Μπαρονέζα / Baronesa της Ζουλιάνα Αντούνες (Βραζιλία, 2017)
Τμήμα: Διεθνές Διαγωνιστικό
Βρισκόμαστε σε μια φαβέλα της Βραζιλίας και παρακολουθούμε εκτεταμένες στιγμές από την καθημερινότητα μίας γυναίκας, που προσπαθεί να επιβιώσει. Βλέπουμε τις συζητήσεις που έχει για διάφορα θέματα κι αποκαλύπτεται παράλληλα το σκληρό παρελθόν της.
Το ντοκιμαντέρ της Αντούνες μοιάζει με ταινία μυθοπλασίας. Όσοι εμφανίζονται δείχνουν να συμπεριφέρονται σα να βρίσκονται μόνοι τους, ενώ η ηρωίδα με τον φίλο της δε διστάζουν να κάνουν χρήση κοκαΐνης μπροστά στην κάμερα. Σε κάποιες σκηνές δεν ακολουθεί η κάμερα τους ήρωες, αλλά τους βλέπουμε να μπαίνουν στο κάδρο της κάμερας και τότε να ξεκινάει η δράση. Ακόμα κι όταν η ηρωίδα διηγείται στη φίλη της μια σκληρή προσωπική ιστορία από τα παιδικά της χρόνια, όπου μαχαίρωσε τον άνδρα που την κακοποιούσε σεξουαλικά, δεν εκφράζει συναίσθημα, σα να έχει πει αυτήν την ιστορία δεκάδες φορές…
…Κι όμως, φαίνεται ότι αυτό τελικά ισχύει. Η σκηνοθέτης και το συνεργείο της θα κάνουν πέντε χρόνια έρευνα για την Μπαρονέζα κι ανά διαστήματα θα μένουν μαζί με την ηρωίδα. Μάλιστα, η Αντούνες σε συνέντευξή της δήλωσε ότι «το να επιλέγεις να αφήσεις τους ήρωες να παρασυρθούν είναι ένα από τα μεγαλύτερα λάθη της φιλμογραφίας. Κάναμε πολλές πρόβες. Γυρνούσαμε τις σκηνές αρκετές φορές, για μήνες»[i].
Επιπλέον, ενώ το ντοκιμαντέρ ξεκινάει θέλοντας να μας δείξει την καθημερινότητά της ηρωίδας, φαίνεται ότι απομονώνονται επιλεγμένες σκηνές απ' τη ζωή της, αλλοιώνοντας την πραγματικότητα. Δεν βλέπουμε ποτέ την ηρωίδα να εργάζεται ως αισθητικός νυχιών (όπως το δηλώνει), δεν την βλέπουμε ποτέ έξω από το σπίτι της, δεν την βλέπουμε να συνομιλεί με τις πελάτισσές της – παρά μόνο με δυο-τρεις φίλους. Τελικά, δεν βλέπουμε τη ζωή της, αλλά το τμήμα εκείνο που η σκηνοθέτης επιλέγει να μας δείξει και μάλιστα, αφού το έχουν κάνει «πολλές πρόβες για μήνες».
Η Αντούνες, ενώ έχει ως κεντρικό πρόσωπο μια γυναίκα, που είναι αυθεντικός χαρακτήρας, τη βάζει στη λογική όχι να εκφραστεί, αλλά να… υποδυθεί τον εαυτό της! Εάν ήταν κινηματογραφική ταινία, θα εκτιμούσα περισσότερο τη δυνατή κι άρτια προσεγμένη σκηνοθεσία. Όμως, ένα ντοκιμαντέρ πρέπει να καταγράφει την πραγματικότητα. Κι η πραγματικότητα δεν είναι ποτέ «άρτια σκηνοθετημένη».
[i] «We are women by behind and in the fronts of the cameras», mardelplatafilmfest.com.
