Φίλιππος Κουτσαφτής
«Αρκαδία Χαίρε»
Ύστερα από την δεκαπεντάχρονη απουσία του και το εξαιρετικό
«Αγέλαστος Πέτρα» που σημείωσε μεγάλη επιτυχία όταν πρωτοκυκλοφόρησε στις
αίθουσες το 2000, ο Φίλιππος Κουτσαφτής ξαναγυρνάει στην θέση του
ντοκιμαντέριστα αλλά και του διευθυντή φωτογραφίας, στο νέο του έργο «Αρκαδία
Χαίρε», έναν τοπογραφικό και μυθολογικό ύμνο σε μια από τις ωραιότερες περιοχές
της Ελλάδας.
«Η Αρκαδία ήταν συμπτωματική επιλογή, διότι εκεί βρήκα
χρηματοδότηση για να κάνω ταινία» εκμυστηρεύεται στην συνέντευξη τύπου ο
σκηνοθέτης. Η ταινία είναι μια περιπλάνηση κάποιων χρόνων στην περιοχή της Τεγέας
κοντά στην Τρίπολη. «Είναι μια περιοχή που έχει 18 χωριά αλλά ελάχιστους
κατοίκους. Έχει μεγάλη ιστορία και εμπεριέχει ο τόπος πάρα πολλά στοιχεία
μυθολογικά τα οποία είναι σε χρήση στην καθημερινότητα μας.» Η Αρκαδία έχει την
ιδιαιτερότητα ότι έξω από το δικό της μυθολογικό πλαίσιο έχει κληρονομήσει
επίσης και έναν αρχαίο μύθο που ήρθε αυτήν την φορά από την δύση, αυτόν της
Αρκαδίας ως αναφορά σε έναν χώρο ουτοπικό, σε έναν χώρο παραδείσου προ του
προπατορικού αμαρτήματος. Αυτός ο μύθος που ξεκίνησε στα Ρωμαϊκά χρόνια και
κράτησε γερά μέχρι την εποχή της Αναγέννησης, ενώ ακόμα χρησιμοποιείται περιστασιακά
στην δύση, δεν έφτασε ποτέ πραγματικά στον Αρκαδικό χώρο, ούτε στην αντίληψη
του.
Ο Κουτσαφτης στις δουλειές του, εχει μια ιδιαίτερη σχέση με τον
χρόνο, που σου δίνει την δυνατότητα να παρατηρήσεις την εξέλιξη του ομιλητή
μεσα απο την ωρα που περνά, δίνοντας του την ευκαιρία να χαλαρώσει μπροστα απο
την αναμενη κάμερα. Ο χρόνος χρησιμοποιείται σε μια ενιαία διάσταση με την
κάμερα. «Τον χρόνο δεν τον δίνω για τους ανθρώπους, αλλά πρωτίστως για μένα, η
δική μου ανεπάρκεια με αναγκάζει να παίρνω χρόνο» είπε ο ίδιος, απολογητικά και
γέλασε.
Τόσο η προηγούμενη ταινία του για την Ελευσίνα όσο και αυτή, αποτελούν
«μια προσπάθεια να δει κανείς αυτούς τους τόπους που βρίσκονται, με τον έναν ή
τον άλλον τρόπο στην καθημερινότητα μας, με μια ματιά μη καταγραφική, αλλά σε
διάλογο, αυτός είναι που μας κάνει αυτό που είμαστε, η σχέση που έχουμε μαζί
τους. Το να βρω αυτούς τους τόπους και να συνδιαλλαγώ μαζί τους είναι η
ταυτότητα μου». «Τα γυρίσματα ξεκίνησαν λίγο πριν μπει στο λεξιλόγιο μας η λέξη
κρίση. Έβλεπες παρόλα αυτά όλα τα στοιχεία που αποτελούν την κρίση». Ελάχιστοι
κάτοικοι, και ακόμα πιο ελάχιστη αγροτική παραγωγή, σε εναν τόπο που είχε τεράστια
και διατηρεί καρποφόρα εδάφη. «Οι άνθρωποι του, του γύρισαν την πλάτη. Ειναι
ενας τόπος που έχασε την ταυτότητα του.» Μια ιδιαιτερότητα που παρατηρεί ο
σκηνοθέτης είναι ότι ενώ οι Αρκάδες από τα αρχαία χρόνια υπήρξαν μισθοφόροι και
μεταναστευτικός λαος που στον 20ο αιωνα ξεχύθηκε για τις Η.Π.Α,
σήμερα η Αρκαδία φιλοξενεί σαν τόπος εργατικό δυναμικό από τις γειτονικές χώρες.
Κάτοικοι από αλλού μεταναστεύουν σε αυτήν.
***
Άγγελος Ράλλης, HANSULRICHGÖSSL
“Ένας Τόπος για Όλους”
O φακός του έργου καταγράφει
την ανθρώπινη κατάσταση σε ένα χωριό στην Ρουάντα δυο δεκαετίες μετά την
περιβόητη γενοκτονία της χώρας. 20 χρόνια μετά, οι αντίπαλες φυλές των Χουτου
και των Τουτση συμβιώνουν στα ίδια εδάφη. Οι δυο σκηνοθέτες του διεθνούς αυτού
εγχειρήματος, μίλησαν στην συνεντευξη τύπου για την εμπειρία τους.
