Απαγορευμένη, τολμηρή, μαγική, μία ταινία για την ειρήνη που έχει διχάσει τον Αραβικό κόσμο. Η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του σκηνοθέτη Manuel de Coco, πρόκειται πιθανόν για την πρώτη και μοναδική ελληνική παραγωγή του είδους της. Σκηνοθέτης και παραγωγοί (οι Μάνος Κοκορομύτης και Κάτια Πανταζή), ταξιδεύουν στις χώρες της Ανατολής και συγκεντρώνοντας ένα πολυεθνικό cast και συντελεστές, καταφέρνουν να γυρίσουν μία εξολοκλήρου ανατολική ιστορία, με πρωταγωνιστές τους τόπους και τους κατοίκους των μαγικών περιοχών που επισκέπτονται χτίζοντας εκ των έσω μία πορεία εσωτερικής εξερεύνησης και εξωτερικών ταραχών. Το έργο, που έχει βραβευτεί και απαγορευτεί σε διάφορες χώρες δεν πρόκειται για ντοκιμαντέρ, αλλά για αφηγηματική ιστορία που λαμβάνει χώρα κατά την Αραβική Άνοιξη: Κοντά στο νησί της Σοκότρα, βυθίζεται ένα Ισραηλινό πλοίο και ένας επιζών ξεβράζεται στην παραλία. Στην άλλη πλευρά του νησιού, ένας ντόπιος ονειρεύεται τον επιζώντα που αναζητά βοήθεια. Ένα παράλληλο ταξίδι ξεκινά.
Καθώς το έργο πραγματοποιεί την πρεμιέρα του στην Ελλάδα, ο σκηνοθέτης της ταινίας Manuel de Coco, μιλάει στον Εξώστη για αυτή την εξαιρετικά ιδιαίτερη παραγωγή.
Πείτε μας λίγα λόγια για το έργο, πώς ήρθε η ιδέα να κάνετε την συγκεκριμένη ταινία;
Η έμπνευση έρχεται σαν το χάδι μέσα στην παγωνιά. Αυτό συνέβη και τη στιγμή που έλαβα ένα email με φωτογραφίες από τη Σοκότρα. Λίγο αργότερα προέκυψε η ιδέα να κάνω μια ταινία σε ένα τοπίο που θα θύμιζε παράδεισο. Μια μεταφυσική αλληγορία που θα μιλούσε για ανώτερες ιδέες που αγγίζουν τις παγωμένες καρδιές των ανθρώπων.
Ποια είναι η επαφή σας με τον κόσμο της Ανατολής; Σας ήταν οικείος όταν κάνατε τα γυρίσματα ή υπήρξε μία διαδικασία μελέτης και γνωριμίας με έναν τόσο ιδιαίτερο πολιτισμό;
H αλήθεια είναι πως δεν είχα καμία επαφή με τον κόσμο της Ανατολής, ούτε μπήκα στη διαδικασία να μελετήσω τον πολιτισμό τους. Βρέθηκα εκεί εντελώς τυχαία…To κάρμα με οδήγησε! Η μοναδική μου επίσκεψη στον αραβικό κόσμο ήταν πριν πολλά χρόνια στη Συρία για διακοπές. Με αφορμή την ταινία, ταξίδεψα στην Υεμένη, την Παλαιστίνη, την Αίγυπτο και το Μαρόκο. Όλες οι χώρες της Ανατολής έχουν σπουδαίο πολιτισμό με ωραία μουσική, κινηματογράφο, φαγητό και ειδικά στην Υεμένη μοναδική αρχιτεκτονική. Αν μου έλεγε κάποιος ότι την πρώτη μου ταινία θα την κάνω εκεί θα του έλεγα πως είναι τρελός!
