«Αντικειμενικό πάρτυ(ο)»: Η τέχνη όπως πρέπει να είναι.

Αντικείμενο:

1
α. κάθε πράγμα ιδίως καθορισμένο από άποψη μορφής, υλικού ή προορισμού: ένα
μικρό/ μεγάλο/ ξύλινο/ μεταλλικό/ αιχμηρό/ χρήσιμο~ Αντικείμενα καθημερινής
χρήσεως. Τα προσωπικά αντικείμενο κάποιου.

Τα αντικείμενα τα οποία συνθέτουν τον χώρο
που μας περιβάλλει και αποτελούν ενεργά μέρος της καθημερινότητάς μας, σε ένα
δεύτερο- αλλά όχι δευτερεύον- επίπεδο συνθέτουν ενδεικτικά στοιχεία της
ανθρώπινης ταυτότητας, της ανθρώπινης ιστορίας, του ανθρώπινου πολιτισμού και
προσδιορίζουν ως ένα συγκεκριμένο βαθμό την ίδια την ανθρώπινη ύπαρξη.

Πολλά και ποικίλα τα ερωτήματα περί του τι
κάνουμε τα παλιά μας αντικείμενα όταν εκείνα ολοκληρώσουν τον σκοπό τους είτε
αυτός είναι καθαρά χρηστικός είτε ως μέρος της αισθητικής μας τέρψης. Όπως πολύ
καλά περιγράφει, αναρωτώμενος, ο εικαστικός Δημήτρης Αμελαδιώτης, ο καλλιτέχνης
που καλείται μετά το πέρας ενός δημιουργικού κύκλου να «διαχειριστεί το άχρηστο
πλεόνασμα έργων και υλικών» που του απομένει στο εργαστήριό του, έρχεται
αντιμέτωπος με μια σωρεία ερωτημάτων ως προς το αν θα έπρεπε να κρατήσει ή να πετάξει
τα αντικείμενα του, να τα ταξινομήσει και να τα αρχειοθετήσει, να τα
επεξεργαστεί ή να τα χρησιμοποιήσει ξανά.

Αν αναλογιστούμε τις αρχές του υλικού
πολιτισμού, ενός σχετικά νέου επιστημονικού πεδίου που μελετά τη σχέση του
πολιτισμού με τα αντικείμενα, θα μπορούσαμε ίσως να καταλάβουμε ότι ένα μεγάλο
μέρος ανθρώπων, άσχετα με την επαγγελματική ή ψυχική τους κατάσταση, τείνουν να
κρατούν τα αντικείμενα του παρελθόντος ως ένα είδος ενθυμίου. Αυτή η διαδικασία
τυπικά συγγενεύει με τη λειτουργία των σύγχρονων μουσείων ή των πάλαι ποτέ «cabinets of curiosities» όπου αντικείμενα από διάφορους
πολιτισμούς συλλέγονται, διατηρούνται και στη συνέχεια εκτίθενται στο κοινό.
Αυτή η διαδικασία λειτουργεί ως ένα είδος χαρτογράφησης της ανθρώπινης ιστορίας
και της ανθρώπινης δραστηριότητας μέσα στον χρόνο. Έτσι, η συλλογή
αντικειμένων, έχει πάρει εξαιρετικά σημαντικές διαστάσεις για τον άνθρωπο.

Από κοινωνιολογικής πλευράς λοιπόν, ο
άνθρωπος αναπτύσσει μια σχέση με τα αντικείμενα που έχει στην κατοχή του και
τις περισσότερες φορές επιλέγει να τα κρατήσει παρά να τα πετάξει ή απλά να τα
ξεφορτωθεί με κάποιο εφήμερο τρόπο. Εάν αναλογιστούμε την ανθρώπινη αυτή τάση
μέσα στα πλαίσια ενός καλλιτεχνικού εργαστηρίου, όπου το αντικείμενο αποτελεί
σημαντικό κομμάτι της ζωής του καλλιτέχνη, μπορούμε να κατανοήσουμε τη δυσκολία
ενός καλλιτέχνη να «αποχωριστεί» τα αντικείμενα που περιστοιχίζουν τον
εργαστηριακό του χώρο όταν έρθει το πλήρωμα του χρόνου.

