Ο
καθένας ξέρει, λένε, πως σε κάποιο σημείο του κέντρου της πόλης αιωρείται μια παράξενη, φευγαλέα
μυρωδιά.
Είναι
μια αλλόκοτη στιγμή εκείνη που την αντιλαμβάνεσαι, ακριβώς γιατί κρατά μονάχα
μια στιγμή. Έπειτα φεύγει όσο απότομα ήρθε, τόσο που όταν έχει πια περάσει δεν
μπορείς να είσαι σίγουρος για το εάν η μυρωδιά ήταν πράγματι εκεί, ή ήταν απλώς
μια δική σου, λανθάνουσα μνήμη.
Ξύλο,
λένε κάποιοι. Ξύλο που καίγεται κι άλλοι πάλι μιλούν για μυρωδιά από φλεγόμενα
μπαχαρικά, υφάσματα ή ακόμη και μαλλιά, για παράξενες μυρωδιές από άνθη που
λιώνουν και μαυρίζουν, για μυρωδιά στάχτης και για μυρωδιά ιδρώτα. Κάποιοι,
πάλι, μιλούν για μια οσμή απροσδιόριστη όχι καμένου, μα φωτιάς· λένε πως
μύρισαν φωτιά, παρ' όλο που κανένας δεν μπόρεσε να περιγράψει στ' αλήθεια με τι
έμοιαζε η μυρωδιά, πώς μυρίζει η φωτιά.
Άλλοι λένε πως η μυρωδιά δεν τους
θύμισε τίποτα, παρά μονάχα δυστυχία και μια ζοφερή, σαρωτική απόγνωση. Άλλοι
σιωπούν.
Κανείς
ποτέ δεν κατάφερε να εντοπίσει το σημείο που εμφανίζεται το φαινόμενο. Φήμες το
θέλουν άλλοτε στα ψηλώματα της πόλης, άλλοτε χαμηλά προς τη θάλασσα κι είναι
πια κοινή, βουβή παραδοχή πως το πού θα σου φανερωθεί η μυρωδιά πρέπει να
εξαρτάται από δυνάμεις υπόγειες κι άγνωστες.
Παλιότερες και πιο περίπλοκες, ίσως,
κι απ' την ίδια τη μνήμη.
Ο
καθένας όμως, λένε, κάποια στιγμή που έμεινε μόνος σε κάποια γωνιά της πόλης,
μύρισε τη φωτιά.
Η φωτιά που κατέστρεψε ολοσχερώς περίπου το ένα τρίτο
πόλης ξέσπασε στις 5/18 Αυγούστου του 1917 από ένα ατύχημα σε μια κουζίνα στο
ύψος της Ολυμπιάδος, εξαπλώθηκε γρήγορα εξ' αιτίας του ανέμου και έσβησε το
βράδυ της επόμενης μέρας. Μεταξύ άλλων καταστράφηκαν δημόσια κτίρια, πνευματικά
και λατρευτικά ιδρύματα διαφόρων θρησκευτικών κοινοτήτων, αρχεία και
καταστήματα. Η ανοικοδόμηση που ακολούθησε άλλαξε το πρόσωπο της πόλης για
πάντα.
Φωτό από ομάδα: Παλιές φωτογραφίες της Θεσσαλονίκης
