Ρεπορτάζ/Φωτογραφίες: Μαριανίνα Καλαμπουρίδου
Στον τόπο όπου συναντιούνται παραγωγοί, μικροπωλητές και καταναλωτές, σε έναν βασικό πυλώνα της ελληνικής καθημερινότητας η ανταλλαγή αγαθών συνοδεύεται από προσωπικές ιστορίες και σχέσεις εμπιστοσύνης. Ήταν επόμενο, η οικονομική κρίση και η αυξανόμενη ακρίβεια έχουν αφήσει τα σημάδια τους και στις αγορές της καθημερινότητας. Οι άνθρωποι που διατηρούν τις θέσεις τους στις λαϊκές αγορές ζουν την καθημερινότητα αυτής της αλλαγής.
Η κρίση που βιώνουν οι μικροπωλητές και οι παραγωγοί στις λαϊκές αγορές είναι αδιαμφισβήτητη. Οι δύσκολες οικονομικές συνθήκες, η υψηλή φορολογία και η μειωμένη αγοραστική δύναμη του κόσμου έχουν αναγκάσει τους ανθρώπους αυτούς να προσαρμοστούν σε μια σκληρότερη πραγματικότητα. Παρά τις αντιξοότητες, ωστόσο, συνεχίζουν να μάχονται για να παραμείνουν στον κλάδο τους και να προσφέρουν ποιοτικά προϊόντα σε μια κοινωνία που κάθε μέρα δυσκολεύεται όλο και περισσότερο. Οι φωνές τους είναι ενδεικτικές της αλλαγής που συντελείται γύρω μας, μιας αλλαγής που επηρεάζει και τους τελευταίους κρίκους της παραγωγικής αλυσίδας.
Ο Γιώργος Αγαπητός, ψαράς, ξεκίνησε τη δουλειά στα 23 του, το 2008, με πάθος και αγάπη. Τα πρώτα χρόνια ήταν ευνοϊκά, αλλά σύντομα η κρίση επηρέασε και τον κλάδο του. Όπως εξηγεί, η λαϊκή αγορά πάντα απαιτούσε σκληρή δουλειά και ευελιξία, με καθημερινές μετακινήσεις, στησίματα πάγκων και αντιμετώπιση των καιρικών συνθηκών.
Παρά τις δυσκολίες, παραμένει ένα σημείο συνάντησης για ανθρώπους όλων των κοινωνικών τάξεων, όπου η προσωπική επαφή και η εμπιστοσύνη έχουν ξεχωριστή θέση. “Η λαϊκή αγορά ήταν, είναι και θα είναι μία αγορά που απευθύνεται σε όλο τον κόσμο. Μπορείς να βρεις τα πάντα σε πολύ καλές τιμές και το κυριότερο, ο κόσμος που έρχεται στις λαϊκές μας ξέρει και τον ξέρουμε με το μικρό τους όνομα και έχει αναπτυχθεί μεταξύ μας μία σχέση εμπιστοσύνης”.
Η Ελπίδα Φωτιάδου, με 30 χρόνια εμπειρίας στον τομέα των οσπρίων και δημητριακών, αναφέρεται στις αυξανόμενες δυσκολίες που αντιμετωπίζει, ειδικά με τα φορολογικά μέτρα και τις οικονομικές πιέσεις. Η ακρίβεια και οι κακές καιρικές συνθήκες έχουν επηρεάσει τα προϊόντα και την αγοραστική δύναμη. Τα νέα παιδιά, όπως λέει, δεν ενδιαφέρονται για τη δουλειά αυτή, ενώ οι εισαγωγές προϊόντων από το εξωτερικό επιβαρύνουν τον κλάδο.
“Η φετινή χρονιά ήταν ακόμα πιο δύσκολη, με τις βροχές και την ακρίβεια. Τα προϊόντα είναι λίγα και πανάκριβα, και ο κόσμος δεν μπορεί να τα αγοράσει. Λυπάμαι πολύ για τα νέα παιδιά, γιατί η κατάσταση είναι αβέβαιη για εκείνους. Εμείς, όσο κι αν έχουμε ταλαιπωρηθεί, τελειώνουμε τη ζωή μας με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, αλλά τα νέα παιδιά δεν ασχολούνται με τη δουλειά αυτή. Οι εισαγωγές προϊόντων από το εξωτερικό έχουν επιβαρύνει τη δουλειά μας και η επικοινωνία με τον κόσμο έχει γίνει δύσκολη. Όλοι είναι αγχωμένοι και νευριασμένοι, κάτι που σε κουράζει ψυχολογικά. Η ακρίβεια και η κατάσταση γενικά κάνουν την επιβίωση δύσκολη και όλοι ζοριζόμαστε. Βλέπω τους συνταξιούχους με σύνταξη 500 ευρώ και λυπάμαι. Αυτοί είναι οι βασικοί πελάτες της λαϊκής και όχι η νεολαία, που ψάχνει πλέον με πολύ προσοχή τι θα αγοράσει”.
Ο Πασχάλης Γιαγκούσης, μανάβης από το 1995, έχει δει τις αλλαγές στον κλάδο του. Η μείωση της αγοραστικής δύναμης και οι δυσκολίες στην καλλιέργεια λόγω καιρού και ακρίβειας έχουν δυσκολέψει τη δουλειά του. Οι πελάτες πλέον κοιτούν περισσότερο τις τιμές, κάτι που επηρεάζει άμεσα την πώληση των προϊόντων του.
