Ο παλμός του Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης
Σάββατο σήμερα και κατανοώ ότι πολλές και πολλοί από εσάς θα προτιμούσατε να χαλαρώσετε πίνοντας καφέ στην ηλιόλουστη βεράντα κάποιας καφετέριας. Εγώ θα σας πρότεινα αντί αυτού να επισκεφτείτε το Φεστιβάλ Κινηματογράφου και να παρακολουθήσετε τις ταινίες που συμμετέχουν στο Διεθνές Διαγωνιστικό τμήμα:
Pearl και We the Animals. Δύο από τις πιο δυνατές ταινίες, που είχα την τύχη να παρακολουθήσω στο φετινό φεστιβάλ, εστιάζουν σε δομές δυσλειτουργικών οικογενειών υπό διαφορετικό πρίσμα. Στην πρώτη, η Lea Pearl, επίδοξη νικήτρια σε διαγωνισμό bodybuilding, επανασυνδέεται ύστερα από χρόνια με τον γιο της, στην πιο κρίσιμη στιγμή της καριέρας της. Στην τελευταία, ξετυλίγεται, με ποιητικό ύφος, η παιδική ανάμνηση ενός αγοριού, που μεγαλώνει με τους δύο μεγαλύτερους αδελφούς του σε ένα ασταθές οικογενειακό περιβάλλον.
***
Pearl (2018)
Section: International Competition (IC) / Γαλλία, Ελβετία
Σκηνοθεσία: Elsa Amiel
Σενάριο: Elsa Amiel, Laurent Larivière
Λεπτομέρειες του δέρματος, που γυαλίζει από τη χρυσόσκονη και τον ιδρώτα, μύες, που τεντώνονται, μία γυναίκα με υπερμέγεθες σώμα, που εκτελεί ασκήσεις: τα πρώτα πλάνα μεταφέρουν την εξοντωτική προσπάθεια της αθλήτριας bodybuilding Léa Pearl (Julia Föry) και υποδηλώνουν ότι κάτω από το δυνατό κορμί της κρύβει τον πραγματικό της εαυτό. Όπως εκφράζει και μία πρώην αθλήτρια του χώρου: «Όλες είμαστε εγκλωβισμένες στο σώμα μας». Αυτή η παραδοχή δεν ταιριάζει μόνο στις αθλήτριες του παραδοσιακά ανδροπρεπούς αθλήματος ή, καλύτερα, διαγωνισμού ομορφιάς, αλλά σε όλες και όλους μας. Έτσι, η ταινία, παρόλο που θέτει στο επίκεντρο τον ανταγωνιστικό, σκληρό και ακραίο κόσμο του bodybuilding, απευθύνεται σε ένα ευρύ κοινό είτε ενδιαφέρεται για το εξωτερικό θέμα του φιλμ είτε όχι.
Η Pearl διαθέτει εξωπραγματική σωματική διάπλαση, το σώμα της εξαιρετικά μυώδες και δυνατό διαμορφώνει ένα εναλλακτικό πρότυπο θηλυκότητας. Το γυναικείο bodybuilding συνδυάζει με έναν ιδιόμορφο τρόπο σωματικά χαρακτηριστικά που στερεοτυπικά συνδέονται με την αρσενική ομορφιά, ενώ, παράλληλα, εμφανίζει στοιχεία, όπως γυαλιστερά κοσμήματα, μαγιό με παγέτες και λαμπερές χάντρες, μακιγιάζ και μακριές χαίτες, που συσχετίζονται με τον γυναικείο στολισμό στην υπερβολή του. Τα αισθητικά ιδανικά του bodybuilding προσεγγίζουν, σύμφωνα με τους πρεσβευτές του, το οριακό, το εκστατικό, το θεϊκό. Ο διαγωνισμός στον οποίο συμμετέχει η Pearl, φέρει τον εμφατικό τίτλο «Παράδεισος» και το ξενοδοχείο στο οποίο διεξάγεται ονομάζεται «Εδέμ».
