Η.Π.Α. 2005 σκηνοθεσία: Σαμ Μέντες, με τους, Τζέικ Τζίλενχαλ, Τζέιμι Φοξ, Πίτερ Σαρσγκαρντ
Το Jarhead είναι η τρίτη σκηνοθετική δουλειά του Σαμ Μέντες ( American Beauty) βασισμένη στο μπεστ σελερ του πεζοναύτη Anthony Swofford. Jarheads είναι το ψευδώνυμο των πεζοναυτών, εμπνευσμένο από το κούρεμα τους. Είναι επίσης κάτι άδειο που μπορείς να γεμίσεις με ότι θέλεις.
Πρόκειται για μια ταινία που κινείται έξω από τα πλαίσια των τυπικών αντιπολεμικών έργων, και παρόλο που περιέχει ελάχιστες πολεμικές σκηνές, καταφέρνει να αναδείξει αποτελεσματικά την επίδραση της ιδέας του πολέμου στους νεαρούς Αμερικανούς που φεύγουν ξαφνικά από το σπίτι τους για να πάνε στην άκρη του κόσμου, έτοιμοι να σκοτώσουν και να σκοτωθούν.
Έτσι η ταινία ακολουθεί μια ομάδα πεζοναυτών από την εκπαίδευση τους μέχρι τη μακρά παραμονή τους στην έρημο κατά τη διάρκεια του πολέμου του Κόλπου στη Σαουδική Αραβία στις αρχές της δεκαετίας του 1990.Έχουμε να κάνουμε πλέον με έναν πόλεμο σύγχρονο, με χημικά και αεροπλάνα που κάνουν όλη τη δουλειά και πετρέλαιο να πέφτει από τον ουρανό. Όλα αυτά συνοδεύονται βεβαίως από μια ισχυρότατη προπαγάνδα που συντηρεί το πολεμικό παιχνίδι. Έτσι αφού χτίσουν το ηθικό των πεζοναυτών και τονώσουν την αποφασιστικότητα και την πολεμική τους μανία με σοκαριστικές φωτογραφίες παιδιών που πέθαναν από τα χημικά, θα στείλουν τα στρατεύματα τους ¨προς το παρόν¨ να φυλάνε πετρελαιοπηγές.
Οι γενναίοι στρατιώτες μας λοιπόν, αφού κάνουν του κόσμου τις ασκήσεις, θα πάνε επιτέλους στην έρημο για να κάνουν περισσότερες ασκήσεις. Θα περιπολούν την άδεια έρημο, θα ενυδατώνονται στη σειρά σαν κατασκηνωτές, θα πετάνε χειροβομβίδες στο κενό και τελικά θα κοντέψουν να χάσουν τη μάχη από το μεγαλύτερο εχθρό τους, τη βαρεμάρα. Και είναι τόσο μεγάλη η ανία τους που ακόμη και ο θεατής αδημονεί να γίνει κάποια μάχη ώστε να απαλλαγούν από το βάσανό τους. Βλέπει όμως σταδιακά τις αιτίες πίσω από τις προφάσεις, διακρίνει τους λόγους που τους οδήγησαν εκεί και αυτούς που τους συντηρούν μέσα στις άθλιες συνθήκες που επέλεξαν να ζουν. Και οι λόγοι αυτοί δεν είναι τίποτε περισσότερο ούτε πιο ηρωικό απότον απλό εθισμό τους στην αδρεναλίνη, στην πειθαρχία, στο λόγο ύπαρξης που σου επιβάλλεται και δε χρειάζεται πολλές κουβέντες, ούτε πολύ σκέψη, στην εξουσία πάνω στην ανθρώπινη ζωή, σε αυτή την πρωτόγονη επιθυμία του να σκοτώνεις στο κάτω κάτω.
Έτσι ακόμη και ο πρωταγωνιστής που μπήκε στο στρατόπεδο με ένα βιβλίο του Καμύ, δεν του πήρε πολύ για να αρχίσει τα καψώνια στους νεοσύλλεκτους, δεν άργησε να χάσει την σεμνοτυφία και τον καθωσπρεπισμό του πολιτισμού και να αδημονεί απλά να πυροβολήσει κάτι.
Γιατί επέλεξε να καταταγεί όμως εξαρχής; Τι άλλη επιλογή είχε, όταν οι γονείς του τον συνέλαβαν κατά τη διάρκεια του πολέμου του Βιετνάμ; Ο πόλεμος φαίνεται να είναι πάντα παρόν στην αμερικανική ιστορία και πολύ περισσότερο στην αμερικανική παράδοση. Κάθε γενιά έχει και από μία εκστρατεία να θυμάται και ο ίδιος δεν ήθελε να μείνει πίσω.
Ο πόλεμος μας εδώ πάντως γίνεται από ηρωικούς άνδρες που σαχλαμαρίζουν σαν έφηβοι και κινδύνεψαν περισσότερο όταν παραλίγο να σκοτωθούν από μόνοι τους. Μαγεμένοι από το μύθο των πεζοναυτών κοροϊδεύουν τους εαυτούς τους. Και το μύθο αυτό η ταινία, από τη μουσική και τα σαρκαστικά slow motions μέχρι την παιχνιδιάρικη σκηνοθεσία και την παιδαριώδη, σαρκαστική αφήγηση, τον υπονομεύει με κάθε τρόπο. Φθάνουν στο τέλος να γυρίσουν στα σπίτια τους, όχι περισσότερο ήρωες ή πολεμιστές απ'ότι έφυγαν αφού μετά από όλες τις αγγαρείες, την ανία τον εκνευρισμό και την εκπαίδευση, η μόνη φορά που πυροβόλησαν ήταν όταν το έκαναν στον αέρα, από αγανάκτηση.
Η πολεμική αυτή αφήγηση λήγει λοιπόν αφήνοντας το θεατή εντελώς ανικανοποίητο. Καμία μάχη, κανένας σκοτωμός, κανένας ήρωας ή αιμοδιψής εγκληματίας, μόνο ένα μάτσο νεαροί που χωρίς να αλλάξουν τίποτα ούτε προς το καλύτερο, ούτε καν προς το χειρότερο,περιφέρονταν χωρίς λόγο στην έρημο, μέσα στα ελλειπτικά κάδρα του Μέντες, με το άχρωμο βάθος πεδίου να καταπίνει τις φιγούρες. Με αυτό τον τρόπο αυτή η ανάλαφρη, φαινομενικά αφελής ταινία καταδεικνύει την έλλειψη ουσίας πίσω από κάθε πόλεμο, θυμίζοντας μας με τον πιο αφοπλιστικό τρόπο ότι αυτός, πέρα από τη μεγαλύτερη τραγωδία που έγραψε ποτέ ανθρώπινο χέρι είναι επίσης και μια ασύλληπτη ηλιθιότητα.
