Tελικά έχει γίνει παράδοση. Το πρώτο Daydreaming της κάθε σεζόν να φιλοξενεί τα λαμπρά μυαλά που μου κρατούσαν παρέα με το έργο τους και μ' έκαναν να ονειροπολώ όταν ήμουν παιδί. Πέρσι τέτοια εποχή πέταξα πάνω από παραμύθια με τον παραμυθά κ.Νίκο Πιλάβιο.
Πριν λίγες μέρες, μαζί με την Γεωργία Π. έκανα ένα μεγάλο περίπατο στον κόσμο της αγαπημένης μου Άλκης Ζέη.
Έδωσα
το καλοκαίρι που μας πέρασε στον
δωδεκάχρονο γιό μιας φίλης μου να
διαβάσει το αγαπημένο μου παιδικό βιβλίο
«Το καπλάνι της βιτρίνας». Το ρούφηξε,
ενθουσιάστηκε. Μου έκανε εντύπωση πως
τα παιδιά αυτής της γενιάς που δεν έχουν
κανένα βίωμα εκείνης της εποχής, αγάπησαν
τόσο αυτό το βιβλίο. Πως το εξηγείτε;
Αυτό
που κάνω συνήθως είναι όταν ο ήρωας μου
είναι ένα παιδί, 10 χρονών ας πούμε,
γίνομαι και 'γω ένα παιδί. Έτσι βγαίνει
ένα παιδί ζωντανό κι όχι ένας μεγάλος
που καθρεφτίζεται μέσα από αυτό.
Το
«καπλάνι της βιτρίνας» είναι και το
δικό σας αγαπημένο βιβλίο.
Ναι,
γιατί είναι το πρώτο μου βιβλίο, μιλάει
για τα παιδικά μου χρόνια, μου θυμίζει
τα παιδιά μου που τους εξιστορούσα όλα
αυτά που έζησα και συνέχισα να το κάνω
και στα εγγόνια.
Όταν
είχε κυκλοφορήσει το βιβλίο αυτό, τα
παιδικά βιβλία ήταν πολύ διαφορετικά.
Ναι,
και μάλιστα είχε ξενίσει πάρα πολύ. Δεν
το δεχτήκανε πολύ καλά, ήταν ένα βιβλίο
που μιλούσε για την δικτατορία, και σ'
ένα παιδικό βιβλίο ν' αναφέρεται κάτι
τέτοιο δεν είναι πρέπον για τα παιδιά,
προσπαθούσανε να μην πάει στα παιδιά
αυτό το βιβλίο. Βέβαια υπήρχαν και
άνθρωποι προοδευτικοί, όπως η Βίτω
Αγγελοπούλου μια πολύ σπουδαία γυναίκα,
που προώθησε πολύ το παιδικό βιβλίο.
Αυτή βοήθησε πάρα πολύ, βέβαια βοήθησε
και η δικτατορία που ήρθε και τότε είδανε
οι γονείς ότι μπορούνε να μιλάνε γι'
αυτήν, αφού πια τη ζούνε οι ίδιοι. Για
πολλά χρόνια κυκλοφορούσε στο εξωτερικό
και δεν κυκλοφορούσε στην Ελλάδα. Κανένας
στο εξωτερικό δεν το χαρακτήρισε ως
πολιτικό βιβλίο. Μπορείς να τα πεις όλα
στα παιδιά, φτάνει να βρεις τον τρόπο.
Θέλετε
να μας μιλήσετε για το τελευταίο βιβλίο
''Με μολύβι φάμπερ Νο2'';
Το
τελευταίο βιβλίο είναι καθαρά
αυτοβιογραφικό. Είδα πόσο ξέγνοιαστος
είσαι όταν γράφεις μυθιστόρημα, γιατί
μπορείς να κάνεις ότι θέλεις, να βάλεις
τους ήρωες να λένε ότι θέλουν, ότι θέλεις
εσύ μάλλον, ενώ στη βιογραφία και μάλιστα
με πρόσωπα πολύ γνωστά πρέπει να 'σαι
πολύ προσεκτικός, γιατί δεν μπορείς να
πεις τίποτα παραπάνω και τίποτα λιγότερο
απ' ότι είπαν κι έκαναν. Ευτυχώς έχω την
αδερφή μου που έχει μνήμη ελέφαντα και
μου έλεγε, προχώρα έτσι είναι.
Μπορείτε
να διηγηθείτε κάτι που έχει μείνει
έντονα στη μνήμη σας;
Είναι
τόσες πολλές οι έντονες στιγμές που δεν
μπορώ να ξεχωρίσω μία και να πω να αυτή
είναι, συνέβαιναν συνταρακτικά γεγονότα.
Ας
μιλήσουμε για τη σημερινή γενιά.
Μεγαλώνουμε παιδιά άβουλα, χωρίς
στόχους…
Να
σας πω τι έχω παρατηρήσει. Έχω γυρίσει
πάρα πολλά σχολεία στην Ελλάδα. Όπου
υπάρχει ένας δάσκαλος με πάθος, τότε τα
παιδιά διαβάζουν, ενδιαφέρονται,
παθιάζονται. Στη διπλανή τάξη μπορεί
να μην ενδιαφερθούν καθόλου. Είναι πολύ
σημαντικό.
