Λένε πως κάποτε υπήρχε ένας θρύλος, υπήρχε ένας θρύλος που κανείς δεν ήξερε εάν ήταν όντως θρύλος ή πραγματικότητα.
Γιατί στο βάθος, στο πολύ πολύ βάθος πάντα ο άνθρωπος γνωρίζει, πάντα γνωρίζει πως οι θρύλοι είναι θρύλοι και τίποτε άλλο. Πως είναι θρύλοι και πως αυτή ακριβώς είναι και η αποστολή τους: μέσα απ’ το σκοτεινό και λαμπερό σώμα τους να γεννούν τους μύθους που κάνουν τους ανθρώπους να συνεχίζουν, να φοβούνται, να γεννούν και να θυμούνται.
Κάποτε, όμως, κυκλοφόρησε μια ιστορία που κανείς, κανείς στην πόλη δεν ήξερε να πει αν ήταν αλήθεια ή όνειρο, ιστορία των θλίψεων ή κάτι άλλο που θα μπορούσες να το πιάσεις, να το δαγκώσεις, να το λυγίσεις.
Έλεγε, λένε η ιστορία, για το Κακό.
Για το Κακό που τσάκιζε κόκαλα -μα τα τσάκιζε στ’ αλήθεια, με θόρυβο, με θόρυβο εφιαλτικό και με αίμα. Έλεγε για σάρκα κομμένη και προδοσία η ιστορία. Τραγουδούσε η ιστορία, έλεγε το Κακό.
Έλεγε, λένε ακόμα, για παράξενες, πολύ παράξενες μέρες που πέρασαν κάποτε. Κείνες τις μυστήριες ημέρες το πρόσωπο της πόλης και του κακού μπερδεύτηκαν αλλά κανείς δεν ήξερε να το πει, κανείς δεν μπορούσε να εξηγήσει τι σήμαινε αυτό.
Και η πόλη -όπως όλες οι πόλεις, όλες οι πόλεις και όλοι οι άνθρωποι και ο χρόνος- αποφάσισε να ξεχάσει. Κι έγινε η ιστορία θρύλος του εαυτού της. Και χάθηκε.
Η Πλατεία Ελευθερίας (άλλοτε Πλατεία Ολύμπου, η οποία μέχρι το 1870 βρεχόταν κατά το
ήμισυ από τη θάλασσα) παίρνει το όνομά της το 1908 λόγω των πανηγυρισμών για την παραχώρηση συντάγματος από τον Σουλτάνο που κερδίζει το κίνημα των Νεότουρκων.
Μέχρι και σήμερα περικλείεται από ιδιαίτερα σημαντικά ιστορικά κτίρια (Μέγαρο Στάιν, Μ
έγαρο Τράπεζας της Ελλάδας, Κτίριο σημερινής Alpha Bank).
Το καλοκαίρι του 1942 δίνεται διαταγή να συγκεντρωθούν στον χώρο της πλατείας όλοι οι άντρες εβραϊκής καταγωγής για να σταλούν σε στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας.
Περίπου 6000 με 7000 άνθρωποι μένουν εκεί για ώρες και υποβάλλονται σε εξευτελιστικές
διαδικασίες. Από τους 46.091 Εβραίους της Θεσσαλονίκης που μεταφέρονται στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, επιστρέφει μόνο 1950 (περίπου 4%).
(Οι φωτογραφίες είναι από την ομάδα Παλιές Φωτογραφίες Θεσσαλονίκης)
