Η Ελένη Ευθυμίου έχει
τελειώσει την Σχολή Θεάτρου του ΑΠΘ κι έχει πάρει δίπλωμα στο κλασσικό
τραγούδι. Εργάζεται ως ηθοποιός σε αξιόλογες παραστάσεις, αλλά και ως
σκηνοθέτης. Πίσω από την ηρεμία που ακτινοβολεί μπορεί κανείς να διακρίνει
χιούμορ και αυτοσαρκασμό που εκπλήσσουν. Άκρως συνειδητοποιημένη μας μιλάει για
τον Άνθρωπο Ανεμιστήρα και τον ρόλο που παίζει το θέατρο στη ζωή της.
Ποια
ήταν η αφορμή για να γίνεις ηθοποιός;
Από μικρή το ήθελα.
Έβλεπα πολύ τηλεόραση, ταινίες, κινούμενα σχέδια και ταυτιζόμουν. Έκανα κοπάνες
για να είμαι μπροστά στην τηλεόραση να ακούω τραγούδια και να τραγουδάω μαζί με
τα βίντεο κλιπ. Και φυσικά με πήγαινε η μαμά μου συχνά και στο θέατρο. Από 5
χρονών λοιπόν έλεγα, αλλά με πίστη ότι θα συμβεί, ότι θα γίνω ηθοποιός ήταν το
όνειρό μου και ήταν αμετάκλητο. Κι όταν μου λέγανε “θα μεγαλώσεις και θα
αλλάξεις γνώμη” τότε σκεφτόμουνα.. “καλά έτσι νομίζεις… θα δεις!” Σκεφτόμουν
ότι θα “αποδείξω” ότι ένα παιδί, μπορεί να είναι παιδί αλλά δεν παύει να έχει
κάτι ισχυρό μέσα του σαν όνειρο και σαν θέληση και αυτό μπορεί να γίνει
πραγματικότητα. Πολύ συχνά με τα ξαδέλφια μου στήναμε θεατρικά και σκετσάκια.
Ήμουν πολύ τυχερή γιατί ήξερα που θέλω να περάσω από το γυμνάσιο. Δεν ήμουν
κακή μαθήτρια αλλά πιο πολύ με ενδιέφερε το θέατρο από τα μαθήματα.
Με
το τραγούδι ασχολήθηκες για να ενισχύσεις την ιδιότητα του ηθοποιού ή είναι
κάτι που σε εκφράζει εξίσου;
Το τραγούδιμε βοηθάει
να εξωτερικεύω τα βαθύτερα συναισθήματά μου. Πάντα τραγουδούσα. Κάποια δασκάλα
στο δημοτικό ανακάλυψε πως τραγουδάω καλά κι από τότε ήμουν “η Ελένη που
τραγουδάει καλά”. Έκανα μουσική από μικρή, με έγραψε ο πατέρας μου στο ωδείο κι
έκανα προπαιδεία και πιάνο. Του οφείλω πολλά γι’ αυτό.Όταν ήμουν 16 ήρθε στο
ωδείο μία σπουδαία καθηγήτρια στο κλασσικό τραγούδι, η Ροσίτσα Τρόεβα κι άρχισα
να κάνω μαθήματα παρ’ ότι αρχικά η όπερα μου φαινόταν πολύ αστεία, δεν μου
άρεσε. Ήταν κάτι τελείως ξένο από μένα. Τελικά κατέληξα να πάρω δίπλωμα! Ήταν
από τα πιο δύσκολα αλλά και από τα πιο όμορφα πράγματα που έχω κάνει στη ζωή
μου. Μεγάλο μέρος της πειθαρχίας και της μεθόδου που ακολουθώ σε μία δουλειά
οφείλεται σε αυτήν την προσπάθεια.
Ποια
είναι η δυσκολία του κλασσικού τραγουδιού;
Η δυσκολία είναι ότι η
όπερα δεν είναι ένα είδος που το οικειοποιείσαι εύκολα, δεν τραγουδάς όπερα με
μία παρέα, δεν ακούς όπερα με τους φίλους σου, δεν είναι στην κουλτούρα του
έλληνα (τουλάχιστον όχι όπως σε άλλες χώρες).. αντιθέτως είναι κάτι επίκτητο, κάτι
που το μαθαίνεις και ειδικά τον πρώτο καιρό μου προκαλούσε άγχος η έκθεση
μπροστά σε κόσμο, συνεπώς κατέβαλα πολύ μεγάλη προσπάθεια για να το κατακτήσω.