Γιατί
από ιστορία τα 'χουνε κάνει ένα μπέρδεμα
μες το μυαλό τους. Δηλαδή, λίγο πολύ δεν
ξεχωρίζουνε τον πόλεμο, την Επανάσταση…
Για
να σας πω ένα παράδειγμα, ένα παιδάκι
μου λέει:
Εμένα
δε μου αρέσει στο ''περίπατο του Πέτρου''
που σκοτώνεται ο Σωτήρης που είναι τόσο
καλό παιδί.''
''Μα,
του λέω, έτσι είναι ο πόλεμος, σκοτώνονται
και τα παιδιά.''
''Εγώ
έγραψα ένα δικό μου τέλος: Σηκώνει ο
Γερμανός το όπλο του για να σκοτώσει το
Σωτήρη, αλλά εκείνη την ώρα χτυπάει το
κινητό του. Αφήνει το όπλο του για να
σηκώσει το κινητό και το σκάει ο Σωτήρης.''
''Μα
είχε ο Γερμανός κινητό;''
''Μα,
κυρία, αν δεν έχει ο Γερμανός κινητό,
ποιός θα 'χει?''
Ο
νους του πάει στο κατάστημα μ' όλα αυτά
τα είδη.
Αν
μπορούσατε να βάλετε ένα θέμα για έκθεση,
τι θέμα θα βάζατε;
Τώρα
θα έβαζα το θέμα ''Τι είναι φασισμός''.
Εγώ είπα ότι έπρεπε κάθε πρωί να λένε
λίγο πιο γρήγορα την προσευχή ή να λένε
πιο μικρή προσευχή, και να μιλάνε κάθε
μέρα στα παιδιά έστω και για 10 λεπτά για
το ''τι είναι φασισμός''. Γιατί δεν ξέρουν
τα παιδιά ακριβώς τι είναι και
συνεπαίρνονται από τις ωραίες στολές
και τα όπλα, τα κινούμενα σχέδια και
λοιπά, τη βία και πρέπει κανείς να τους
εξηγήσει πραγματικά τι είναι αυτή η
βία.
Τι
θεωρείτε ότι είναι το πιο άσχημο απ' όλα
αυτά που συμβαίνουν στην Ελλάδα;
Θεωρώ
πως πρέπει να εντοπίσουμε και να
καθαρίσουμε από τις ρίζες της τη Χρυσή
Αυγή. Είναι πιο βασικό κι από την κρίση.
Αυτό το πράγμα πρέπει να τελειώσει και
να μην αφήσει τίποτα. Είχα ταξιδέψει
πρόσφατα στην Ισπανία, γιατί η
''αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα'' μεταφράστηκε
στα Ισπανικά. Εκεί, λοιπόν, όλοι με
ρωτούσαν για τη Χρυσή Αυγή και μάλιστα
κάνει μεγάλη εντύπωση πως εμείς, που
είχαμε δημοκρατία όταν στον κόσμο
ολόκληρο δεν υπήρχε, τώρα έχουμε αυτό
το πράγμα. Εγώ δε φανταζόμουν ποτέ στη
ζωή μου ότι θα ξαναέβλεπα σημαία με τον
αγκυλωτό σταυρό να κυματίζει.
Αγαπημένα
βιβλία, ή συγγραφείς;
Αγαπώ
πολύ τον Τσίρκα, τον Φραγκιά κι από τους
τελευταίους, αυτόν που θεωρώ μεγάλο,
είναι τον Θέμελη που δυστυχώς έφυγε
πολύ νωρίς.
Πολύ
τηλεόραση, λιγότερο βιβλίο. Αυτό ισχύει
για τα παιδιά, αλλά και για τους μεγάλους.
Την
εικόνα είναι πολύ πιο εύκολο να την
πάρεις από την τηλεόραση, παρά από το
βιβλίο. Είναι φυσικό να κολλήσουν σε
μια ανοιχτή οθόνη. Τώρα υπάρχει και το
ίντερνετ, τα παιδιά μιλάνε μεταξύ τους
μέσα από τις οθόνες, ακόμα κι αν είναι
δίπλα. Εγώ δε θα μπορούσα να διαβάσω
ούτε εφημερίδα από την οθόνη, ούτε ν'
ακούσω μουσική, ούτε ταινίες. Πόσο μάλλον
να διαβάσω ένα βιβλίο. Χρησιμοποιώ τον
υπολογιστή μόνο σαν μια γρήγορη
γραφομηχανή.
Η
Θεσσαλονίκη τι σημαίνει για σας;
Έρχομαι
πάρα πολλά χρόνια, έχω αγαπημένους
φίλους. Έχω μείνει και για κάποιο
διάστημα, όταν ανέβαζε έργα ο σύζυγός
μου στο Κρατικό Θέατρο.
Μια
ευχή για το μέλλον;
Αυτήν
την ώρα η μεγαλύτερη μου ευχή είναι να
εξαλειφθεί η Χρυσή Αυγή. Και μετά θα
βρούμε κάποια ισορροπία.
Εσείς
ονειροπολήσατε ποτέ;
Ονειροπολούσαμε,
αλλά όχι για φανταστικά πράγματα,
ονειροπολούσαμε στην κατοχή για το πως
θα είναι η ζωή όμορφη όταν θα ερχόταν η
ελευθερία, άλλο αν δε μας βγήκε.
Τι
σημαίνει για σας η λέξη πίστη;
Σημαίνει
πολλά. Το να πιστεύεις σε κάτι που δεν
είναι στον αέρα, σε κάτι πραγματικό και
να προσπαθείς έστω και με μικρά βήματα
να το πραγματοποιήσεις, αυτό για μένα
είναι πίστη.