Η επιθυμία της ηρωίδας δεν μπορεί να επιτευχθεί εύκολα, πρέπει να αποδείξει ότι έχει σπάσει τα όρια του φθαρτού κορμιού της, ότι έχει κάνει «προσιτό, το θεϊκό». Η Pearl είναι πρόθυμη να προβεί στις ακραίες σωματικές δοκιμασίες, που απαιτούνται από τους διαγωνιζόμενους. Γυμνάζεται σκληρά, ντοπάρεται με συμπληρώματα, αρνείται να πιει νερό για ώρες, για να μην υπερβεί το ανώτατο όριο βάρους κι έχει απαρνηθεί το παρελθόν της. Η δυναμική ηρωίδα θέλει διακαώς να κερδίσει τον αντισυμβατικό διαγωνισμό ομορφιάς, όμως, ο πρώην σύντροφός της και το παιδί τους εμφανίζονται την πιο ακατάλληλη στιγμή.
Πέρα από την προσέγγιση ενός εναλλακτικού θέματος, του γυναικείου bodybuilding, και πέρα από την τρισυπόστατη ηρωίδα, που προσπαθεί να ισορροπήσει ανάμεσα στις επιθυμίες της και το παρελθόν της, η ταινία παρουσιάζει το περιεχόμενό της με αισθητική κομψότητα που συχνά προσεγγίζει τα όρια του λυρικού και του σουρεαλιστικού. Τα ρευστά στιλιζαρισμένα πλάνα στα μυώδη μαυρισμένα σώματα των bodybuilders συχνά συνοδεύονται από υποβλητική μουσική ή/και voice over αφήγηση, που υμνεί την ιδιόμορφη γοητεία τους. Το ρηχό βάθος πεδίου αφήνει έντονα και πολύχρωμα κυκλικά bokeh αποτυπώματα, τα οποία παραπέμπουν στο όνομα της ηρωίδας, Pearl (μαργαριτάρι), και οι ευρηματικές συνθέσεις κάδρων διαμορφώνουν εικόνες ονειρικές, που χαράζονται στο μυαλό και μένουν ανεξίτηλες ακόμα και μετά την προβολή της ταινίας.
Pearl: ένα φιλμ που πραγματεύεται τη σημασία της θηλυκότητας και της μητρότητας μέσα από μία διαφορετική οπτική, ενισχύει την αφήγησή του με σουρεαλιστικά ονειρικά στοιχεία και κατορθώνει να συνδυάσει το επίγειο με το θεϊκό.
***
We the Animals (2018)
Σκηνοθεσία: Jeremiah Zagar
Σενάριο: Daniel Kitrosser, Jeremiah Zagar, βασισμένο στο μυθιστόρημα του Justin Torres
Σαν ποίημα αφιερωμένο στην παιδική ηλικία του Jonah (Evan Rosado), η ταινία
We the Animals / Εμείς τα Ζώα μιλάει για την αδελφοσύνη, τους οικογενειακούς δεσμούς, τη μετάβαση προς την ενηλικίωση και τη σεξουαλική αφύπνιση. Μέσα από την οπτική του νεαρότερου μέλους της οικογένειας, που κρύβει μία βαθιά ευαισθησία, ταξιδεύουμε σε ένα ασταθές και συχνά βίαιο οικογενειακό περιβάλλον στο οποίο μεγαλώνει με τους δύο μεγαλύτερους αδελφούς του.
