Ο σκηνοθέτης Γιωργής Σφυρής, μας αποκάλυψε τι κρύβεται πίσω από το θέατρο εΦ, ποιος είναι ο ''μηχανισμός'' λειτουργίας του, πιο είναι το μυστικό για να επιβιώσεις στον χρόνο και πολλές λεπτομέρειες για τις παραστάσεις στην Μαύρη Τρύπα και το Black Box
Ποιο είναι το Θέατρο εΦ και ποιος ο σκοπός δημιουργίας του;
Το Θέατρο εΦ είναι μία ομάδα θεάτρου, σωματικού θεάτρου. Προσεγγίζουμε το θέατρο, την ερμηνεία και τη σκηνοθεσία, μέσα από το σώμα των ηθοποιών. Στη δουλειά μας το πραγματικό, η ύλη και το σώμα, έχουν βασική θέση και συνδιαλέγονται διαρκώς με το φανταστικό, το μύθο, τον κόσμο αυτόν που υπάρχει κάπου μέσα μας, μέσα στις καρδιές μας και αναζητά διέξοδο στο πραγματικό.
Μέσα από εντατικές ασκήσεις ερευνούμε διαρκώς αυτό που υπάρχει γύρω μας, σε αυτό το μαγευτικό μέρος που ονομάζουμε «κόσμο μας» και σε αυτή τη συναρπαστική γωνιά του που ονομάζουμε «σώμα μας». Όλα τα μυστικά, όλες τις μικρές απολαύσεις και γεύσεις που μας διαφεύγουν, που υπάρχουν εκεί, μας περιμένουν και τις προσπερνάμε σφυρίζοντας αδιάφορα. Η ζωή υπάρχει εκεί έξω, γύρω μας, αρκεί να σταθεί κανείς και να την παρατηρήσει. Πολλές φορές ένα απλό βλέμμα αρκεί, ή ένα άγγιγμα.
Η ομάδα δημιουργήθηκε για να ερευνήσει πλευρές αυτού του κόσμου και αυτής της θεατρικής παράδοσης όπως μας έχει παραδοθεί από τους δασκάλους του περασμένου αιώνα. Σε συνέχεια μιας προσπάθειας να γειωθεί να πραγματοποιηθεί η ύπαρξη, να ζήσουμε, να υπάρξουμε, στο τώρα. Γι' αυτό έχουμε και το χώρο μας στην Πτολεμαίων 29Α, όπου από το 2012 λειτουργούν εργαστήρια εκπαίδευσης και έρευνας πάνω στο σώμα και το αφηγηματικό θέατρο. Με διάφορες εντατικές ασκήσεις ερευνούμε τις διάφορες πτυχές του σώματος και τις ερμηνευτικές του δυνατότητες, ερευνούνε το θέατρο ως αφήγηση μιας ιστορίας και τη σχέση θεατή και ηθοποιού, ως μια ισχυρή σχέση βλέμματος.
Πως προέκυψε το όνομα της ομάδας;
Το όνομα της ομάδας προσπαθεί να αποφύγει τον αυτοπροσδιορισμό. Πολλές φορές ένα όνομα είναι απλώς μία εντύπωση, άλλη από την πραγματικότητα. Θέλαμε ένα όνομα που να δείχνει ότι όπως και να έχει για να μας γνωρίσει κανείς, πρέπει να το κάνει δια ζώσης. Ένα όνομα που δε μας προσθέτει έναν προσδιορισμό. Όπως ο Κώστας δε μπορεί να ονομαστεί Ηλεκτρολόγος καθώς είναι πολύ περισσότερα από αυτό έτσι και εμείς δε θα μπορούσαμε να ονομαστούμε «σωματικό θέατρο» ή «το θέατρο της αφήγησης» ή ό,τι άλλο – μέρος αυτού που ήμαστε. Ονομαστήκαμε απλώς «Ο επιπόλαιος Φρεντ», πλέον Θέατρο εΦ. Φυσικά το «επιπόλαιος» έχει και αυτό το σκοπό του, αλλά αυτό είναι μία άλλη ιστορία.
Μιλήστε μας για την παράσταση «Περιπέτεια με την τηλεόραση» που παρουσιάζεται στην Μαύρη Τρύπα.