Με έναν ευρηματικό και ταυτόχρονα
εξαιρετικά γενναίο τρόπο χειρίστηκαν την ανάγκη του να «αποχωριστούν» τα
αντικείμενά τους οι δύο εικαστικοί Γιώργος Γεροντίδης και Γιάννης Κονιτόπουλος
οργανώνοντας ένα πάρτυ αποχαιρετισμού για τα αντικείμενά τους μοιράζοντάς τα
στο κοινό της έκθεσης που διοργάνωσαν με τίτλο «Αντικειμενικο πάρτυ(ο)» στον
χώρο το DynamoProjectSpace. Αφού έδωσαν
συγκεκριμένες οδηγίες χρήσης ως προς το τι οφείλει να κάνει ο κάθε θεατής με τα
αντικείμενα αυτά έδωσαν έναν φόρο τιμής στα αντικείμενα του. Οι δύο εικαστικοί
τα αποχωρίστηκαν φροντίζοντας περίτεχνα για την υστεροφημία των αντικειμένων
μέχρι τελευταίας στιγμής.

Με την παρακάτω πρόσκληση και με τις αναγραφόμενες
οδηγίες χρήσης, οι θεατές «κατεβαίνοντας την κλίμακα» εισέρχονταν σε έναν χώρο
επιφορτισμένο με συναισθήματα.

Όταν λοιπόν εισέρχεται κανείς σε έναν χώρο
κατά μήκος του οποίου βρίσκονται αντικείμενα κάθε ένα με τη δική του ιστορία,
πορεία και κατ’ επέκταση πορεία, είναι δύσκολο να μείνει συναισθηματικά
αμέτοχος. Εμπλέκεται εξ αρχής σε μια ψυχογραφικών διαστάσεων αφηγηματική
διαδρομή μέσα σε έναν χώρο γεμάτο από τις προσωπικές σκέψεις και αναμνήσεις των
δύο καλλιτεχνών.

Η αφήγηση δεν γίνεται δια στόματος των δύο
καλλιτεχνών, εκείνοι κυκλοφορούν ανάμεσα στο κοινό. Δεν προσπαθούν να
κατευθύνουν ή να συντονίσουν την εξέλιξη της βραδιάς, προσπαθούν απλά για λίγο
να απενδυθούν τη προσωπική σχέση που έχουν αναπτύξει με αυτά τα αντικείμενα και
να τα αποχαιρετήσουν ένα προς ένα. Έτσι η αφήγηση μένει να γίνει από τα ίδια τα
αντικείμενα. Την ακούει και τη βλέπει το κοινό να ξεδιπλώνεται μπροστά του
παίρνοντας σάρκα και οστά. Μια σιωπηλή αλλά συνάμα τόσο ηχηρή αφήγηση.

Η ευρηματικότητα των καλλιτεχνών έγκειται
στον τρόπο με τον οποίο οι ίδιοι διαχειρίστηκαν τον αποχωρισμό τους από τα
προσωπικά τους αντικείμενα. Δεν τα πέταξαν, δεν τα άφησαν σε μια άκρη, ούτε τα
πήραν μαζί τους από τόπο σε τόπο. Επέλεξαν να τα μοιραστούν. Τα έδωσαν στους
θεατές με ένα μόνο αντάλλαγμα: μια δέσμευση πως οι «νέοι» τους κάτοχοι θα τα
φωτογραφίσουν και θα τους στείλουν την φωτογραφία τους σαν θύμηση, έτσι θα
μείνουν αιώνια κοντά τους αποκτώντας ένα ακόμη χαρακτηριστικό- ίσως το πιο
σημαντικό από όλα- αυτό της «κοινής χρήσης» με άλλους.

Θέλει θάρρος πραγματικό να δώσεις κάτι που
σε έχει συντροφεύσει, σε έχει βοηθήσει ή απλά έχει σταθεί εκεί σε μια σκοτεινή
γωνιά του προσωπικού σου χώρου περιμένοντας να το χρησιμοποιήσεις. Είτε
χρησιμοποιείται είτε όχι, ένα αντικείμενο που έχει κάποιος στην κατοχή του,
είναι δικό του, κομμάτι από τον εαυτό του, από την ίδια του την ύπαρξη. Γι’
αυτό το λόγο χρειάζεται θέληση όταν αποφασίσει να το δώσει κάπου αλλού. Το
«δίνω» είναι μια λέξη που στις μέρες μας αρθρώνεται εύκολα αλλά
πραγματοποιείται πολύ πιο δύσκολα.