Θέλει μεγάλη αυτοσυγκέντρωση, ήρεμη και σωστή αναπνοή, δεν είναι κάτι που
μπορείς να αυτοσχεδιάσεις είναι κάτι που πρέπει να ειπωθεί με συγκεκριμένο
τρόπο. Μπορείς να τραγουδήσεις “καλύτερα ή χειρότερα” να πειραματιστείς με τις
ποιότητες όχι όμως με το περιεχόμενο. Πολύ συγκεκριμένο, πολύ αυστηρό.
Σε
εκφράζει περισσότερο το καθαρό κομμάτι της υποκριτικής ή η σκηνοθεσία;
Με εκφράζουν και τα δύο
με διαφορετικό τρόπο. Πιο πολύ χαίρομαι όταν κάτι είναι δικό μου, όταν έχω
κοπιάσει γι’ αυτό και ταυτόχρονα όταν με εκφράζει. Όταν συμβαίνει αυτό στην
υποκριτική πρόκειται για μία καθολική εμπειρία, εννοώντας ότι όλο σου το είναι
βρίσκεται συντονισμένο και επικοινωνεί κάτι κι αυτό είναι πολύ δυνατό
συναίσθημα, μία πολύ σπουδαία προσωπική κατάκτηση. Είμαι ευτυχισμένη για τις
λίγες φορές που έζησα κάτι τέτοιο. Απ’ την άλλη σαν σκηνοθέτης πιο συχνά
νιώθεις έτσι γιατί εκ των προτέρων έχεις κλιθεί να καταθέσεις κάτι δικό σου.
Πολλές φορές, συνήθως στην αρχή της δημιουργίας μίας παράστασης, βιώνω αυτό το
ενοχλητικό άγχος και την αγωνία, κι αυτό εξομαλύνεται όταν αποφασίζω να
καταθέσω κάτι προσωπικό και να πάρω το ρίσκο, να εκτεθώ.
Πρόσφατα
σκηνοθέτησες την παράσταση ‘‘Ο Άνθρωπος ανεμιστήρας ή πώς να ντύσετε έναν
ελέφαντα’’ τι συμβολίζει ο τίτλος;
Έχει να κάνει με ένα
ποίημα που ακούγεται στην παράσταση και το οποίο προέκυψε σαν έμπνευση από τις
ζωγραφιές ενός μέλους της ομάδας, του Κίμωνα. Ο Κίμωνας ζωγράφιζε συνέχεια έναν
ανεμιστήρα με μάτια και στόμα, κι εκτός του ότι ήταν κάτι πολύ περίεργο σαν
θέμα ήταν και κάτι πολύ ενδιαφέρον εικαστικά. Το γεγονός ότι ζωγράφιζε συνέχεια
λοιπόν το ίδιο αυτό πρόσωπο μας είχε κεντρίσει πάρα πολύ το ενδιαφέρον. Λίγο
αργότερα σκεπτόμενη τον ανεμιστήρα άρχισα να γράφω ένα ποίημα, συνειρμικά μπήκα
στη διαδικασία να παραλληλήσω έναν άνθρωπο κι έναν ανεμιστήρα για να δω ποια
είναι τα χαρακτηριστικά τους. Εν τέλει το ποίημα εκφράζει την έκφανση ενός
διαφορετικού ανθρώπου όπως τον βλέπουν οι άλλοι. Επειδή δηλαδή είναι
διαφορετικός οι άλλοι του προσδίδουν μη ανθρώπινα χαρακτηριστικά, τον βλέπουν
σαν κάτι ξένο.
