Μία γεύση από Μπιενάλε μέσα στο Καλοκαίρι, από το Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης.
Με αυτόν τον τίτλο-
λογοπαίγνιο, το Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης μας κάνει μία εισαγωγή στην
επικείμενη Μπιενάλε που θα εγκαινιαστεί στις 18 Σεπτεμβρίου και θα μας
συντροφεύσει για περίπου τέσσερις μήνες προσελκύοντας καλλιτέχνες και
επισκέπτες διεθνούς κύρους και εύρους. Πρόκειται για μία έκθεση αφιερωμένη στις
περασμένες Μπιενάλε της πόλης μας, (εξού και ο τίτλος που απαριθμεί τις
προηγούμενες οργανώσεις της) με έργα Ελλήνων και ξένων δημιουργών. Στην έκθεση
επίσης συμπεριλαμβάνονται και έργα από το 3ο Διεθνές εργαστήριο Καλλιτεχνών με
θεματική τους φέτος το φαινόμενο “Ντόμινο”.
Σε όλη την διάρκεια της
έκθεσης, ένα στοιχείο είναι αυτό που πλανάται ισομερώς στα έργα και επιβάλει
έμμεσα και άμεσα την παρουσία του. Πρόκειται για την πολιτική. Στην προκειμένη
έκθεση, δεν αποτελεί απλά ένα άλλοθι για εικαστική δημιουργία που εκφράζεται
αισθητικά, ούτε ένα μέσο με το οποίο ο καλλιτέχνης θα δώσει βάρος σε βαθύτερα ζητήματα
αλλά υποστηρίζεται πλέον ως ένας ουσιαστικός προβληματισμός γύρο από τα
πολιτικά στοιχεία τα ίδια, μεταφέροντας το κέντρο του έργου από το προσωπικό
στο κοινωνικό. Τα έργα σαν σύνολο αποτελούν μία καταγραφή πολιτικών γεγονότων
εντός και εκτός των Ελληνικών συνόρων που αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι των
πόλεων. Οι καλλιτέχνες μιλούν για την πολιτιστική και πολιτική Θεσσαλονίκη, τα
απομεινάρια της Σοβιετικής Ένωσης, τον ρόλο της γυναίκας στην δυτική
πατριαρχική κοινωνία και την προσωπική επαφή τους με καταστάσεις γνωστές και
άγνωστες σε αυτούς. Σε αυτό βέβαια βοήθησε και το αντικείμενο του φετινού
Διεθνούς Εργαστηρίου που είχε έναν εξαιρετικά κοινωνικό και μεταδοτικό
χαρακτήρα. Το φαινόμενο Ντόμινο εν έτη 2013 αναπόφευκτα θα αγγίξει το
πολιτικοκοινωνικό σκέλος των τελευταίων ετών καθολικά, για κάθε εθνικότητα που
συμμετάσχει. Οι καλλιτέχνες λοιπόν παρατηρώντας, το παίρνουν προσωπικά.
Από το άνισο πολιτιστικό
σύμπλεγμα των ελληνικών πόλεων, μέχρι την ματαιότητα που αποπνέουν τα
μισοτελειωμένα κτήρια της Σοβιετικής Ένωσης- υπολείμματα μιας αποτυχημένης
προσπάθειας για ανάπτυξη, αλλά και τα πολιτικά τεκταινόμενα της Αιγύπτου (έργο
του εργαστηρίου που δεν εκτίθεται) ο θεατής μπαίνει με τη μία στο νόημα ότι η
τέχνη νιώθει ότι για να είναι αντιπροσωπευτική σήμερα, πρέπει να την αφορά η
πολιτική με τον Α ή Β τρόπο. Δίνεται η εντύπωση δηλαδή ότι τους καλλιτέχνες του
εργαστηρίου αλλά και τους επιλεγμένους αντιπρόσωπους των περασμένων Μπιενάλε
δεν τους ενδιαφέρει τόσο η εικαστική έρευνα, η ελεύθερη έκφραση και τα
προσωπικά τους ζητήματα, όσο η κατανόηση του χώρου που τους περιβάλει-είτε
ξένος είτε δικός τους. Το τι συμβαίνει τώρα και το πως φτάσαμε στο σημείο που
βρισκόμαστε. Αντικαθιστούν δηλαδή το προσωπικό με την μελέτη του συνολικού, τον
κλονισμό αυτών και των γύρων τους από την πραγματικότητα που έξαφνα χτύπησε τον
καλλιτέχνη, το κοινό και το αντικείμενο του.
Μέσω αυτής της διαδικασίας
ντόμινο, οι καλλιτέχνες του εργαστηρίου επιδιώκουν να αναλύσουν την αιτία και
το αποτέλεσμα, την δυναμική τους και ενίοτε ακόμα την συμφιλίωση με το μοιραίο
αλλά και την ενδεχόμενη επέμβαση πάνω του. Το ερώτημα του ντόμινο που τίθεται
είναι: Πως γίνεται κάποια κομμάτια ενός έργου να στέκονται ιδιοτελή με ελάχιστη
επεξεργασία και κάποια άλλα να απαιτούν χρόνια δουλειά για να φτάσουν στο
επιθυμητό αποτέλεσμα, όταν και τα δύο θα συναντήσουν την ίδια μοίρα;
Επεξεργασμένα ή όχι, εφόσον το ένα πέσει θα συμπαρασύρει στην πτώση του και τα
υπόλοιπα, στην οποία πτώση όλα τα αντικείμενα φαίνονται ίσα.