Η περιπέτεια με την τηλεόραση είναι ένα καταπληκτικό κείμενο του Ιταλού δημοσιογράφου Gianni Rodari. Αφηγείται την περιπέτεια ενός ανθρωπάκου με την τηλεόρασή του. Ο Gianni Rodari έγραψε την ιστορία αυτή το 1970. Εμείς την εμπλουτίσαμε με επιπλέον κείμενο και τραγούδια καταλήγοντας στην παράσταση «περιπέτεια με την τηλεόραση», που είναι – όπως το λέει ο τίτλος – μία περιπέτεια με την τηλεόραση. Ο κ. Βερούτσι, ο πρωταγωνιστής, είναι ένας ανθρωπάκος σαν όλους εμάς, που προσπαθεί να βρει την ηρεμία του, να απαλλαγεί από όλα τα προβλήματα του έξω κόσμου και να ζήσει τη ζωή του.
Τελικά θα τα καταφέρει;
Η Μαύρη τρύπα είναι ένας πολύ ωραίος, θα έλεγα σκοτεινός, χώρος και είμαστε ενθουσιασμένοι που θα τον γεμίσουμε με τη δική μας παρουσία. Εξάλλου ταίριαξε απόλυτα με το ύφος του έργου και της ομάδας.
Μιλήστε μας για την παράσταση «Ο Δράκος» που θα παιχτεί στο Black Box τον Απρίλιο.
Ο «Δράκος» είναι ένα τελείως διαφορετικό κείμενο. Στην «περιπέτεια με την τηλεόραση» έχουμε μία αφήγηση, ενώ εδώ ένα κλασικά δομημένο θεατρικό έργο. Ο Ευγκένι Σβαρτς, ο συγγραφέας, προσπαθεί να μιλήσει για τη δυσκολία του να είσαι ήρωας όταν ο δράκος είναι παρόν. Γράφοντας το έργο το 1944 έχει ως σημείο αναφοράς την απολυταρχία, τόσο από την μεριά της χιτλερικής Γερμανίας όσο και από τη μεριά της σταλινικής Ρωσίας. Πόσο εύκολο είναι για έναν ιππότη να σπάσει τα δεσμά;
Παρουσιάσαμε αυτήν την ιστορία πρώτη φορά πέρυσι στο θέατρο Άνετον, στα πλαίσια του φεστιβάλ «Ανοιχτή Σκηνή – Θεατρικές φωνές της πόλης». Φέτος δουλέψαμε αρκετά σκληρά, φτιάξαμε μία καινούργια σκηνογραφία για να φιλοξενήσει την παράσταση και θα την παρουσιάσουμε στο θέατρο Black Box τον Απρίλιο. Έναν χώρο αντίστοιχα μη συμβατικό με τη Μαύρη Τρύπα, ένα χώρο που προσφέρει ενδεχόμενα. Σας περιμένουμε.
Η Θεσσαλονίκη είναι μια πλούσια θεατρικά πόλη με πολλές ομάδες που όμως οι περισσότερες από αυτές δεν επιβιώνουν με την πάροδο του χρόνου. Τι είναι αυτό που κάνει το Θέατρο εΦ να ξεχωρίζει;
Δεν είναι εύκολο να συμβιβάσεις την προσωπική σου φιλοδοξία με τη λειτουργία και τις ανάγκες μίας ομάδας. Η φιλοδοξία τραβάει πάντα μπροστά, ενώ η ομάδα έχει ανάγκες που βρίσκονται στο «τώρα». Στο Θέατρο εΦ προσπαθούμε να συμβιβάσουμε τις δύο αυτές δυνάμεις. Τον αγώνα, την ανάγκη για περιπέτεια, τη μάχη που πολλές φορές έχει θύματα με τη φροντίδα, την περίθαλψη του κάθε μέλους. Πολύ απλά να συμβιβάσουμε τον Έρωτα με τη Αγάπη. Δεν είναι καθόλου εύκολο, και θέλει σκληρή δουλειά. Πολλές φορές ο έρωτας χάνεται ή άλλες φορές κάποιο «θύμα» μας ξεφεύγει. Ακόμα όμως τα καταφέρνουμε και η σχέση μας υπάρχει. Είμαστε ερωτευμένοι και αγαπιόμαστε.
Τα μέλη του Θεάτρου εΦ είναι μόνιμα ή αλλάζουν ανάλογα με τις ανάγκες της κάθε παραγωγής; Υπάρχει ένας σταθερός πυρήνας της ομάδας;
Κατά κανόνα τα μέλη, οι ηθοποιοί, της ομάδας δεν αλλάζουν. Κάποιες φορές ένας καινούργιος άνθρωπος εμφανίζεται που μοιράζεται την τρέλα μας και θέλει να μας ακολουθήσει, αλλά το σημαντικότερο είναι ότι θέλει να προσφέρει. Τότε χαμογελάμε, γιατί ξέρουμε ότι ανακαλύψαμε ακόμα έναν από εμάς και ένα καινούργιο μέλος γίνεται δεκτό στην ομάδα.