Το “…πώς να ντύσετε
έναν ελέφαντα” ήρθε αργότερα σαν ιδέα από την Ελένη Δημοπούλου πάνω σε μία
συζήτηση σχετική με αυτή την αγωνιώδη προσπάθεια που κάνουμε μέσα στην ομάδα να
φροντίσουμε να είναι όλα μεταξύ τους ομαλά, να μην υπάρχουν παραφωνίες. Το
σχόλιο βέβαια στον τίτλο είναι πιο πολύ ειρωνικό σε σχέση με το πώς προσπαθεί ο
μέσος όρος να προσαρμόσει τα πάντα στα μέτρα του, δηλαδή πως ντε και καλά έναν “ελέφαντα”
θα του βάλουμε κοστούμι και θα του φορέσουμε και γραβάτα να μοιάζει με εμάς ενώ
κανονικά είναι “ελέφαντας”, έχει τα δικά του θετικά και αρνητικά
χαρακτηριστικάπρέπει να τον αποδεχτούμε ως αυτό που είναι.
Ο
άξονας της παράστασης συσχετιζόταν με την διαφορετικότητα. Υπήρχαν κομμάτια που
ταυτίζονταν με την δική σου διαφορετικότητα ως άτομο;
Όλη αυτή η ελευθερία
που σου προσφέρει η αποδοχή της διαφορετικότητας σου μέσα σε ένα σύνολο είναι
κάτι που εμένα προσωπικά με εκφράζει και με απελευθερώνει. Και δοξάσαμε αυτή
την αποδοχή με έναν τρόπο. Το αισθάνομαι και σαν προσωπική κατάθεση σε κάθε
περίπτωση.
Η
ομάδα αποτελείται κατά βάσει από ερασιτέχνες ηθοποιούς. Ήταν κάτι που σε
δυσκόλεψε στην προετοιμασία;
Σίγουρα δε με δυσκόλεψε
με άσχημο τρόπο. Ίσα-ίσα είχα πολύ μεγάλη χαρά τα λίγα παραπάνω πράγματα που
ήξερα να τα δείξω και να μπορώ να βοηθήσω κάτι καινούριο να ανθίσει σε αυτούς
τους νέους ηθοποιούς. Είχε ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό η ομάδα για
ερασιτεχνική- τα άτομα ήταν εξαιρετικά διαθέσιμα και είχαν τρομερή εμπιστοσύνη.
Στην αρχή μόνο ήταν κάπως άβολα γιατί περίμεναν ότι θα τους λέω συνεχώς τι να
κάνουνε και πώς να το κάνουνε, ενώ η διαδικασία δουλειάς που ακολούθησα
στηριζόταν πολύ στη δική τους πρωτοβουλία, αλλά θεωρώ εκ των υστέρων ότι είχε
απλώς να κάνει με μία διαδικασία που δεν είχαν ξανασυναντήσει. Από την άλλη
βρήκα μία ομάδα που για ερασιτέχνες ήταν εξαιρετικά επαγγελματίες. Πραγματικά
είχαν δουλέψει ήδη πολύ σκληρά με την Ελένη Δημοπούλου με αποτέλεσμα να είναι
ένα σύνολο με καθαρότητα, μέτρο, αλήθεια, πρόσωπα πολύ διαθέσιμα, συνεπή και
ταλαντούχα-υπήρχε αυτή η σπίθα μέσα τους. Όλοι ήταν εκεί επειδή το θέλανε, κι
αυτό για μένα είναι πάρα πολύ σημαντικό όταν κάνω κάτι. Δε με νοιάζει ποιος
είναι εκεί αλλά με νοιάζει να θέλει να είναι εκεί. Οπότε θα προσπαθήσω κι εγώ
να αξιοποιήσω το “θέλω” του με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, χωρίς να τον εκθέσω,
με σκοπό να τον αναδείξω, χωρίς να του αναθέσω να κάνει κάτι στο οποίο δε
μπορεί να ανταποκριθεί.
Θέλω
να μας πεις μία στιγμή από τις πρόβες ή την παράσταση που θα σου μείνει
ανεξίτηλη.
