Το τέλος του καλοκαιριού

Η εποχή μας είναι πλούσια σε εικόνες. Εικόνες εντυπωσιακές, σκληρές και επιβλητικές. Έχοντας αυτό ως δεδομένο είναι σοκαριστικά αφοπλιστική η εκφραστική απλότητα και ο μινιμαλισμός αυτής της αλληγορίας που στήνει ο Όζου στο “Τέλος του Καλοκαιριού”. Αν και ως δημιουργός έχαιρε σεβασμού στην πατρίδα του, οι ταινίες του Όζου θεωρήθηκαν συνολικά στην εποχή τους πολύ… γιαπωνέζικες για να γίνουν κατανοητές από το δυτικό κοινό. Κάλιο άργα παρά ποτέ βέβαια αφού η επαφή ήταν μοιραία και η υποδοχή στα ερεθίσματα που χάριζε θερμή.

Η Ιαπωνία της οικογένειας Κοχογιαγκάουα είναι μια χώρα που όσο και να το θέλει δεν μπορεί να γυρίσει πίσω στους παλιούς ρυθμούς και στην επικρατούσα αντίληψη του μεσοπολέμου. Με το στίγμα μιας πολεμικής ήττας να κυριαρχεί και τα νέα ήθη των νικητών να κάνουν δυναμική είσοδο στην παραδοσιακή γιαπωνέζικη κοινωνία το βλέμμα είναι στραμμένο μόνο μπροστά. Η αφήγηση αποκτά έτσι την μορφή μιας κινηματογραφικής ασιάτικης ιεροτελεστίας – χωρίς σχολιασμό αλλά εξετάζοντας την ουσία πίσω από τις γραμμές – στην οποία ο θεατής οφείλει να αφεθεί χωρίς να είναι δύστροπος.

Η βασική σκέψη είναι πως τίποτα δεν είναι όπως παλιά. Με αυτή την σκέψη και την παιδική του αγνότητα καταχωνιασμένη σε ένα συρτάρι της μνήμης, οι κόρες της οικογένειας θα αδράξουν το μέλλον, άλλοτε μελαγχολικά και άλλοτε με ενθουσιασμό, αναζητώντας την συντροφικότητα και την κοινωνική αποκατάσταση. Ο πατέρας τους ίσως πιο ενεργητικός σε αυτό το πεδίο της μνήμης θα αναζητήσει έναν παλιό του έρωτα, μια άλλη παράλληλη οικογενειακή ταυτότητα και ζωή. Ο έρωτας είναι ένας τρόπος να σπας τις παραδόσεις. Παράλληλα συμβαίνει να είναι και η πιο αντικομφορμιστική πράξη για τα νεα ήθη που επιβάλλονται σε αυτή τη νέα εποχή. Το τέλος του καλοκαιριού δεν σημαίνει άλλωστε μόνο το τέλος μιας εποχής αλλά πολύ περισσότερο την αρχή για κάτι νέο στο οποίο όλοι καλούμαστε λίγο-λίγο νομοτελειακά να λάβουμε μέρος…

Ατάκα: Το παλιό πεθαίνει και τη θέση του παίρνει το καινούριο