Ο βασικότερος λόγος που ο πυρήνας αυτός της ομάδας είναι σταθερός είναι γιατί ερευνούμε τόσο τη λειτουργία του θεάτρου, όσο και τη λειτουργία της ομάδας. Πως θα μπορούσε εξάλλου κανείς να κάνει θέατρο, να κοινωνεί μία ιστορία, αν δε μπορούσε να αντιμετωπίσει τα προβλήματα που εμπλέκονται με τη λειτουργία και τη ζωή ενός τόσο δα, μικρού κοινωνικού συνόλου, μίας ομάδας θεάτρου;
Ποια είναι τα πλεονεκτήματα και ποια τα μειονεκτήματα του να έχεις μόνιμους συνεργάτες; Πως εξελίσσεται η δουλειά της ομάδας μέσα από αυτό;
Από την πρακτική σκοπιά, το να έχεις μόνιμους ηθοποιούς είναι όλο προβλήματα, πρέπει να προσαρμόζεις το κάθε κείμενο στη συγκεκριμένη ομάδα, να βρίσκεις ρόλους που να αντιστοιχούν στον καθένα ή να εκπαιδεύεις τους ηθοποιούς να τα κάνουν όλα. Αυτά τα προβλήματα δεν υπάρχουν όταν διαλέγεις εσύ τους ηθοποιούς για το κάθε έργο και τον κάθε ρόλο ξεχωριστά. Ξέρεις ακριβώς τι θέλεις να κάνεις, ξέρεις ακριβώς τι χρειάζεσαι, το επιλέγεις και τις πιο πολλές φορές ταιριάζει εύκολα. Όταν όμως συνηθίσεις σε όλα αυτά και βρεις μία –κάποια– λύση στο πρόβλημα, μένει η ουσία. Έχεις μαζί σου ανθρώπους που τους ξέρεις από όταν «γεννήθηκαν» στο θέατρο, από όταν «γεννήθηκες» και εσύ. Έχεις παρέα στο δρόμο σου. Και στη δική μας περίπτωση, που έχουμε το δικό μας χώρο, έχεις και σπίτι.
Ποια είναι τα κριτήρια επιλογής ενός έργου; Κάντε μας μια αναδρομή στις προηγούμενες παραστάσεις σας.
Όταν επιλέγω ένα έργο ψάχνω ένα κείμενο, μία ιστορία, που να βλέπω ότι ασχολείται με κάποιο πρόβλημα που συναντάω και υπάρχει γύρω μου. Μία ιστορία που θα με βοηθήσει να δω καλύτερα αυτό το πρόβλημα, αυτό το ζήτημα. Να εστιάσω στην περίπτωση και να την εξιχνιάσω. Είναι περισσότερο η ανάγκη για εξερεύνηση που με καθοδηγεί και όχι η εξεύρεση λύσης. Αυτή αφήνεται στο κοινωνικό σύνολο. Εγώ το μόνο που μπορώ να κάνω είναι να εκθέσω όλες τις πτυχές του προβλήματος. Τη λύση θα τη βρούμε μαζί, θεατές, ηθοποιοί και σκηνοθέτης.
Η δημιουργία της ομάδας στιγματίστηκε για εμένα από την κίνηση των «Αγανακτισμένων» και των συνελεύσεων στις πλατείες. Ξεκίνησα λοιπόν με μία σειρά έργα να ερευνώ την αντίσταση που έχουμε ως άνθρωποι στην αλλαγή, όπως και την απροθυμία μας πολλές φορές να αγωνιστούμε για την όποια αλλαγή, ακόμα και όταν η υπάρχουσα κατάσταση μας καταπιέζει. Ακόμα και τις δυσκολίες αυτού του αγώνα. Όταν αποφασίσεις να αγωνιστείς για την αλλαγή δε θα βρεις ένα δρόμο στρωμένο με ροδοπέταλα. Το διήγημα του Αντώνη Σαμαράκη «Μάθημα Ανατομίας κλπ.», το project «Αιώνιος Δούλος» και «ο Δράκος» του Ευκγένι Σβαρτς είναι μία σειρά έργων που ερευνούν όλα αυτά τα ζητήματα.