Δεν μπορώ να ξεχωρίσω
μόνο μία, ήταν ένα μακρύ ταξίδι από στιγμές που με έκαναν πλούσια. Θα μοιραστώ
αυτό το δευτερόλεπτο που κάθισα στην καρέκλα χαμήλωσαν τα φώτα της πλατείας και
βγήκαν τα παιδιά να πουν τον πρόλογο, ήμασταν πια στην πρεμιέρα. Ξαφνικά
αισθάνθηκα γυμνή, Όλο αυτό που ήταν τόσο προσωπικό και τόσο δικό μας είχε
ανοίξει στο κοινό. Θα μου πεις τι; Δεν το περίμενες ότι θα έφτανε αυτή η
στιγμή; Ναι, φυσικά, είχαμε κάνει άπειρες πρόβες, πολλές από αυτές γενικές με
κόσμο αλλά το μέγεθος αυτού του ανοίγματος, αυτής της κατάθεσης το αισθάνθηκα
τη στιγμή που θα ήταν κατάμεστο το θέατρο με θεατές. Όταν βγήκαν τα παιδιά
αισθάνθηκα μία τεράστια αγωνία λες και βρισκόμουν εγώ εκεί πάνω και σκεφτόμουν
με δέος και ενθουσιασμό πως δεν μπορούσα πια να παρέμβω, ήταν πια δικό τους.
Αυτή άλλωστε είναι και η μαγεία του θεάτρου. Αυτό το εδώ και τώρα που δε
μπορείς κάνεις τίποτα πέρα από το να είσαι παρών.
Άλλη όμορφη στιγμή
είναι η πρώτη μου συνάντηση με την ομάδα στο Ποσείδι. Με υποδεχτήκανε με φοβερή
επισημότητα, με περίμεναν με λουλούδια, είχαν στρώσει το τραπέζι, είχαν σηκωθεί
όλοι όρθιοι και με χαιρετούσαν ένας-ένας
με τη σειρά σε μία γιορτινή
ατμόσφαιρα και με έναν σεβασμό που δεν έχω συνηθίσει. Ήταν πολύ γλυκό και
ερχόταν σε φοβερή αντίθεση με τους μέχρι τότε φόβους μου για αυτή την πρώτη
συνάντησηαυτό το άγχος που είχα για το αν δεν με αποδεχθούν.
Ήταν
η πρώτη φορά που συνεργάστηκες με άτομα με ιδιαίτερες δεξιότητες;
Ναι, ήταν η πρώτη φορά
και δέχτηκα την πρόταση της Ελένης Δημοπούλου με μεγάλη χαρά, αλλά παράλληλα
γνωρίζοντας τη δυσκολία που θα είχε αυτό το άγνωστο για μένα μονοπάτι. Δεν
ήθελα σε καμία περίπτωση να κάνω μία παράσταση που θα τη δουν οι θεατές με
ειδικά κριτήρια, που θα πουν “ε, για παιδιά με ειδικές ικανότητες καλή ήταν”.
Αντιθέτως ήθελα να κριθεί ως μία κανονική παράσταση με καλλιτεχνικά κριτήρια
γιατί αυτός ήταν και ο στόχος από την αρχή, μία ισότιμη συνεργασία ανάπηρων και
μη ανάπηρων νέων να φέρουν εις πέρας μία επαγγελματική δουλειά. Δεν ήμουν
εξοικειωμένη μέχρι τότε με το ζήτημα της αναπηρίας αλλά η ομάδα συνειδητά
επέλεξε έναν συνεργάτη που να μη λειτουργεί σαν ειδικός παιδαγωγός, αλλά σαν
άνθρωπος του θεάτρου που με ισότιμη μεταχείριση μεταξύ των μελών θα κάνει μία
παράσταση όπως θα την έκανε και με “κανονικούς” ηθοποιούς. Οπότε δεν φοβήθηκα
γιατί θεώρησα πως η ΕλένηΔημοπούλου για να μου το προτείνει ξέρει κάτι παραπάνω
από εμένα.
Το
γεγονός ότι η Ελένη Δημοπούλου πέρα από αξιόλογη ηθοποιός/σκηνοθέτης ήταν
βασικός συνεργάτης της παράστασης με ποιο τρόπο λειτούργησε;
Με βοήθησε πάρα πολύ.