Έτσι οι καλλιτέχνες, απλά τα «έδωσαν». Τα
αντικείμενά τους, ένα κομμάτι από εκείνους, το είναι τους. Μια πράξη
μεγαλοψυχίας; Ή μια προσωπική τους ανάγκη να επικοινωνήσουν τα συναισθήματά
τους; Αυτό το ξέρουν μόνο οι ίδιοι. Αλλά το συμβολικό κομμάτι που συντροφεύει
την πράξη τους, να ανοίξουν την ψυχή τους σε γνωστούς και αγνώστους και να
εμπιστευθούν στα χέρια τους τα προσωπικά τους αντικείμενα, γέμισε τον χώρο της
έκθεσης «ασυναίσθητα» με ένα παράτολμο αίσθημα εμπιστοσύνης. Και μήπως δεν
είναι άραγε η εμπιστοσύνη που μας λείπει μέσα στη τόση ανασφάλειά μας;

Έτσι οδηγούμαστε αβίαστα στην ουσία πίσω
από την πράξη της καλλιτεχνικής αυτής έκφρασης των δύο εικαστικών. Την
δυναμική- σχεδόν επαναστατική- -επιστροφή της τέχνης στην αρχή της ύπαρξης της.
Το να μοιράζεται άνευ κόστους και υλικής αξίας. Απλά να βρίσκεται εκεί σε όλη
της την υπεροχή ώστε να μπορεί ο θεατής να την αντιληφθεί μέσω της βιωματικής
του εμπειρίας, να μπορεί να κρατήσει ένα κομμάτι της. Μιλάμε για μια μετουσίωση
της ίδιας της ιδέας του καλλιτέχνη σε κάτι απτό, σε ένα αντικείμενο με
υλικότητα, μορφικά χαρακτηριστικά και διαστάσεις. Μιλάμε για πραγματική,
καθαρόαιμη έκφραση τέχνης.

Η έκθεση αυτή, φορτισμένη με συναισθήματα,
νοήματα και έντονους συμβολισμούς αποτελεί μια εξαιρετικής μορφής καλλιτεχνική
έκφραση. Διαχωρίζοντας έντονα την υλική αξία, με την έννοια του κόστους, από
την υποκειμενική αξία που αποκτά το κάθε αντικείμενο μέσα στον χρόνο και
ανήκοντας σε κάποιον άνθρωπο, προσπάθησε να εξερευνήσει το κλείσιμο του
χρονικού κύκλου μέσα στον οποίο «ζει» ένα αντικείμενο. Στην ερώτηση «Τι κάνουμε
με αυτό το αντικείμενο τώρα;» οι καλλιτέχνες έδωσαν μια φαινομενικά εύκολη
απάντηση: «Το μοιραζόμαστε». Και παρόλη την ευκολία του να ψελλίσουμε ίσως
αυτές τις λέξεις, η πράξη του να δώσουμε κάτι δικό μας, σε πολλούς φαντάζει
απρόσμενα δύσκολη.

Με μια τόσο μεγαλειώδη κίνηση, οι δύο
καλλιτέχνες μοιράστηκαν μαζί με τα προσωπικά τους αντικείμενα ένα κομμάτι από
τον ίδιο τους τον εαυτό τους με τους θεατές σημαίνοντας την ίδια στιγμή μια
τεράστια αλλαγή στο καλλιτεχνικό γίγνεσθαι: το άνοιγμα της τέχνης προς όλους
θυμίζοντας απλά πως η τέχνη δεν είναι για τους λίγους αλλά για τους πολλούς και
είναι ο άνθρωπος που δημιουργεί την τέχνη άρα θέλει να τη μοιράζεται με τον
άνθρωπο.

Αντικειμενικο Παρτο(υ) from Giorgos Gerontides on Vimeo.

Η Αναστασία Βουτσά είναι Eικαστικός- Mουσειολόγος