Από την κλασική εποχή η έρευνα προχωρά στην εποχή Eisner της κινηματογραφίας της Disney, όταν σύμφωνα με τη Davis οι ηρωίδες παρουσιάζουν «μια εικόνα των γυναικών-και της θηλυκότητας-που παρ' όλο που δεν είναι τέλεια είναι κυρίως θετική στη συνολική της επανόρθωση» (2006, 235).
Σε αυτό το σημείο η Hollinger διαφωνεί, επισημαίνοντας ότι σίγουρα υπάρχουν θετικές πλευρές στις ηρωίδες της περιόδου του Eisner, αλλά πως η αναπαράσταση των ηρωίδων δεν είναι αποκλειστικά θετική (2007, 75). Σε αυτή την περίοδο ανήκουν οι ταινίες
Pocahontas και Mulan.
Pocahontas (1995)
Η ταινία βασίζεται στο ιστορικό πρόσωπο μιας ιθαγενούς Αμερικανίδας και αποτελεί τη μυθοπλαστική μεταφορά της ρεαλιστικής ιστορίας της Pocahontas και της σχέσης της με το Βρετανό John Smith κατά την αποβίβαση των Άγγλων στην πατρίδα της. H Pocahontas είναι κόρη του αρχηγού της φυλής Powhatan κατά τον 16ο αιώνα και ορφανή από μητέρα. Από την αρχή φαίνεται ένα κορίτσι στενά συνδεδεμένο με τη φύση και την ελευθερία. Ο John Smith είναι ένας γενναίος, αλλά στενόμυαλος ως προς τους ιθαγενείς άνδρας που μαζί με τους συνταξιδιώτες του κατευθύνεται προς τη γη της ηρωίδας. Εντωμεταξύ, ο πατέρας της Pocahontas θέλει να την παντρέψει με τον πιο δυνατό πολεμιστή της φυλής, τον Kocoum. Η κοπέλα γνωρίζει τον John και ενώ ο Βρετανός καταπατητής αρχικά αντιμετωπίζει τους Ινδιάνους με ρατσιστική νοοτροπία γνωρίζει την ομορφιά της διαφορετικότητας με τη βοήθεια της ηρωίδας. Εντωμεταξύ, Βρετανοί και Ινδιάνοι στρέφονται ο ένας εναντίον του άλλου και οι δύο ήρωες προσπαθούν να μεταπείσουν τις δύο πλευρές να μη συγκρουστούν. Μετά τη δολοφονία του Kocoum και την απόδοση του φόνου στον Smith οι αντιμαχόμενες δυνάμεις είναι έτοιμες για πόλεμο, μέχρι που η Pocahontas λίγο πριν την εκτέλεση του Smith από τον πατέρα της τον προστατεύει με κίνδυνο της ζωής της. Αυτός αφού αφεθεί ελεύθερος σώζει τον αρχηγό της φυλής από τη μοναδική σφαίρα που ο κυβερνήτης των Βρετανών εκπυρσοκροτεί στο πεδίο της μάχης. Η σύγκρουση λύεται, ο τραυματισμένος Smith φεύγει για την Αγγλία και η Pocahontas παρά την παράκληση του να τον ακολουθήσει στην πατρίδα του μένει στη γη της και αναλαμβάνει την ηγετική θέση που κατείχε η μητέρα της.
