Το φιλμ Νώε του Ντάρεν
Αρονόφσκι αφηγείται μια ιστορία (παραλλαγμένη βέβαια) που πάντως την
ξέρουμε όλοι λίγο-πολύ: η εβραϊκή εκδοχή του πανάρχαιου μύθου του
κατακλυσμού (στην αρχαία Ελλάδα υπήρχε ο αντίστοιχος μύθος του
Δευκαλίωνα και νομίζω υπάρχει και στην ασσυριακή μυθολογία). Όπως όλοι
οι μύθοι της Βίβλου (και εδώ η λέξη μύθος έχει όλο της το νόημα), η
ιστορία του Νώε παρουσιάζει αλληγορικά, συμβολικά, παραβολικά τεράστια
ηθικά ζητήματα: κυριότατα το πολύ μεγάλο φιλοσοφικό πρόβλημα της ουσίας
του θεού και της σχέσης του με την κυρίως ειπείν Φύση όπως εκδηλώνεται
στο μεγάλο θέμα της θεοδικίας: ο θεός αφάνισε δικαίους και αδίκους με
τον κατακλυσμό, ακόμη και βρέφη. Αυτό είναι δίκαιο επειδή το έκανε ο
θεός (οπότε ο θεός ως μέτρο της ηθικής δεν μπορεί να λειτουργεί
προτυπικά) ή δεν είναι δίκαιο (οπότε αναιρείται η έννοια του θεού, αφού ο
θεός δεν μπορεί να είναι άδικος); Επίσης, τίθεται το ευρύτερο πρόβλημα
της εν γένει ύπαρξης του κακού εν τω κόσμω, το ζήτημα της προσωπικής
σχέσης του ανθρώπου με το θεό, το ζήτημα των ορίων της ελευθερίας του
ανθρώπου απέναντι στη θεϊκή επιταγή (ή απέναντι στην Ανάγκη κατά τους
αρχαίους) κλπ. Αυτά όλα δεν είναι αμιγώς μεταφυσικά ζητήματα είναι
κυρίως ηθικά. Και γιαυτό απασχόλησαν από αιώνων την ανθρώπινη σκέψη και
απασχολούν όποιον επιλέγει να σκεφτεί (ασχέτως της προσωπικής του θέσης
απέναντι στις θρησκείες και το θεό ως έννοια).
Ο Αρονόφσκι απέχει από
κάθε σοβαρή σκέψη ή στοχασμό. Μας σερβίρει μια πρετ-α-πορτέ ηθική
ευκολία την οποία προφανώς την αγόρασε από το σούπερ μάρκετ της
γειτονιάς του. Ο σκηνοθέτης μοιάζει να μην κατάλαβε τίποτα από τις
δυνατότητες που προσφέρει το θέμα και το αντιμετώπισε ως ένα horror film
της σειράς ή αν προτιμάτε ένα αρχαϊκό γουέστερν. Μόνο μια απλώς αστεία
(δεν βρίσκω αλλη λέξη) απόπειρα παραβολής σχετικά με τις σημερινές μας
οικολογικές ανησυχίες. Και σαν να μην έφτανε η έλλειψη προβληματισμού,
γύρισε την ταινία του άτεχνα, άνευρα, ερασιτεχνικά θα έλεγε κανείς. Το
μέγεθος της σύγχυσης του σκηνοθέτη γίνεται καταφάνερο τόσο στο καστ (με
εξαίρεση τον πραγματικά καλό Ράσελ Κρόου) όσο και στο ντεκόρ με την
ευρεία έννοια (σκηνικά, κοστούμια, περούκες, μακιγιάζ) με το οποίο ανά
στιγμές μπορείς μόνο να γελάσεις.
Ταυτόχρονα, ξαναπαίζεται
στις αίθουσες το φιλμ Ο Μυστικός Δείπνος του Τόμας Γκουτιέρεζ Αλέα (ο
σκνοθέτης του έξοχου φιλμ Ο θάνατος ενός γραφειοκράτη). Το φιλμ είναι
γυρισμένο το 1976 αλλά τοποθετείται κατά το 18ο αιώνα. Είναι μια πολύ
ωραία ευαγγελική αλληγορία πάνω στο κοινωνικό περιεχόμενο του
χριστιανισμού αλλά και μια άρνηση της μεταφυσικής του διάστασης που
χρησιμοποιείται για τη χειραγώγηση των μαζών. Προτιμήστε το.
Σε άλλα νέα, ο μεγάλος
σκηνοθέτης Κεν Λόουτς επανέρχεται και μας πηγαίνει στην Ιρλανδία του
1930 με το φιλμ «Jimmy's Hall» (κυκλοφόρησε το τρέιλερ) που αφηγείται
την πραγματική ιστορία του κομμουνιστή ηγέτη Τζέιμς Γκράλτον, ο οποίος
τόλμησε να τα βάλει με την πανίσχυρη καθολική εκκλησία, αντιμετωπίζοντας
τις επίπονες συνέπειες των πράξεών του. Ο Λόουτς έχει δηλώσει ότι αυτή
θα είναι η τελευταία ταινία του. Ελπίζω να αναθεωρήσει.
Τέλος, βγαίνει στις
αίθουσες στις 24 Απριλίου το νέο φιλμ του άλλοτε μέγιστου σκηνοθέτη
Αντρέι Βάιντα. Το φιλμ λέγεται «Βαλέσα – Η δύναμη της ελπίδας» και
βιογραφεί τον Λεχ Βαλέσα. Κρατώ μικρό καλάθι γιατί ο πάρα πολύ σπουδαίος
αυτός δημιουργός που μας χάρισε αριστουργήματα (Όλα Για Πούλημα,
Στάχτες Και Διαμάντια, Τοπίο Μετά Την Μάχη, Η Γη Της Επαγγελίας, Οι
Δεσποινίδες Από Το Βίλκο, Ο Άνθρωπος από Μάρμαρο, κυρίως τα δύο
τελευταία), αυτός ο τιτάνας της κινηματογραφικής τέχνης δυστυχώς μετά το
1980 κατρακύλησε σε φιλμ σπουδαία από αισθητική άποψη αλλά εντελώς
μέτρια ως περιεχόμενο (Ο Άνθρωπος από Σίδερο, Δαντών, Οι
Καταδικασμένοι). Φοβάμαι ότι το φιλμ για τον Βαλέσα θα είναι φτηνή
δημαγωγία. Οψόμεθα, αλλά κι έτσι να είναι αυτό δεν θα αναιρέσει την
κολοσσιαία προσφορά του Βάιντα στο παγκόσμιο σινεμά.
