Ο συνεργάτης του Εξώστη
Γιάννης Χατζηγώγας σε μια συνέντευξη
με αφορμή τα βιβλία του Σινεμά του
Αρχιτέκτονα (Εκδ. University Studio Press). Ένα διπλό ημερολόγιο
αρχιτεκτονικών και κινηματογραφικών
αναμνήσεων…
– Το Σινεμά του
Αρχιτέκτονα είναι μια περιπέτεια
πράγματι για δύο πράγματα που κάποτε
ήταν πολύ μεγάλα στη Θεσσαλονίκη: το
σινεμά και η αρχιτεκτονική. Σκέφτομαι
πως αυτά τα δύο έχουν πολλά κοινά μεταξύ
τους. Όπως χτίζεις ένα σπίτι λίγο πολύ
κάνεις και μια ταινία. Στην αρχή υπάρχει
το όραμα, η σκέψη, οι ιδέες. Μετά γίνονται
σενάριο, σχέδιο. Μετά έχουμε το χτίσιμο
ή το γύρισμα της ταινίας. Μονταζ και
μετά το παραδίδουμε στο κοινό. Είναι
πολύ σημαντικό πως απο μια τέτοια
κατασκεύη μορείς να προκαλέσεις σκέψεις
και συναισθήματα. Έχουν κυκλοφορήσει
δύο βιβλία και ετοιμάζω το τρίτο μέρος,
το οποίο ολοκληρώνει αυτή την περιπλάνηση.
– Η Θεσσαλονίκη ήταν
κατεξοχήν μάνα του σινεμά. Εδώ έδρασε
ο σπουδαίος Παύλος Ζάννας, εδώ έδρασε
ο Τάκης Κανελλόπουλος, ο Νίκος Μπιλιλής,
ο Μίλτος Αρβανιτάκης. Εδώ έζησαν οι
Μανάκια, που έφεραν την πρώτη κάμερα
στην Β. Ελλάδα και τώρα ένα φεστιβάλ στα
Σκόπια φέρει το όνομα τους. Μόνο στην
Αριστοτέλους υπήρχαν 5 θερινές αίθουσες
που γέμιζαν απο κόσμο. Παλαιότερα υπήρχε
και θερινό, πλωτό σινεμά. Οι γιγαντοαφίσες
του Κώστα Αρβανιτίδη επίσης έγραψαν
την δική τους ιστορία. Όλα αυτά
μετασχηματίστηκαν με τον δικό τους
τρόπο μέχρι το σήμερα.
– Αντίστοιχα αρχιτεκτονικά
η Θεσσαλονίκη γνώρισε μια αρχιτεκτονική
ανάπτυξη με την κατασκεύη φοβερών
κτηρίων αρ-νουβώ, μπάουχαους. Το
τουρκομπαρόκ που σήμερα είναι σαν βρισιά
αποτέλεσε κάποτε ένα ιδιαίτερο στυλ
που εξέφρασε την περιοχή μας συνδέοντας
επιρροές απο την Ευρώπη αλλά και την
τοπική αρχιτεκτονική παράδοση. Φτάνουμε
μέχρι τη μοντέρνα πνοή του Κρόκου για
το Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού.
Θυμηθείτε το νεοκλασικισμό που εμπεριέχει
το Κόκκινο Σπίτι. Και μην ξεχνάμε την
αρχιτεκτονική της δημόσιας ζωής, στα
μικρά κάθετα δρομάκια, στα πάρκα, το πως
να απελευθερώσεις τη θέα προς τη θάλασσα
και τα μνημεία της πόλης.
– Θυμάμαι πως κάναμε με
τον Σάκη Παπαδημητρίου οντισιόν…
κινηματογραφικών βρικολάκων. Ψάχναμε
δηλ. να βρούμε ποιες ήταν οι μεγάλες
ταινίες του είδους και καταλήξαμε στο
Νουσφεράτου. Αν και ήταν τα πρώτα χρόνια
του σινεμά οι ταινίες αυτές ήταν πολύ
προχωρημένες. Και παρά το ότι ανήκουν
στον βωβό κινηματογράφο είναι γεμάτες
με μουσική. Μουσική που και εμείς
προσθέσαμε με τον δικό μας τρόπο.
– Το Ντογκβιλ
έχει μια δική του νοητή αρχιτεκτονική.
Είναι εκπληκτικό πως όλο αυτό έγινε σε
ένα στούντιο, σε έναν περιορισμένο
κλειστό χώρο νοητά, απο το μυαλό σου.
Αυτό απελευθερώνει τον θεατή.
– Η Ελλάδα έχει απίθανα
πλεονεκτήματα και δεν τα εκμετελλεύται
μέχρι στιγμής. Υπήρχε μια εποχή που η
Θεσσαλονίκη ήταν μέλος ενός δικτύου 5
πόλεων μέσα στην ΕΕ που θα γίνονταν
κινηματογραφικά στούντιο και χώροι
παραγωγοί ταινιών. Υπήρχε ένα ειδικό
πρόγραμμα απο την ΕΕ για αυτό το project.
Οι άλλες πόλεις, όπως η Βενετία, η
Λισαβώνα, κ.α. μπήκαν στο πρόγραμμα και
μέσα απο την χρηματόδοτηση που έλαβαν
δημιούργησαν ένα θετικό ισοζύγιο
παραγωγικότητας και προβολής. Εδώ
δυστυχώς μας έπνιξε η αδιαφορία και η
αδράνεια των τοπικών αρχοντων μέχρι
που φτάσαμε να τους βλέπουμε στα Διαβατά
με βαριές καταδικαστικές αποφάσεις.
– Είναι τόσο χάλια αυτό
το παρόν που είμαι σίγουρος ότι το μέλλον
δεν μπορεί να είναι χειρότερο. Σκέφτείτε
τα πλεονεκτήματα που έχει αυτή η πόλη
και όμως μένουν αναξιοποίητα. Τρανό
παράδειγμα απο την πρόσφατη επικαιρότητα
οι αρχαιότητες στο σταθμό Βενιζέλου
του Μετρό Θεσσαλονίκης. Ένας πλούτος
ιστορίας μέσα σε λίγα μέτρα που θα
μπορούσε να συνδεθεί με το παρόν για να
επωφεληθεί η πόλη. Ακόμα και η Αθήνα που
έχει το 1/20 απο τις αρχαιότητες της
Θεσσαλονίκης αξιοποίησε.
– Για μένα είναι
περισσότερο αναμνήσεις του μέλλοντος.
Θα ήθελα όσοι ακολουθήσουν να βρουν
αυτά τα ημερολόγια και να τους βοηθήσουν
σαν οδηγοί για το δικό τους μέλλον. Ένα
μέλλον που πηγάζει απο τόπους όπως το
σπήλαιο της Μαρώνειας ή το Νεκυιομαντείο
του Αχέροντα, σημεία που οι αρχαίοι
σκηνοθετήσαν μια δράση που αφορούσε
την ίδια τη ζωή και ο χώρος τους αφορά
ουσιαστικά ένα πραγματικό δρώμενο, ένα
θέατρο. Στο μέλλον είμαι σίγουρος ότι
θα βρεθούν κάποιοι φιλέλληνες ή ντόπιοι
που θα τα αξιοποίησουν γιατί εκεί
εμπεριέχεται συμβολικά η ίδια η ζωή
μας.
– Τα βιβλία του Γιάννη Χατζηγώγα Το Σινεμά του Αρχιτέκτονα 1 & 2 κυκλοφορούν απο τις εκδόσεις University Studio Press