Σαφώς, καθίσταται αντιληπτό ότι η Pocahontas δεν λειτουργεί ως έρμαιο των ανδρικών επιθυμιών είτε προέρχονται από τον πατέρα της, είτε από το Kocoum, είτε ακόμα από τον John Smith. Ο αρχηγός της φυλής και πατέρας της δηλώνει πως ο πιο δυνατός και γενναίος πολεμιστής που θα της εξασφαλίσει ασφάλεια ζήτησε το χέρι της και κατά τη φίλη της ο Kocoum είναι όμορφος. Επομένως, αποτελεί ένα αρσενικό τύπου alpha male, στη γοητεία του οποίου σίγουρα θα μπορούσε να υποκύψει. Μαζί με τη δέσμευση ενός επικείμενου γάμου ο πατέρας δίνει το περιδέραιο της μητέρας της και με αυτό τον τρόπο καθιστά το γάμο ως την πρέπουσα δράση για την ανάληψη της ηγετικής της θέσης. Τα καθήκοντά της φέρουν ένα ηθικό βάρος με την έννοια ότι η επιθυμία της να ακολουθήσει το δικό της μονοπάτι αντιμάχεται τους αποδεκτούς κανόνες και νόρμες που ταιριάζουν στην κοινωνική της θέση, την εποχή της και το κοινωνικό της περιβάλλον. Κι όμως η Pocahontas ακολουθεί το ένστικτό της, ερωτεύεται όχι μόνο έναν άλλον άνδρα, αλλά τον εχθρό της φυλής της, τον βοηθά να αποβάλει την ξενοφοβία και σώζει τη ζωή του. Ο παθητικός παράγοντας του μύθου είναι άνδρας και ο μύθος της Ανδρομέδας που περιμένει υπομονετικά τον Περσέα να την σώσει καταρρίπτεται. Η επιλογή του μύθου έχει γίνει και από τη Mulvey για να εξηγήσει την παθητικότητα και την αναμονή της θηλυκής φιγούρας σε πολλές ταινίες (1990, 26). Επιπροσθέτως, στο τελικό υψηλού διακυβεύματος δίλημμα ανάμεσα στον έρωτα και τη φυλή της η Pocahontas επιλέγει την τελευταία και αναδεικνύεται ως ηγετική παρουσία και όχι ως ερωμένη- ένας ρόλος που συνάδει με τις περισσότερες ηρωίδες της Disney.
Εντούτοις, τίθεται ένα ζήτημα που αφορά την παρουσίαση της Pocahontas. Θα μπορούσε κανείς να υποστηρίξει ότι η Pocahontas αποτελεί ανεξάρτητη ηρωίδα, πιθανότατα ένα φεμινιστικό πρότυπο που αναδεικνύει τη γυναικεία δύναμη. Κι όμως, η ηρωίδα μάλλον ανταποκρίνεται περισσότερο στην ανδρική φαντασίωση για μια εξωτική καλλονή. Σύμφωνα με την Yvonne Tasker πολλές αναπαραστάσεις ανεξάρτητων ηρωίδων αποσκοπούσαν στην εκμετάλλευση και ανταποκρίνονταν περισσότερο στο ανδρικό παρά στο γυναικείο κοινό. Επρόκειτο για την αναπαράσταση θηλυκών ανεξάρτητων ηρωίδων που τελικά αντί να σπάσουν τις παγιωμένες αντιλήψεις περί γυναικείας δυναμικότητας δημιούργησαν ένα καινούριο στερεότυπο, αυτό της ανεξάρτητης ηρωίδας κατά το οποίο: «Οι παραγωγοί συχνά επιδίωξαν να κατευνάσουν, αν όχι να επιλύσουν τις αβεβαιότητες που εμφανίστηκαν από την ηρωίδα δράσης είτε μέσω της σεξουαλικoποίησης της προσωπικότητάς της είτε μέσα από την κωμωδία είτε και τα δύο» (Tasker 1993 , 19-20). Συμπερασματικά, η φιγούρα της Pocahontas αποτέλεσε ένα θετικό πρόσημο στην αναπαράσταση της γυναίκας ηρωίδας, αλλά με κάποιες επιφυλάξεις.
Mulan (1998)
Η
Mulan βασίστηκε στον κινέζικο θρύλο της Fa Mulan και αποτελεί μια ακόμη ταινία της περιόδου Eisner σύμφωνα με τον διαχωρισμό της Davis (2007, 75). Λαμβάνει χώρα στην Κίνα της δυναστείας των Han και το ζεύγος Mulan και Li Shang είναι το μοναδικό ζευγάρι της Disney που δεν έχει βασιλική καταγωγή.