Το έργο διαδραματίζεται και γυρίστηκε την Αραβική Άνοιξη. Ποιες ήταν οι μεγαλύτερες δυσκολίες που αντιμετωπίσατε και ποιο ήταν το συναίσθημα που νιώσατε εκείνη την περίοδο;
Μόνο δυσκολίες αντιμετωπίσαμε, τίποτα δεν έγινε εύκολα. Η χώρα, οι καιρικές συνθήκες, ο κόσμος, η ίδια η ταινία ήταν μια πρόκληση για εμάς. Άλλος πολιτισμός, άλλες συνθήκες, όλα ήταν τόσο πρωτόγνωρα, τα συναισθήματα ανάμεικτα… Η αγωνία κυριαρχούσε. Μία στιγμή θα αναφέρω μόνο, όταν κινηματογραφούσαμε μέσα σε ένα τζαμί. Ξαφνικά μας περικύκλωσαν περίπου 30 οργισμένοι Βεδουίνοι και μας ζήτησαν να βγούμε έξω. Με διπλωματικό τρόπο αρνηθήκαμε γιατί είχαμε άδεια και τότε το απαίτησαν με απειλητικό τρόπο. Μαζέψαμε τον εξοπλισμό και φύγαμε. Λίγα λεπτά αργότερα κινηματογραφούσαμε σε ένα άλλο τζαμί μερικά χιλιόμετρα πιο πέρα έχοντας την αγωνία ότι κάτι παρόμοιο θα μπορούσε να συμβεί. Η πληρότητα όμως ερχόταν κάθε νύχτα όπου, στον ελάχιστο χρόνο ξεκούρασης που είχαμε, μου δίνονταν η ευκαιρία να συνειδητοποιήσω όσα κάναμε κατά τη διάρκεια της ημέρας, κάτι που ήταν τόσο μοναδικά δημιουργικό για την ψυχή μου.
Από την επαφή σας αυτή με τον Ανατολικό κόσμο, ποια θεωρείτε ότι είναι τα σπουδαιότερα γνωρίσματα του και ποιες οι μεγαλύτερες αδυναμίες του; Τι ήταν αυτό που σας γοήτευσε κυρίως για να πείτε αυτήν την ιστορία στις συγκεκριμένες τοποθεσίες;
Η Σοκότρα είναι ένα μαγικό μέρος! Αν κάποιος θέλει να αφηγηθεί μια ιστορία σε έναν τόπο που να θυμίζει παράδεισο τότε βρίσκεται στο ιδανικό σημείο, αρκεί να μπορεί με την δική του οπτική να αποτυπώσει αυτή την ομορφιά που κρύβεται πίσω από τη φτώχεια, την πείνα, την βρωμιά. Αυτά είναι όλα όσα απέφυγα να καταγράψω, αντιθέτως επικεντρώθηκα στα τοπία που με γοήτευσαν. Η καλύτερη ανάμνηση που μου άφησε ο Ανατολικός κόσμος είναι η φιλοξενία των ανθρώπων, από την άλλη όμως, ο θρησκευτικός φανατισμός που τους διακατέχει είναι η μεγαλύτερη αδυναμία του πολιτισμού τους.
Δουλέψατε αποκλειστικά με μη επαγγελματίες ηθοποιούς, γιατί κάνατε αυτήν την επιλογή;
Ο βασικός λόγος ήταν πως δεν θα μπορούσα να έχω επαγγελματίες ηθοποιούς από την Υεμένη. Από την άλλη, αν υπήρχε αυτή η δυνατότητα, ίσως και να μην το ήθελα. Η πρόθεσή μου ήταν οι πρωταγωνιστές να μη γνωρίζουν το σενάριο, αλλά μόνο την κεντρική ιδέα της ταινίας. Κάποιοι ηθοποιοί ίσως να μην το δέχονταν αυτό. Οι πρόβες γίνονταν λίγα λεπτά πριν από το γύρισμα της κάθε σκηνής. Αυτό τους βοήθησε να αυτοσχεδιάσουν ελεύθερα, ώστε να διατηρηθεί η αυθεντικότητα της ιστορίας, χωρίς να ερμηνεύουν σαν κινηματογραφικοί ήρωες που προσπαθούν να αποδώσουν το σενάριο. Γι' αυτό και οι ελάχιστοι διάλογοι της ταινίας είναι ρεαλιστικοί.
