Δράμα, 1919, Γερμανία, 50 λεπτά
Σκηνοθεσία: Ρίτσαρντ Όσβαλντ
Παίζουν: Κόνραντ Βέιντ, Φριτς Σουλτζ
Το ιστορικό
Η Παράγραφος 175 ήταν μια διάταξη του γερμανικού ποινικού κώδικα που τέθηκε σε ισχύ το 1871 και καθιστούσε την ομοφυλοφιλία εγκληματική πράξη. Στα τέλη του 19ου αιώνα, η διάταξη αυτή αμφισβητήθηκε για πρώτη φορά δημόσια από τον Δρ. Μάγκνους Χίρσφελντ, ο οποίος μίλησε για την ύπαρξη ενός τρίτου φύλου που αποτελεί κοινωνική μειονότητα και σε καμία περίπτωση τα μέλη του δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται ως εγκληματίες. Με τις προσπάθειες που έγιναν, οι αρχές υπήρξαν περισσότερο ελαστικές, μέχρι το 1933 όπου η άνοδος στην εξουσία του Χίτλερ έφερε ενίσχυση του νόμου και διωγμό των ομοφυλόφιλων σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, στα οποία βρήκαν τον θάνατο αρκετοί χιλιάδες. Με το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, στην Ανατολική Γερμανία η διάταξη ξανάγινε ελαστική, περιορίστηκε σε περιπτώσεις ανηλίκων το 1968 και αποσύρθηκε οριστικά το 1988, ενώ 6 χρόνια αργότερα το ίδιο συνέβη και στην ενιαία πλέον Γερμανία.
Ο Χίρσφελντ πρωτοστάτησε κατά της Παραγράφου 175 επισημαίνοντας πως τέτοιες αποφάσεις βοηθούσαν στην ύπαρξη ψευδών κατηγοριών, καθώς πολλές ήταν οι περιπτώσεις εκβιαστών που ζητούσαν χρήματα από άτομα με την απειλή ότι θα τους κατηγορούσαν ως ομοφυλόφιλους. Στα χρόνια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, συνεργάστηκε με έναν σκηνοθέτη, τον Ρίτσαρντ Όσβαλντ, για τη δημιουργία “διαφωτιστικών”, όπως τα ονόμασε, φιλμ που αφορούσαν θέματα γύρω από το σεξ. Καταπιάστηκε με θέματα όπως τα αφροδίσια νοσήματα και την άμβλωση, τοποθετώντας τα σε μικρές ιστορίες που στο τέλος περιείχαν συμβουλές από αληθινούς γιατρούς για το σεξ. Η ευκαιρία τους να βάλουν σε αυτές τις ταινιες την ομοφυλοφιλία, ήρθε το 1919 με έναν εντελώς ανέλπιστο τρόπο. Η ηττημένη από τον πόλεμο Γερμανία προσπαθούσε να ξαναστηθεί σαν κράτος και πολλές κρατικές υπηρεσίες δεν λειτουργούσαν προσωρινά, ανάμεσα σε αυτές και η υπηρεσία που ενέκρινε ή λογόκρινε κινηματογραφικές ταινίες. Κοινώς, οι κινηματογραφιστές ήταν ελεύθεροι να γυρίσουν ότι θέλουν, χωρίς την κρατική απειλή.
Το φιλμ
Το Different from the Others (Αυθεντικός τίτλος: Anders als die Andern), εκλεκτό προϊόν της συνεργασίας των Χίρσφελντ – Όσβαλντ είναι για πολλούς το πρώτο φιλμ μεγάλου μήκους στην ιστορία του σινεμά που ασχολείται αποκλειστικά με την ομοφυλοφιλία, χωρίς να την παρουσιάζει ως ένα είδος ανωμαλίας. Έχει ως κεντρικό ήρωα έναν πετυχημένο βιολιστή ο οποίος ερωτεύεται έναν από τους νέους μαθητές του, και προσπαθεί να διαχειριστεί τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει αυτός ο έρωτας. Από το ξεκίνημα κιόλας το φιλμ κάνει ξεκάθαρη τη θέση του αλλά και τον σκοπό του. Ο ήρωας διαβάζει στην εφημερίδα τις κηδείες και βρίσκει πολλές “ανεξήγητες” αυτοκτονίες ανδρών για τις οποίες πιστεύει πως ο βασικός λόγος είναι η ύπαρξη της Παραγράφου 175.
Παράλληλα κάνει σαφείς και τις ανησυχίες που είχε εκφράσει στο παρελθόν ο Χίρτσφελντ. Ο ήρωας δέχεται σε όλη την ταινία εκβιασμούς και αναγκάζεται να πληρώνει συνεχώς κάποιον για να μη τον καταδώσει. Επίσης με αφορμή την απόρριψη της ομοφυλοφιλίας του νεαρού μαθητή από τους γονείς του, η ταινία με flashback πηγαίνει στα αντίστοιχα χρόνια του ήρωα όπου αντιμετώπισε και αυτός μια αντίστοιχη απόρριψη. Αυτή είναι που δίνει και την ευκαιρία για την παρουσία του γιατρού στο φιλμ, όπως και στα προηγούμενα αντίστοιχα διαφωτιστικά , ο οποίος έχει συμβουλευτικό ρόλο και ουσιαστικά αναφέρει όλες τις απόψεις του Χίρσφελντ για την ομοφυλοφιλία. Βοηθάει τον ήρωα να αποδεχτεί αυτό που είναι και του αναπτύσσει την θεωρία του γύρω από τη διαφορετικότητα στο σεξ. Το φιλμ καταλήγει σε ένα δραματικό φινάλε, στο οποίο στοχοποιείται ξανά η Παράγραφος 175.
Την περίοδο αυτή του ενός έτους περίπου χωρίς λογοκρισία, γυρίστηκαν συνολικά περίπου 150 φιλμ σχετικά με το σεξ. Το συγκεκριμένο αμφισβητήθηκε έντονα και άνοιξε το δρόμο για την επιστροφή της λογοκρισίας στη γερμανική κινηματογραφική βιομηχανία, ενώ η προβολή του τα επόμενα χρόνια περιορίστηκε κυρίως σε ιατρικά συνέδρια, για ερευνητικούς λόγους. Το 1933 οι Ναζί κατέστρεψαν όλες τις κόπιες του φιλμ στη Γερμανία, όπως και όποιου άλλου φιλμ ερευνούσε σοβαρά την ομοφυλοφιλία. Ο Όσβαλντ πρόλαβε να στείλει μερικές κόπιες εκτός χώρας, το φιλμ όμως θεωρήθηκε χαμένο για περίπου 40 χρόνια, ώσπου κομμάτια από αυτές τις κόπιες βρέθηκαν σε διάφορα σημεία του πλανήτη Το 2004 έγινε μερική αποκατάσταση της ταινίας, στη μισή περίπου διάρκεια από αυτή που θεωρητικά είχε όταν πρωτοπροβλήθηκε, με προσθήκες εικόνων σε σημεία όπου έλειπαν σκηνές. Το 2012 χρηματοδοτήθηκε μέσω Kickstarter μια νέα καλύτερη και πιθανά μεγαλύτερη αποκατάσταση του φιλμ, η οποία είναι σε εξέλιξη και πιθανώς να κυκλοφορήσει μέσα στο 2014.