Η Mulan ζει με τους γονείς της στην Κίνα την εποχή της εισβολής των Ούννων. Η νεαρή κοπέλα ετοιμάζεται να εξεταστεί από την προξενήτρα, ώστε να βρει τον κατάλληλο για εκείνη σύζυγο και μέσα από τον γάμο της να προσφέρει τιμή στην οικογένειά της. Η Mulan αποτυγχάνει παταγωδώς στην εξέταση. Όταν ανακοινώνεται επιστράτευση εν όψει του πολέμου αντικαθιστά κρυφά και εν αγνοία της οικογένειάς της τον αδύναμο πατέρα της, αφού μεταμφιεστεί σε άνδρα. Στο στρατόπεδο εκπαιδεύεται υπό τον λοχαγό Li Shang. Σε μια κρίσιμη μάχη με τους Ούννους η ηρωίδα με ένα έξυπνο τέχνασμα οδηγεί το στράτευμα στη νίκη και σώζει τον Shang. Όταν αποκαλύπτεται πως είναι γυναίκα, της χαρίζεται η ζωή από τον Li επειδή τον έσωσε, αλλά διώχνεται από το στρατόπεδο. Όμως, η ηρωίδα μας δεν αργεί να ανακαλύψει πως οι Ούννοι δεν έχουν εξοντωθεί ολοκληρωτικά και σπεύδει να ενημερώσει τους πρώην συντρόφους της που παρελαύνουν ως ήρωες της αυτοκρατορίας. Τελικά, με τη βοήθεια του Li και των φίλων της σώζουν τον Αυτοκράτορα και η ηρωίδα κερδίζει μια θέση ως μέλος του αυτοκρατορικού συμβουλίου, ενώ ξεκινά το ειδύλλιο με τον Li.
Η Mulan ξεκάθαρα αποτελεί μια δυναμική ηρωίδα. Στόχος της είναι να προσφέρει τιμή στην οικογένειά της. Ο παραδοσιακός τρόπος θα ήταν να επιτύχει στις εξετάσεις της προξενήτρας και να παντρευτεί τον κατάλληλο μνηστήρα. Κι όμως δεν επιτρέπει στην αποτυχία της να την καταβάλει και προσφέρει στην οικογένειά της την υπέρτατη τιμή που μόνο ένας άνδρας στο συγκεκριμένο κοινωνικό και ιστορικό πλαίσιο θα μπορούσε να προσφέρει. Αναδεικνύεται ως ηρωίδα του πολέμου και αφηγηματικά αποτελεί την κύρια αιτία νίκης επί των εχθρών της πατρίδας της. Μια γυναίκα που όχι μόνο αναλαμβάνει τον ρόλο του πολεμιστή, αλλά επιτελεί αυτόν το ρόλο πιο αποτελεσματικά ακόμη κι από τον άνδρα ανώτερό της. Σε αυτήν την περίπτωση, το αρσενικό αναδεικνύεται και πάλι παθητικός παράγοντας της δράσης. Η Mulan κατά τη μάχη σώζει τον Li Shang και έπειτα με την ευφυΐα και τις ικανότητές της τον ίδιο τον Αυτοκράτορα. Η τελική αναμέτρησή της με τον ανηλεή αρχηγό των Ούννων είναι μια αγωνιώδης σύγκρουση καθώς η μικρόσωμη ηρωίδα καλείται να αντιμετωπίσει έναν άνδρα τεράστιων διαστάσεων και μυϊκής δύναμης. Τελικά, καταφέρνει να τον νικήσει, αφού τον αφοπλίζει με ένα θηλυκό αξεσουάρ, τη βεντάλια της, ένας ενδεχόμενος συμβολισμός της γυναικείας δύναμης.
Επιπροσθέτως, η Mulan έχει αναλάβει το ρόλο της πολεμίστριας με την αξία της. Σύμφωνα με την Tasker, η δραστήρια ηρωίδα συχνά αναλαμβάνει ένα παραδοσιακά ανδρικό ρόλο είτε μέσω κωμικών στοιχείων είτε μέσω αφηγηματικών αιτιολογήσεων που εξηγούν το «ατύχημα» που οφείλεται στη μοίρα (1993, 20). Με μια πρώτη ανάγνωση η Mulan φαίνεται να αποτελεί αυτό ακριβώς το πρότυπο που λόγω των μοιραίων συμπτώσεων γίνεται πολεμίστρια.
Κι όμως, αυτός ο ρόλος αποτελεί μια ενεργή επιλογή της που αφορμάται αφενός από την επιθυμία της να σώσει τον πατέρα της και αφετέρου από τη συνειδητοποίηση της ηρωίδας πως είναι «κάτι παραπάνω από ικανή να επιτύχει στο ρόλο που της ζητήθηκε» (Tasker 1993, 20) ή τουλάχιστον πιο ικανή από τον αδύναμο πατέρα της.
