γυναικεία παρουσία εντός του κινήματος, που έφτασε να είναι πλειοψηφική στα τέλη του '60 και να διεκδικεί ισότητα κι εντός των Μαύρων Πανθήρων (οπλισμό και για τις γυναίκες, ετοιμασία των πρωινών γευμάτων κι από τους άνδρες). Για τις διεθνείς επαφές που είχε με τους Βιετναμέζους, τους Βορειο-Κορεάτες και τα απελευθερωτικά κινήματα των μαύρων της Αφρικής. Για το νέο στυλ που αναδείκνυε με περηφάνια τα χαρακτηριστικά των μαύρων (όπως το άφρο μαλλί).
Βλέπουμε, επίσης, τη σκληρή καταστολή από το FBI του κινήματος που κατάφερε να το αποδεκατίσει. Τις συλλήψεις των ηγετών του, όπως τον Χιούι Νιούτον κι ολόκληρη την τοπική ηγεσία των Μαύρων Πανθήρων της Νέας Υόρκης. Μαθαίνουμε ακόμα και για την οργανωμένη δολοφονία του ανερχόμενου νεαρού ηγέτη Φρεντ Χάμπτον από την αστυνομία του Σικάγο και το FBI.
Ακόμα, βλέπουμε πώς ό,τι δεν κατάφεραν να πετύχουν οι δολοφονίες κι οι συνεχείς και μαζικές συλλήψεις, το κατάφεραν οι εσωτερικές αντιπαραθέσεις κι οι διασπάσεις. Οι Μαύροι Πάνθηρες όσο γρήγορα ανεβήκαν, τόσο γρήγορα εξαφανίστηκαν. Ήταν ένα κίνημα, όμως, που άφησε το στίγμα του στη σύγχρονη αμερικανική κοινωνία.
Τόσα κι άλλα τόσα βλέπουμε και μαθαίνουμε για τους Πρωτοστάτες της Επανάστασης, Μαύρους Πάνθηρες.
Λεβιάθαν / Leviathan των Lucien Castaing-Taylor και Véréna Paravel (ΗΠΑ, Γαλλία, Ηνωμένο Βασίλειο 2012)
Τμήμα: >> Film Forward Αφιέρωμα στους Βερενά Παραβέλ & Λουσιάν Καστέν-Τέιλορ
γράφει η Άλκηστη Ακτσόγλου
Παραγωγή του Sensory Ethnography Lab του Πανεπιστημίου του Harvard, το πειραματικό ντοκιμαντέρ Leviathan (Λεβιάθαν 2012) αποτελεί την πρώτη κινηματογραφική συνεργασία των ανθρωπολόγων και συν-σκηνοθετών Lucien Castaing-Taylor και Véréna Paravel. Στην ταινία, η οποία ξεφεύγει από την κλασική και αναμενόμενη ντοκιμαντερίστικη αφήγηση, παρακολουθούμε τους ναύτες ενός αλιευτικού που πλέει στα ανοιχτά της Μασαχουσέτης να ανταπεξέρχονται στην αγριότητα της εργασίας τους. Αν και ξεκινά ως καταγραφή της διαδικασίας αλίευσης, πρωταγωνιστές δεν είναι μόνο οι άνθρωποι.
Οι σκηνοθέτες συνθέτουν ένα τριπλό πορτρέτο του οικοσυστήματος: του περιβάλλοντος, του ανθρώπου και του ζωικού βασιλείου. Δεν εστιάζουν στις ζωές των ναυτών περισσότερο από ό,τι στα ψάρια ή στην θάλασσα· τους γνωρίζουμε και παρακολουθούμε ισότιμα, παρόλο που σε σημεία φαίνεται την παράσταση να την κλέβουν οι γλάροι. Η κάμερα είναι τοποθετημένη είτε υποβρύχια είτε στο ύψος του ώμου είτε αφήνεται στο πάτωμα, και καταγράφει όλη τη διαδικασία από όλες τις μεριές του οικοσυστήματος. Τα ανορθόδοξα κάδρα, κατά κύριο λόγο μονόπλανα και πολλές φορές κεκλιμένα ή και αναποδογυρισμένα, δημιουργούν ένα ιλιγγιώδες και αποπροσανατολιστικά όμορφο αποτέλεσμα σε συνδυασμό με την κινούμενη κάμερα και τον μερικές φορές θολό από τις σταγόνες φακό. Εξίσου ανορθόδοξη είναι και η χρήση του ήχου. Οι διάλογοι είναι σκόπιμα θολοί και τους λείπουν οι υπότιτλοι. Στο προσκήνιο έρχονται οι θόρυβοι της ζωής του πλοίου και του βυθού, δημιουργώντας μία έντονη και ανατριχιαστική ακουστική εμπειρία.
Η ταινία θα είναι δύσκολη και για όσους προσδοκούν να δουν ένα κλασικό ντοκιμαντέρ για την αλιεία, αλλά και για όσους είναι προετοιμασμένοι για κάτι πειραματικό: αποκαλύπτει την ωμότητα που κυριαρχεί στην εργασία τους και στο περιβάλλον στο οποίο ζούνε.