Τα έργα του εργαστηρίου
λειτουργούν αυτοτελώς αλλά στέκουν ισορροπημένα με τα παλαιότερα έργα της
Μπιενάλε σε έναν ισοσκελή διάλογο με συγγενικά μεταξύ τους θέματα. Μιλάμε για
μία αμιγώς πολιτική έκθεση που συνδυάζει την καταγραφή της εντύπωσης του
εξωτερικού παρατηρητή πάνω στο άγνωστο- του ανθρώπου ο οποίος δεν έχει επαφή με
μία συνθήκη -με την καταγραφή του ανθρώπου που έχει. Μιλούν για την Θεσσαλονίκη
από την οπτική του επισκέπτη, ο οποίος θέλοντας και μη, την ταυτίζει με το δικό
του φόντο. Ενίοτε αυτό που παρατηρούν μπορεί να είναι απογοητευτικό αλλά
διατηρεί την ελπίδα. Μιλούν για το εξωτερικό, μεταφέροντας μας εικόνες
ασυνήθιστες τόσο σε εμάς, όσο και στους ίδιους. Κυρίως όμως, μιλούν για το
βάρος του παρόντος, τη σύνδεση του με το παρελθόν, το πόσο ατελές είναι και την
ανάγκη για αλλαγή.
“Παλιές Διασταυρώσεις- Make it new” λοιπόνο τίτλος της επικείμενης Μπιενάλε
τον Σεπτέμβριο και όχι αδίκως. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι επιλέχθηκαν τα
συγκεκριμένα έργα προς έκθεση για την φετινή αναδρομή στον θεσμό της Μπιενάλε.
Φαίνεται να είναι μία προσπάθεια να επιβεβαιωθεί η αναγκαιότητα της εικαστικής
λειτουργίας σε περιόδους ανέχειας. Η Μπιενάλε επιχειρεί να αποδείξει ότι είναι
τόσο σύγχρονη όσο και διαχρονική και ότι η τέχνη η ίδια, εν αντιθέσει με αυτό
που μας έχει συνηθίσει τις τελευταίες δεκαετίες, βγαίνει σιγά σιγά από το
χρυσό, απομακρυσμένο καβούκι της και επικοινωνεί επιτέλους ξανά με την
κοινωνία, με το πραγματικό πρόβλημα. Άλλωστε, ειδικά στην Ελλάδα δεν έχει
πολλές εναλλακτικές επιλογές, εφόσον επιθυμεί να διασφαλίσει την επιβίωση της.
Μέσω της έκθεσης “1,2,3,b4” η φετινή
Μπιενάλε μας προ-ιδεάζει για κάτι πραγματικά ενδιαφέρον, θέτοντας πολλές
υποσχέσεις για τον Σεπτέμβριο. Ίδωμεν.
Οι καλλιτέχνες και τα έργα:
Δημήτρης Αμελαδιώτης, Χωρίς τίτλο,
εγκατάσταση, 2011
Ελίνα Ιωάννου, Σύνθεση με φράκτη και
πλαστικές σακούλες, εγκατάσταση, 2011
Ελένη Μουζακίτη, Χωρίς τίτλο,
φωτογραφίες, 2005-7
Θοδωρής Προδρομίδης, The magnificent
capital, βίντεο, 2007
Χρυσή Τσιώτα, Locus Suspectus,
βιντεο-εγκατάσταση και φωτογραφίες, 2007
Vahram Aghasyan, Πόλη Φάντασμα,
φωτογραφίες, 2005
Tursun Ali, Η ζωή στην Αράλη,
φωτογραφία, 2006
Victor An, Ρέκβιεμ, φωτογραφία, 1989
Nadia Ayari, Χωρίς τοίχους: Οι νέες
τοιχογραφίες της Θεσσαλονίκης, φορητές τοιχογραφίες επικολλημένες σε ξύλο και
φωτογραφίες, 2011
Andrei Filippov,Πριόνι, φωτομοντάζ,
2006
Omid Salehi, Γη του ζαχαροκάλαμου,
φωτογραφίες, 2003
Azat Sargsyan, Δημόσιος
Κονστρουκτιβισμός, φωτογραφίες, 2008
Guram Tsibakhasvili, Εσωτερικοί
χώροι, φωτογραφίες, 2000
Yang Yongliang, Χωρίς τίτλο,
φωτογραφία, 2009
προβολή του προγράμματος Public Screen, 2007
επιλογή από το Φεστιβάλ Περφόρμανς Θεσσαλονίκης, 2011
Επιμέλεια Έκθεσης: Αρετή
Λεοπούλου, Θοδωρής Μάρκογλου,
Μουσειογραφική μελέτη: Γιάννα Σταυρουλάκη, Αρχιτέκτων
Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης
Θεσσαλονίκης (Αποθήκη Β1)-ΚΜΣΤ
Ώρες λειτουργίας Τρίτη,
Τετάρτη, Παρασκευή, Σάββατο, Κυριακή 10:00-18:00, Πέμπτη 10:00-21:00).
