Μετά την επιτυχημένη «Ημερήσια διάταξη» που απέσπασε το βραβείο Goncourt το 2017 κυκλοφορείται από τις εκδόσεις Πόλις άλλο ένα βιβλίο του Γάλλου συγγραφέα με τίτλο «Κονγκό». Όπως και στην περίπτωση του πρώτου έργου έτσι και εδώ ο Βυϊγιάρ προβαίνει στην επιλογή ενός καθοριστικής σημασίας ιστορικού πλαισίου της ευρωπαϊκής νεοτερικότητας –που ενδεχομένως δεν έχει έλξει την απαιτούμενη προσοχή στους ακαδημαϊκούς κύκλους– και πάνω σε αυτό σκηνοθετεί την προσωπικότητα και τον ψυχισμό των πρωταγωνιστών. Θεματικός πυρήνας στο ανά χείρας βιβλίο είναι το περίφημο Συνέδριο του Βερολίνου που συγκλήθηκε το 1884 υπό την προεδρία του Ότο φον Βίσμαρκ. Στη συνάντηση αυτή παρέστησαν κυβερνήσεις ευρωπαϊκών χωρών όπως της Γερμανίας, της Γαλλίας, της Αγγλίας, του Βελγίου, της Πορτογαλίας, οι οποίες έμελλε τότε να χαράξουν την πολιτική αποικιοκρατίας στα αφρικανικά εδάφη. Προς όφελος, μάλιστα, της ανάπτυξης της εμπορικής δραστηριότητας ιδρύθηκε το ανεξάρτητο κράτος του Κονγκό. Με την υπογραφή τους συντελέστηκε το μοίρασμα των αφρικανικών εδαφών στους αποίκους και νομιμοποιήθηκε η υποδούλωση των αυτοχθόνων πληθυσμών.
Με αφορμή το παραπάνω συνέδριο ο συγγραφέας επιχειρεί να παραθέσει τον αμοραλισμό των Ευρωπαίων πολιτικών με τα δεινά που υπέστησαν οι αφρικανικοί λαοί. Ο Βυϊγιάρ είναι ξεκάθαρος ως προς τα δύο «στρατόπεδα»: Συντάσσεται στο πλευρό των δεύτερων. Με λόγο συναισθηματικά φορτισμένο, με ελεύθερη γραφή και συνειρμική αφήγηση που επανέρχεται στο πρώτο ενικό πρόσωπο, ο συγγραφέας καυτηριάζει την απανθρωπιά και τη μοχθηρία των αποικιοκρατών. Στο δικό του ικρίωμα στέκονται οι Λεοπόλδος Β', Σαρλ Λεμαίρ, Λεόν Φιεβέ και οι αδερφοί Γκοφινέ που «εκτελούνται» από το τέρας της μνήμης ενώ τη θέση των ηρώων, των πραγματικών συντελεστών στην άνθιση του ελεύθερου εμπορίου εκείνης της περιόδου λαμβάνουν τα μικρά παιδιά, οι δούλοι και οι ακρωτηριασμένοι που, μετά τον θάνατό τους, πέρασαν στην αιώνια λήθη.
Το βιβλίο του Ερίκ Βυϊγιάρ καταφεύγει ενίοτε σε υπερβολικούς αφορισμούς, επιδιώκει την ευθεία πολεμική εναντίον της Δύσης σε ζητήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων και υπενθυμίζει τα σαθρά θεμέλια πάνω στα οποία βασίστηκε και αναπτύχθηκε το ελεύθερο εμπόριο. Η εκτροπή προς εξουσιαστικότητα, από τη μια πλευρά, και η αντι-ηρωική πορεία προς θάνατο, από την άλλη, παρατίθενται δίπλα δίπλα και αποζητούν επιμόνως την ιστορική αποτίμηση και πολιτική θέση του αναγνώστη.
«Ξαφνικά ένα απέραντο ρίγος διέτρεξε την υφήλιο. Περίπου κανείς δεν το ένιωσε. Ωστόσο διέτρεξε σώματα, ψυχές, μακριές κόμες, οστά. Το κύμα κατέκλυσε τα πάντα. Κανένα κομματάκι γης δεν έμεινε ανέπαφο. Τα πράγματα τιμή δεν έχουν, κυλούν έξω από τον εαυτό τους σαν μακρόσυρτοι λυγμοί. Πάνω από τον κόσμο φαίνεται ένα αστέρι ή κάτι παρεμφερές· οδηγεί σε μια φάτνη στην Αφρική. Οι μάγοι κίνησαν για το νεογνό. Δεν πάνε να προσκυνήσουν. Έχουν βέβαια κάποια δώρα να προσφέρουν, αλλά είναι της πλάκας. Όχι, οι μάγοι δεν πάνε για να δώσουν, πάνε για να πάρουν. Συγκινημένοι που βλέπουν το άστρο, φεύγουν μια νύχτα. Αιώνες το περίμεναν, ήταν η προσδοκία κάθε ανθρώπου από καταβολής χρόνου».
Συγγραφέας: Éric Vuillard
Τίτλος πρωτοτύπου: Congo
Τίτλος στην ελληνική έκδοση: Κονγκό
Μετάφραση: Γιώργος Φαράκλας
Μακέτα εξωφύλλου-συντονισμός έκδοσης: Μαρία Τσουμαχίδου
Διόρθωση: Κωνσταντίνα Σταματογιαννάκη
