Δυο παραστάσεις που φιλοξενούνται στην Θεσσαλονίκη και είχαν τις δικές τους περγαμηνές στα θεατρικά πράγματα της Αθήνας το προηγούμενο διάστημα.
Μια τρυφερή προσέγγιση
της Ιστορίας
Γιοι και κόρες,
σε κείμενο και σκηνοθεσία Γιάννη
Καλαβριανού, στο θέατρο Αυλαία.
Οι προσωπικές ιστορίες
παππούδων και γιαγιάδων αποτέλεσαν το
υλικό για τη δημιουργία μιας παράστασης
που, όπως δηλώνεται από τον υπότιτλό
της έχει σαν στόχο την αναζήτηση της
ευτυχίας. Πέντε ηθοποιοί συνάντησαν
νέους αλλοτινών εποχών και ο Γιάννης
Καλαβριανός συνέθεσε ένα σπονδυλωτό
κείμενο που με άπλετη τρυφερότητα
ενσωματώνει την ατομική εμπειρία στη
συλλογική ιστορική συνείδηση.
Εικόνες από την Κατοχή,
τον εμφύλιο, τη δικτατορία, τις εκλογές
του ΄81, ζωντανεύουν επί σκηνής με έναν
πλούσιο δραματουργικά, αλλά λιτό και
καθαρό σκηνικά, τρόπο. Η μυρωδιά του
θανάτου που κατακλύζει τα καταφύγια
στην Ελλάδα του ΄40, φωτίζεται από τα
πρώτα ερωτικά σκιρτήματα που νιώθουν
οι, εγκλωβισμένοι στα καταφύγια, νέοι
και οι νέες. Ο έρωτας δύο φτωχών Ελλήνων
φοιτητών ριζώνει και ανθίζει δίπλα στα
θεμέλια του τείχους του Βερολίνου.
Το κείμενο, αλλά και η
παράσταση —ένα θέατρο ντοκουμέντο
ιδωμένο μέσα από πρίσμα σημερινό—
δραματουργικά έχει την εξής σπουδαία
αρετή: επιχειρεί μια βουτιά στην Ιστορία
με έναν τρόπο απογυμνωμένο από
εθνικοπατριωτικές κορώνες και
ηθικοπλαστικές φιοριτούρες, που
κατακλύζουν τις τηλεοπτικές —και όχι
μόνο— συζητήσεις των καιρών μας. Η
προσοχή στρέφεται στις τρυφερές φωνές
των ανώνυμων, μικρών ψηφίδων που
προσπαθώντας να προσεγγίσουν την
πληρότητα και την ευτυχία, ενώνονται
και αποτελούν την Ιστορία, την αδιαίρετη
κοινή μοίρα και ταυτότητα ενός έθνους.
Οι πέντε εξαιρετικοί
ηθοποιοί-«πολυεργαλεία», (Ελεφάντη,
Μπεζίκη, Ντέλλας, Παπαπαύλου, Πουλοπούλου),
περνούν επιδέξια από την αφήγηση, —τον
κύριο ιστό ανάπτυξης της θεατρικής
πλοκής— στον διάλογο και στο σωματικό
θέατρο. «Μεταμορφώνονται» διαδοχικά
από παππούδες και γιαγιάδες σε γιους
και κόρες (χωρίς να αλλάξουν κοστούμια
ή τρόπο εκφοράς λόγου), παίζουν σε ένα
θεατρικό παιχνίδι με έναν τρόπο ειλικρινή,
που έχει εκλείψει σε μεγάλο βαθμό από
το σύγχρονο ελληνικό θέατρο.
Η Ιστορία συναντά την
ιστορία, το φορτισμένο ηλεκτρικό πεδίο
που διαχέεται από τη σκηνή στην πλατεία
σκορπά ρίγη συγκίνησης και η πικρή φράση
«θα μεγαλώσει μια γενιά στην Ελλάδα
χωρίς το βουλοκέρι της Ιστορίας πάνω
της;» που ακούγεται επανειλημμένα από
την ηχογραφημένη φωνή μιας γυναίκας,
σε συντροφεύει φεύγοντας, καθώς αφήνεις
πίσω σου μια από τις πιο σπουδαίες
παραστάσεις της φετινής χρονιάς.
Υπερτονισμένα συναισθήματα
Ο Πατέρας του
Αύγουστου Στρίντμπεργκ, σε σκηνοθεσία
Λίλλυς Μελεμέ, στο Αθήναιον.
Κανείς δεν μπορεί
να πει με σιγουριά ποιος είναι ο πατέρας
ενός παιδιού. Η φράση από το έργο του
Στρίντμπεργκ πυροδοτεί μια ανελέητη
μάχη, ανοίγει τον ασκό των υποψιών που
μετατρέπονται σταδιακά σε αμφιβολίες
και σαν σαράκι αρχίζουν να διαλύουν τη
λογική σκέψη. Ο Στρίντμπεργκ αποδομεί
τα σαθρά θεμέλια ενός γάμου, φέρνοντας
στην επιφάνεια τις ανθρώπινες αδυναμίες
και σκιαγραφώντας απόκρυφες επιθυμίες
που έρχονται στο φως και προκαλούν
εντάσεις. Δεν περιορίζεται στην απεικόνιση
ενός νατουραλιστικού δράματος. Οδηγεί
τον ομώνυμο χαρακτήρα του έργου του σε
μια υπαρξιακή καταβύθιση, σε ένα ταξίδι
στα άδυτα της ψυχής και του μυαλού,
οπλίζοντας την δραματουργική φαρέτρα
του έργου με όλες τις εκφάνσεις του
φάσματος της προδοσίας, του φόβου, της
απόρριψης, του μισογυνισμού, της
σύγκρουσης. Όλα τα παραπάνω δεν μένουν
σε μια εξωτερική, ρεαλιστική απεικόνιση,
αλλά τοποθετούνται σε ένα δεύτερο
επίπεδο εσωτερικότητας και αναζήτησης.
Στην παράσταση του
Θεάτρου Τέχνης (συμπαραγωγή με το
ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Ρούμελης) εκείνα που το κείμενο
επιτρέπει και επιβάλλει περνούν σε ένα
δεύτερο, τρίτο επίπεδο. Η, χωρίς ιδιαίτερη
έμπνευση, κλασική και επίπεδη σκηνοθετική
ανάγνωση της Μελεμέ μοιάζει να δίνει
προβάδισμα στην ερμηνεία του πατέρα-Γιάννη
Φέρτη, αγνοώντας τα υπόλοιπα στοιχεία
που συγκροτούν τη θεατρική πράξη και
αφήνοντας μια αίσθηση έλλειψης σκηνικής
συνοχής και λειτουργίας στον αυτόματο
πιλότο.
Ο Φέρτης είναι ένας
πατέρας που βιώνει το δράμα του
με έναν τρόπο επιφανειακό και εξωτερικό
που συχνά ρέπει προς το μελόδραμα. Μια
υπερπροσπάθεια απεικόνισης της πορείας
προς τη διάλυση, που στηρίζεται στις
έντονες χειρονομίες και στην στομφώδη
εκφορά του λόγου, που μοιάζει ξένη με
την παράλυση, το μούδιασμα, την παραφορά
που επιφέρει στον ανθρώπινο νου μια
πορεία προς το παράλογο, όπως είναι αυτή
που παρουσιάζεται στο έργο. Είναι μια
ερμηνεία παλαιάς κοπής που δεν
πείθει.