«Σε αντίθεση με άλλες γενοκτονίες, αυτή της Ρουάντας έγινε από
γείτονα σε γείτονα, αυτό είναι σημαντικό διότι σημαίνει πως και η συμφιλίωση πρέπει
να γίνει μεταξύ γειτόνων, κάτι πολύ δύσκολο.» Δηλώνει ο Ραλλης. «Επισκεφτήκαμε
την Ρουάντα τέσσερα χρόνια συνεχόμενα κατά την περίοδο της τελετής μνήμης της
γενοκτονίας και καταγράψαμε την κοινωνική αλλαγή του χωριού αλλά και τις συζητήσεις
μεταξύ επιζώντων και δολοφόνων.» «Δεν θέλαμε να κάνουμε άλλη μία ταινία για την
γενοκτονία αλλά μια ταινία για την συμφιλίωση και κυρίως την συμφιλίωση στους
νέους ανθρώπους που δεν την έζησαν και πως τους επιρρεαζει η φήμη της.»
Προσθέτει ο Gossl. «Υπάρχουν δυο επίπεδα
συγχώρεσης: η πολιτική- κοινωνική και η ατομική. Στο ατομικό επίπεδο δεν υπάρχει
συγχώρεση και είναι λογικό, είναι πολύ πρόσφατο συμβάν. Στο πολιτικό επίπεδο υπάρχει
εξαναγκαστική συμφιλίωση, που δεν είναι κακό πράγμα, είναι η μόνη επιλογή που
υπάρχει, αλλά έχει τις συνέπειες της. Είναι μια κοινωνία που εχει χάσει την χαρά
της, την ελευθερία της και την ικανότητα της να εμπιστευτεί. Οι άνθρωποι πλέον
δεν μιλούν ο ένας στον άλλον.»
Στην Ρουάντα η έχθρα μεταξύ των δυο φυλών προϋπήρχε εδώ και αιώνες
και είναι δύσκολο σε 20 χρόνια να αλλάξει η κατάσταση και να υπάρξει μια
αρμονική συνύπαρξη μεταξύ τους. Μετά την γενοκτονία, οι γάμοι μεταξύ Χουτου και
Τουτσι είναι πλέον ταμπού. «Για να γίνει ένας γάμος μεταξύ τους, πρέπει να
συναντηθούν οι γέροι σοφοί των φυλών και να συζητήσουνε για το αν πρέπει να
γίνει.» Μας πληροφορεί ο Ράλλης και ο Gosslκλείνει λέγοντας: «Ονομάσαμε την ταινία ‘Ενας τόπος για όλους’ αλλά
ξύνοντας την επιφάνεια, μπορείς πολύ εύκολα να βάλεις ένα ερωτηματικό στο
τέλος.
***
Λώρα Μαραγκουδάκη
«Με ένα Σμπάρο δύο Τριγώνια»
Ενα έργο για το ανοιξιάτικο κυνήγι- συγκεκριμένα το ανοιξιάτικο λαθροκυνήγι
που έχει απαγορευτεί από την δεκαετία του 80, αλλά είναι μια παράδοση που
συνεχίζεται κυρίως στα Ιόνια νησιά. Ανθρωποκεντρικό, το ντοκιμαντέρ ξεκινάει με
αφετηρία την κατανόηση του γιατί διαιωνίζεται ακόμη αυτό το φαινόμενο. Με την
υποστήριξη της Εθνικής Ορνιθολογικής Εταιρίας που προσέγγισε την σκηνοθέτη- εικαστικό
για αυτο το εγχείρημα, το έργο διεισδύει με έναν κωμικό σχεδόν τρόπο στις
κοινότητες των ανθρώπων που ακολουθούν αυτην την αρρενοκεντρική συνήθεια, με νέους
να είναι μεταξύ των ένθερμων υποστηρικτών του. «Το να αλλάξουν τα πράγματα
έγκειται στην παιδεία, στο να καταλάβουν ότι δεν πρόκειται απλά για παρανομία
αλλά ότι αυτό έχει αρνητικές συνέπειες για όλους, ακόμα και στο κυνήγι το ίδιο,
αφού την Άνοιξη δεν προλαβαίνουν να αναπαραχθούν τα πουλιά και το Φθινόπωρο που
ξαναβγαίνουν για κυνηγι, δηλώνουν οτι δεν υπάρχουν θηράματα. Σκοτώνουν οι ίδιοι
το χόμπι τους» σχολίασε η σκηνοθέτιδα και συνεχίζει: «Θέλαμε η προσέγγιση να είναι
φιλική και με κάποιο χιούμορ που σε έναν βαθμό επιδιώξαμε και σε έναν βαθμό μας
βρήκε. Ήμασταν τυχεροί που πετύχαμε ανθρώπους αυτοσαρκαστικούς. […] Δεν ήταν
βέβαια πάντα εύκολα τα πραγματα, μια φορά μας περικύκλωσαν και δεχόμασταν απειλές
πως θα μας πετάξουν την κάμερα στην θάλασσα. Το ενδιαφέρον βέβαια είναι ότι
μετά την λεκτική διαμάχη, μας καλέσανε για μπύρα.»