Αφ’ ενός τον πρώτο καιρό ήταν αποστασιοποιημένη και διακριτική η παρουσία της
ώστε να αφήσει χώρο να δημιουργηθεί επικοινωνία και προσωπική επαφή μεταξύ εμού
και των παιδιών της ομάδας. Από την άλλη, όποτε αναλάμβανε κάποιο κομμάτι της
πρόβας, ήταν καταλυτική η συνεισφορά της γιατί έβλεπα και τον δικό της τρόπο,
τον τρόπο που είχε οδηγήσει όλα αυτά τα χρόνια την ομάδα της-έτσι έπαιρνα
ερεθίσματα και ιδέες καθώς δεν ήξερα στην αρχή μέχρι που μπορώ να πιέσω, πια
είναι τα όρια μέσα στην ομάδα. Κάναμε πολύ συχνά συναντήσεις οι δυο μας και
μοιραζόμασταν απόψεις πάνω σε αυτό που σιγά-σιγά δημιουργούσαμε, συζητήσεις που
συχνά έφεραν τις τελικές μας αποφάσεις. Χωρίς να έχουμε ξανά συνεργαστεί
έχοντας αυτά τα πόστα (είχαμε συνεργαστεί στο παρελθόν εκείνη ως ηθοποιός κι
εγώ ως σκηνοθέτης) αναπτύξαμε μία πολύ
ωραία συνεργασία που εμπεριείχε αλληλοσεβασμό και πολλή εμπιστοσύνη.
Τρία
χαρακτηριστικά που θα προσέδιδες στον εαυτό σου;
Άνθρωπος, μετρίου
αναστήματος, θνητή.
Ελπίζω να εκτιμηθεί η προσπάθειά
μου να είμαι αντικειμενική…
Υπάρχουν
κάποια μελλοντικά σχέδια;
Μελλοντικό σχέδιο είναι
να τρέξουμε τον Άνθρωπο ανεμιστήρα σε όσο πιο πολλά μέρη καταστεί δυνατόν.
Θεωρώ πως είναι σημαντικό να δει κόσμος αυτή την παράσταση καθώς θα μπορούσε να
βοηθήσει έστω και λίγο στην άρση των στερεοτύπων. Βάσει του αντικρίσματος
πάντως που εισπράξαμε πιστεύω πως κάτι τέτοιο είναι εφικτό και δε ανήκει στην
σφαίρα του φανταστικού. Μπορεί να επιδράσει έστω και λίγο στο νου και την ψυχή
των ανθρώπων κάτι που είναι άλλωστε και η “ευλογία” του θεάτρου-να μπορέσει
δηλαδή να μετακινήσει έστω λίγο το πνεύμα.
Το
μεγαλύτερό σου όνειρο και μία ευχή!
World peace! Το μεγαλύτερο όνειρο
μου είναι να συνεχίσω να έχω όνειρα και να μπορώ να τα πραγματοποιώ. Η ευχή
(ευχές) να σταματήσει η κοινωνία μας να είναι ρατσιστική, να δοθεί ο χώρος που
αναλογεί στους νέους ανθρώπους και η Ελλάδα να σταματήσει να τρώει τα παιδιά της,
να μη δούμε χειρότερα γύρω μας ή έστω τα χειρότερα να γίνουν λίπασμα για τα
καλύτερα, να γίνει επανάσταση (εντός κι εκτός κι επί ταυτά) και άλλα τέτοια. Να
ξεσπάει μια ξαφνική ασθένεια που ξυπνάει τον νου και τον κάνει διαυγέστερο. Να
συνεχίσω να πιστεύω πως όλα είναι δυνατά να το πιστεύουν κι άλλοι κι άλλοι και
να γίνουμε πολλοί.
Η παράσταση «Ο άνθρωπος ανεμιστήρας ή
πώς να ντύσετε έναν ελέφαντα» μετά από τις ιδιαίτερα επιτυχημένες εμφανίσεις
της στη Θεσσαλονίκη και τα κολακευτικά σχόλια που απέσπασε από κοινό και
κριτικούς, παρουσιάζεται στην Αθήνα για 3 μόνο παραστάσεις στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης την Τρίτη 20 και
την Τετάρτη 21 Μαΐου.
