Dan Carlin Τὀ τέλος εἶναι πάντα κοντά. Ὑπότιτλος Μία ἐξερεύνηση τῶν πιό καταστροφικῶν στιγμῶν στήν ἱστορία τῆς ἀνθρωπότητας. Μετάφραση Παναγιώτης Δρεπανιώτης. Ἐκδόσεις Διόπτρα Μάιος 2020.
344 σελίδες σέ καλῆς ποιότητας λευκό χαρτί.
Ὁ συγγραφέας Dan Carlin εἶναι πρωτοπόρος τῶν διαδικτυακῶν ραδιοφωνικῶν μεταδόσεων. Ἔχει δημιουργήσει τή σειρά Hardcore history μέ ἱστορίες πού μερικές φορές ξεπερνοῦν σέ διάρκεια τίς τρεῖς ὧρες! Οἱ ἱστορίες του παρουσιάζουν τήν ἀνθρώπινη πλευρά τῆς ἱστορίας καί ἔχουν πάνω ἀπό ἑκατό ἑκατομμύρια ἀκροάσεις.
Στό βιβλίο αὐτό μᾶς παρουσιάζει τό τἐλος καί τούς λόγους του κάποιων σπουδαίων πολιτισμῶν τοῦ παρελθόντος. Ἀλλά ὄχι μόνο.
Ξεκινᾷ ἀπό τήν ἐποχή τοῦ Χαλκοῦ. Ἀφοῦ τήν τοποθετεῖ χρονικά, παρουσιάζει τά χαρακτηριστικά της καί τό πῶς σηματοδοτήθηκε τό τέλος της. Ἐπειδή δέν ὑπάρχουν γραπτές μαρτυρίες καί ἐπειδή ὅ,τι εὑρήματα ἔχουμε εἶναι πολύ παλιά καί δέν μποροῦν νά χρονολογηθοῦν μέ ἀκρίβεια, προβαίνει σέ εἰκασίες γιά τούς λόγους πού ὁδήγησαν στό τέλος τῆς ἐποχῆς τοῦ Χαλκοῦ. Τά βήματά του εἶναι προσεκτικά, ἡ παράθεση στοιχείων συστηματική καί οἱ ἐπιφυλάξεις του τεκμηριωμένες, ὅμως οἱ εἰκασίες εἶναι ἀρκούντως εὔλογες καί τά συμπεράσματα λογικοφανῆ.
Ἑπόμενη στάση εἶναι ἡ ὑπερδύναμη τῶν Ἀσσυρίων. Πάλι τούς τοποθετεῖ χρονικά, ἀλλά τώρα παρουσιάζει καί τούς γείτονες. Μία διεξοδική παρουσίαση μᾶς ὁδηγεῖ στό τέλος τῆς παντοδυναμίας τους. Ἡ ἑπόμενη αὐτοκρατορία πού μελετᾷ εἶναι ἡ Ρωμαϊκή καί ἡ σχέση της μέ τά διάφορα βαρβαρικά φύλα πού τήν περιέβαλλαν. Οἱ σχέσεις τῶν βάρβαρων φύλων μεταξύ τους καί μέ τούς Ρωμαίους στό πέρασμα τῶν αἰώνων καί ἡ διαμόρφωση τῶν συσχετισμῶν στήν Εὐρώπη ὁδήγησαν κατά τόν συγγραφέα στήν πτώση τῆς Ρωμαϊκῆς αὐτοκρατορίας.
Ἔχοντας φτάσει στή μέση τοῦ βιβλίου, ὁ συγγραφέας φτάνει πλέον κοντά στό σήμερα. Ἀρχικά ἀσχολεῖται μέ τίς ἐπιπτώσεις πού εἶχαν στήν κοινωνία καί τόν πολιτισμό οἱ ἐπιδημίες τοῦ παρελθόντος. Ὁρμώμενος ἀπό αὐτά, καταθέτει προβληματισμούς γιά τό πῶς σήμερα κρίνουμε τήν τότε ἀντιμετώπιση καί πῶς θά ἀντιμετωπίζαμε σήμερα μία πανδημία. Τό διαφορετικό ἐπίπεδο πολιτισμοῦ ἐπιτρέπει στή γνώση νά διαχέεται τάχιστα σέ ὅλη τή Γῆ, ἀλλά τό ἴδιο συμβαίνει καί μέ τούς ἰούς. Ἑπομένως ἡ ἐξάπλωσή τους εἶναι ταχύτερη, ἀλλά περισσότερες δυνάμεις πιά καλοῦνται νά συνεργαστοῦν γιά νά τούς ἀντιμετωπίσουν. Αὐτό τό κεφάλαιο εἶναι πολύ σημαντικό, ἐπειδή γράφηκε πρίν ἀπό τή φετινή πανδημία τοῦ Covid 19 καί μᾶς δείχνει τή διαφορά ἀνάμεσα στήν εἰκασία καί τήν πραγματικότητα.
Τό τελευταῖο μέρος τοῦ βιβλίου εἶναι ἀφιερωμένο σ' αὐτό πού μπορεῖ νά σημάνει τό τέλος τῆς ζωῆς στή Γῆ: σέ ἕναν πυρηνικό πόλεμο. Παρουσιάζει μέ πολλές λεπτομέρειες τήν κούρσα τῶν ἐξοπλισμῶν, τίς πρῶτες ἀτομικές βόμβες, τίς ἐσωτερικές διαμάχες γιά τήν ἀνάπτυξή τους, τά νέα ὅπλα, τήν ἐπικείμενη ἑρήμωση τῆς Γῆς. Εἶναι τό κεφάλαιο πού τρομάζει περισσότερο ἀπό ὅλα. Εἶναι αὐτό πού προκαλεῖ τήν ἀκλόνητη πεποίθηση πώς τό τέλος τώρα εἶναι ὄντως κοντά.
Πλούσια βιβλιογραφία, ἐκτενεῖς σημειώσεις, ἀλλά καί σχόλια τοῦ μεταφραστῆ (πού πάλι μᾶς παρέδωσε ὑψηλοῦ ἐπιπέδου ἐργασία) καθιστοῦν τό βιβλίο πολύ χρήσιμο ἀνάγνωσμα γιά ὅποιον ἐνδιαφέρεται γιά τό παρελθόν καί γιά τό (μᾶλλον δυσοίωνο) μέλλον.
Ἰδού μερικά ἀποσπάσματα
Ἕνας Γ' Παγκόσμιος Πόλεμος μοιάζει κακό σενάριο ταινίας, ἀλλά πόσο πιό ἀπίθανο εἶναι ἀπό τήν αἰώνια εἰρήνη ἀνάμεσα στά μεγάλα κράτη;
Οἱ ἰδέες μας γιά τό τί θά ἦταν καλό γιά τούς κατοίκους μιᾶς παλαιότερης ἐποχῆς μπορεῖ νά διαφέρουν ἀπό τίς δικές τους.
Ὑπάρχει ἠθικός τρόπος γιά νά διεξάγεις ἕναν πυρηνικό πόλεμο;
Ἡ ὠρίμανση στή μεγαλοσύνη δέν εἶναι εὔκολο πράγμα.
Καλύτερα εἶναι ὅταν ἡ ἀνθρωπότητα ζεῖ ἐπιτέλους σέ μία ἐποχή πού, ἀντίθετα μέ τήν ἱστορία τοῦ εἴδους μας, δέν θά ἰσχύει ὅτι τό τέλος εἶναι πάντα κοντά.