Το φιλμ, έντονα επηρεασμένο από το ύφος του Terrence Malick, αφηγείται την ιστορία με ποιητική διάθεση, καθώς τα ρευστά κινούμενα πλάνα συχνά συνοδεύονται από τη λυρική voice over αφήγηση. Ο επιτονισμός και ο ρυθμός της ηχητικής εξομολόγησης του Jonah, το γλαφυρό ύφος της, η κίνηση της κάμερας και οι επιλογές των κάδρων δεν προσπαθούν να αποκρύψουν το σινεμά του Malick ως βασικό σημείο αναφοράς. Αν στην εξίσωση προστεθεί το θέμα της ενηλικίωσης, μέσα από την προσωπική καταγραφή των οικογενειακών σχέσεων, το αποτέλεσμα οδηγεί στο
The Tree of Life (2011), στο οποίο ο μεγαλύτερος γιος αφηγείται την ιστορία της οικογένειάς του και τα διδάγματα που του μετέδωσαν οι γονείς του. Με παρόμοιο τρόπο, ο Jonah και τα αδέλφια του βιώνουν την εκρηκτική σχέση των γονιών τους και μιμούνται τη βία με την οποία έχουν εξοικειωθεί στο σπίτι.
Καθώς μεγαλώνουν, οι δύο μεγαλύτεροι γιοι αρχίζουν να διαφοροποιούνται από τον τρυφερό Jonah, που εκφράζει την πολυτάραχη γονεϊκή σχέση και τα πρώτα ερωτικά του ένστικτα με γραπτές αφηγήσεις και σκίτσα, που ζωντανεύουν στην οθόνη. Οι συγκρούσεις των γονιών του, οι οποίοι φέρονται ως παιδιά που προσπαθούν να επωμιστούν ενήλικους ρόλους, αλλά συχνά αποτυγχάνουν, ο ρυθμός της οικογενειακής ζωής, τα αδελφικά παιχνίδια, που λειτουργούν συχνά ως ιεροτελεστίες, και το άλλοτε δεσμευτικό και τρομακτικό και άλλοτε απελευθερωτικό ξύπνημα της σεξουαλικότητάς του αποτυπώνονται στο χαρτί με απλά και εκφραστικά σκίτσα.
Πέρα από τη γραφή και τη ζωγραφική που μας επιτρέπουν να βιώσουμε την υποκειμενική παιδική εμπειρία, η mise-en-scène και ο τρόπος χειρισμού του κάδρου αποτυπώνουν το βλέμμα του Jonah και την πραγματικότητα που βιώνει. Πριν τολμήσει το πρώτο του φιλί, όλα βυθίζονται στο νερό, οι ισορροπίες και η αίσθηση της βαρύτητας μεταβάλλονται με τη μεταμόρφωση του εφηβικού δωματίου σε έναν υδάτινο κόσμο. Η απελευθέρωση μεταφέρεται ως απουσία βαρύτητας: ο ήρωας ίπταται πάνω από την επιφάνεια της γης και παρακολουθεί τη σκιά του στο πυκνό πράσινο φύλλωμα των δέντρων.
We the Animals: με δημιουργικές αναφορές από το σινεμά του Malick, η ταινία προσφέρει μία πλούσια υποκειμενική οπτική στην παιδική ηλικία του ευαίσθητου Jonah. Ένα φιλμ που αναπτύσσεται με γλαφυρό κινηματογραφικό ύφος, αλλά ταυτόχρονα υπόσχεται αφηγηματική λιτότητα, καθώς οι σχέσεις των προσώπων και οι ευερέθιστες ισορροπίες τους αποκαλύπτονται με έναν σταθερό εσωτερικό ρυθμό.
~Δύο ταινίες που διερευνούν τις σχέσεις, τους δεσμούς και τις ευαίσθητες ισορροπίες ανάμεσα στα μέλη δυσλειτουργικών οικογενειών από την οπτική μίας μητέρας, που φαίνεται να ενδιαφέρεται μόνο για την καριέρα της, και ενός παιδιού που ζωγραφίζει στα κρυφά τις χρόνιες φοβίες και τους πρώτους πόθους του.~
Η ταινία Pearl προβάλλεται στις 10/11, στις 18:00, στο Ολύμπιον και στις 11/11, στη 13:00 στην αίθουσα Φρίντα Λιάππα.
Η ταινία We the Animals προβάλλεται στις 11/11, στις 15:30, στην αίθοσα Φρίντα Λιάππα.