Το έργο απαγορεύτηκε σε κάποιες χώρες της Ανατολής, στις οποίες μάλιστα έγιναν και γυρίσματα. Με ποια αφορμή συνέβη αυτό και πώς κρίνετε εσείς αυτήν την απαγόρευση;
Η αφορμή για την απαγόρευση της ταινίας ήταν ένα πλάνο της Ισραηλινής σημαίας σε ένα ιστιοφόρο που βυθίζεται. Οι βασικός λόγος όμως για τον οποίο λογοκρίθηκε η «Άγνωστη Γη» είναι επειδή μιλά για απαγορευμένα θέματα όπως η ειρήνη και η αγάπη . Ο πόλεμος και ο φόβος είναι τα αντίθετά τους, τα οποία επέβαλαν οι ισχυροί του πλανήτη στο πλήθος, που, μέσα στην άγνοιά του, τους ακολουθεί…Στην Ελβετία η ταινία πήρε τιμητική διάκριση για τη λογοκρισία που έχει υποστεί. Ευτυχώς υπάρχουν και κάποιοι που ακόμα επιβραβεύουν έργα καλλιτεχνών που αντιστέκονται στην παγκόσμια δικτατορία.
Αποκαλείται ως μία ταινία που δίχασε τον Αραβικό κόσμο, είχατε σκοπό να θίξετε κάποια θέματα που γνωρίζατε ότι πιθανόν δεν θα ήταν ιδιαίτερα προσφιλή σε κάποιες κοινωνίες, ή αυτός ο διχασμός ήταν κάτι που ήρθε απρόσμενα;
Η θεματολογία της ταινίας από μόνη της είναι προκλητική. Σε καμία περίπτωση όμως δεν περίμενα να απαγορευθεί – ειδικά στον αραβικό κόσμο. Τώρα πλέον πιστεύω ότι θα απαγορευθεί και το επόμενο έργο μου Invisible World – Shambhala («Αόρατος Κόσμος – Σαμπάλα») στην Κίνα και στο Βατικανό γιατί θίγει κάποια θέματα που θα τους ενοχλήσουν. Μέσα από την τέχνη όμως έχουμε ελευθερία έκφρασης και πιστεύω πως πρέπει να συνεχίσω να κάνω άφοβα ταινίες που διχάζουν.
Επίσης, όμως, έχει βραβευθεί με το Βραβείο Ειρήνης στο Ανεξάρτητο Φεστιβάλ του Γκέτεμποργκ, θέλετε να μας πείτε δυο λόγια για αυτήν την τιμητική διάκριση;
Το βραβείο στο Γκέτεμποργκ ήταν το τέταρτο και τελευταίο που κέρδισα. Αμέσως μετά ένιωσα πως ένα Βραβείο Ειρήνης είναι τόσο σημαντικό μόνο για τον τίτλο του και όχι για το πόσα αγαλματάκια θα προσθέσω στη συλλογή μου. Πάντως, το σπουδαιότερο βραβείο είναι το χειροκρότημα μιας κατάμεστης κινηματογραφικής αίθουσας. Τότε συνειδητοποιείς πως έχεις πραγματοποιήσει ένα όνειρο ζωής.
Πρόκειται για ένα έργο επιβίωσης, μία περιπέτεια ενός επιζώντα που ξεβράστηκε στο κύμα, αλλά ίσως ακόμα περισσότερο πρόκειται για ένα έργο εσωτερικής αναζήτησης. Πείτε μας για αυτόν τον συνδυασμό και πώς το ένα συνυπάρχει με το άλλο στο έργο.
Πρόκειται για παράλληλη δράση. Ενώ ο εξωτερικός πόλεμος μαίνεται (Αραβική Άνοιξη), ένας άλλος πόλεμος, ο εσωτερικός του ήρωα, κλιμακώνεται. Η ταινία αναζητά τόσο την εξωτερική όσο και την εσωτερική ειρήνη. Αυτό συμβαίνει και στην καθημερινότητά μας. Αν έχουμε πόλεμο μέσα μας αυτό θα περάσει και στο εξωτερικό πεδίο και το αντίθετο.
Η ταινία παίζεται από τις 21 Μαΐου στον κινηματογράφο Μακεδονικόν