Έχουμε ασχοληθεί όμως και με άλλα θέματα. Το «Inside Woyzeck» ήταν μία επίσκεψη στο έργου του Γκέοργκ Μπύχνερ «Βόυτσεκ», ενώ έχουμε και μία ισχυρή θεατροπαιδαγωγική δράση με διάφορα προγράμματα που παρουσιάζουμε σε σχολεία, βιβλιοθήκες και χώρους εκδηλώσεων.
Ποια είναι η δύναμη του θεάτρου; Ποιος ο ρόλος του σε μια εποχή όπως η δική μας; Μπορεί να αλλάξει τα πράγματα(αν ναι, με ποιον τρόπο;), μπορεί να δώσει κατευθύνσεις, ή εντέλει η δράση του περιορίζεται στην ψυχαγωγία;
Μπορεί κάποιος από μόνος του να αλλάξει τον κόσμο; Άρα και ένας καλλιτέχνης; Η απάντηση νομίζω είναι αρνητική, πως να αλλάξεις τον κόσμο μόνος σου; Χωρίς τη συγκατάβαση του κοινωνικού συνόλου; Αν δεν καταφέρεις να πάρεις τον κόσμο μαζί σου δε μπορεί να υπάρξει αλλαγή. Αυτό δε σημαίνει ότι η προσωπική σου προσπάθεια για αλλαγή είναι μάταιη. Δίνεις μία τάση, μια κατεύθυνση, τραβάς προς μία πορεία, ελπίζοντας ότι και άλλοι θα ακολουθήσουν.
Το θέατρο, ως παράσταση, παραιτείται ακόμα και από αυτό το δικαίωμα. Δεν προσπαθεί να δώσει καμία κατεύθυνση, προσπαθεί μόνο να διαφωτίσει. Η ομάδα, το κοινωνικό σύνολο, αποφασίζει προς τα που θα κινηθεί και αυτή είναι η αλλαγή που έρχεται. Το μόνο που μπορείς να κάνεις είναι να προετοιμάσεις την ομάδα, να την εφοδιάσεις με την απαραίτητη εμπειρία και γνώση, ώστε να κάνει τις καλύτερες για αυτήν επιλογές. Το θέατρο μπορεί να λειτουργήσει ως ένα τέτοιο «σχολείο». Με τις παραστάσεις μας προσπαθούμε ο θεατής να φεύγει από το χώρο δράσης κατά τι πιο έμπειρος. Άρα και πιο ικανός υπέρ του κοινωνικού συνόλου.
Και τέλος, εσείς γιατί κάνετε θέατρο;
Το θέατρο προσφέρει και συγκρούει δύο πτυχές της ανθρώπινης ύπαρξης με τον πιο δυναμικό τρόπο. Το πραγματικό και το φανταστικό. Κάνουμε θέατρο και για τις δύο αυτές πτυχές. Ασκούμαστε στο να αντιλαμβανόμαστε, να δεχόμαστε και να βιώνουμε αυτό που υπάρχει γύρω μας, σιγά-σιγά γινόμενοι πιο γεμάτοι, πιο ολοκληρωμένοι και ευαίσθητοι. Όταν αυτή η λειτουργία κατακτηθεί μέσα μας και αισθανθούμε έτοιμοι, μπορούμε να πούμε μία ιστορία, να ταξιδέψουμε στο φανταστικό, στο μύθο, και να το φέρουμε εδώ, μπροστά μας, στην πραγματικότητα και να το δούμε, να το ζήσουμε. Αυτό πέρα από το ότι μας κάνει στιγμή προς στιγμή πιο έμπειρους, θεατές και ηθοποιούς, είναι και πολύ βαθιά απολαυστικό.
***
Περιπέτεια με την τηλεόραση
Σενάριο: Gianni Rodari
Διασκευή – κείμενο: Γιωργής Σφυρής
Σκηνοθεσία: Γιωργής Σφυρής
Στίχοι – τραγούδια: θέατρο εΦ
Ηθοποιοί: Μαρία Ιωσηφίδου, Αρετή Μακρολειβαδίτη, Ελευθερία Μπίκου, Μαριαλένα Παπατριανταφύλλου, Ελένη Σταυρακίδου, Άννα Μαργαριτίδου
Φωτογραφίες: Ιωάννης Γρηγοριάδης
Γραφιστική Επιμέλεια: Ειρήνη Σφυρή
Ημέρες και ώρες παραστάσεων:
Τρίτη 22 και 29 Μαρτίου στις 22:00
Τοποθεσία: Μαύρη Τρύπα
Βάιου 5, Λαδάδικα
Εισιτήρια: 4 ευρώ