“Εργάζομαι σε αυτή τη δουλειά 8 χρόνια” λέει ο Θωμάς Ένδρος, μανάβης “Από την αρχή, τα πράγματα άλλαξαν πολύ. Παλιότερα, δουλεύαμε για το μεροκάματο, αλλά τώρα δουλεύουμε μόνο για να καλύψουμε τα έξοδα της λαϊκής. Ο κόσμος είναι πολύ περιορισμένος οικονομικά και ψωνίζει ελάχιστα, με αποτέλεσμα να δυσκολεύεται πολύ να ταΐσει την οικογένειά του. Με την ακρίβεια, η κατάσταση έχει χειροτερεύσει. Εμείς, οι παραγωγοί, αγοράζουμε σπόρους με δανεικά και πληρώνουμε συνεχώς, ενώ τα χρήματα που παίρνουμε είναι ελάχιστα και αρκετά από αυτά πηγαίνουν στην κυβέρνηση μέσω φόρων και POS. Επίσης, αντιμετωπίζουμε ζημιές από τα ζώα και τα μέσα μας, χωρίς να αποζημιωνόμαστε αρκετά για τις ζημίες που παθαίνουμε. Ο κόπος μας δεν αναγνωρίζεται και η κατάσταση γίνεται συνεχώς πιο δύσκολη”.
“Τα τελευταία χρόνια, η δουλειά μου έχει αλλάξει δραματικά, τόσο στην αγοραστική κίνηση όσο και στη συμπεριφορά του κόσμου” λέει ο Μάκης Χρυσομαλλίδης που ασχολείται με την παραγωγή και πώληση ελιάς. “Ο κόσμος είναι πιο ανικανοποίητος και επιθετικός, και αυτή η κατάσταση δεν ικανοποιεί ούτε τους καταναλωτές ούτε τους πωλητές των λαϊκών αγορών. Με την ακρίβεια, η κατάσταση είναι δύσκολη για όλους, ιδιαίτερα για τους συνταξιούχους που αποτελούν τον κύριο όγκο των πελατών μας. Όλα δείχνουν ότι η κατάσταση δεν θα βελτιωθεί άμεσα και έχει χειροτερέψει με τον καιρό”.
Η Αθανασία Καρανάσου, η οποία βοηθά τη μητέρα της στο μανάβικο, μιλάει για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν ως παραγωγοί. «Πέρυσι το καλοκαίρι πληρώσαμε 6.000€ για ρεύμα», αναφέρει, περιγράφοντας τα μεγάλα κόστη που καλούνται να διαχειριστούν, όπως τα λιπάσματα και το πότισμα. Παράλληλα, τονίζει ότι οι πελάτες ζητούν χαμηλές τιμές, συχνά κάνοντας παζάρια, ενώ ο ανταγωνισμός είναι έντονος. Υπάρχουν μέρες που ο τζίρος είναι μηδαμινός και άλλες που απαιτείται να μειώσουν τις τιμές για να πουλήσουν, κάτι που συχνά οδηγεί σε ζημιές.
Ο Θεόφιλος Τσομπανούδης, παραγωγός αρωματικών φυτών, τσαγιού και βοτάνων, ασχολείται με τη δουλειά αυτή εδώ και 10 χρόνια. Παρά την οικονομική δυσκολία, η οποία έχει περιορίσει τις αγορές σε βασικά προϊόντα, παραμένει αισιόδοξος: «Η δουλειά πάει καλά, δόξα τω Θεώ, γιατί ο κόσμος εκτιμά την ποιότητά μας». Με τη βοήθεια της οικογένειάς του, προσπαθεί να διατηρήσει σταθερή την παραγωγή, αν και οι αυξημένες τιμές έχουν δυσκολέψει και τη δική του καθημερινότητα.
Ο Κώστας Αλμπανίδης, μικροπωλητής με εμπειρία 42 ετών, έχει ζήσει τις καλές και τις κακές εποχές της λαϊκής αγοράς. «Από το 1980 μέχρι τα τέλη του ’90, η δουλειά πήγαινε καλά», λέει, όμως τα τελευταία χρόνια η ακρίβεια και οι φορολογικές πιέσεις έχουν πλήξει τη μικρομεσαία τάξη. Ο ίδιος, πλέον συνταξιούχος, παρακολουθεί με ανησυχία τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι μικροπωλητές, καθώς τα έξοδα για ενέργεια και καύσιμα αυξάνονται συνεχώς.
Ο Ιωάννης Μπάρμπας, αυγουλάς για πάνω από 13 χρόνια, παρατηρεί πως, παρόλο που οι πωλήσεις είναι σταθερές, οι πελάτες είναι πλέον πιο προσεκτικοί στις αγορές τους. «Ο κόσμος είναι πιο δύσπιστος και περιορίζει τις αγορές του στις απολύτως απαραίτητες», αναφέρει, ενώ σημειώνει πως οι συνταξιούχοι αποτελούν τον κύριο όγκο των πελατών της λαϊκής.
Ο Γιάννης Αλίο, με 15 χρόνια εμπειρίας ως μανάβης, παρατηρεί ότι οι εποχές έχουν αλλάξει προς το δυσκολότερο. «Παλαιότερα ήταν καλύτερα, ενώ τώρα οι πελάτες προτιμούν τα φθηνότερα προϊόντα», σχολιάζει, τονίζοντας πως οι αυξήσεις στις τιμές επηρεάζουν σημαντικά την κατανάλωση. Παρόλα αυτά, συνεχίζει να εργάζεται με αφοσίωση, προσπαθώντας να καλύψει τις ανάγκες των πελατών του, που πλέον κοιτάζουν πρώτα την τιμή και έπειτα την ποιότητα.
Το μέλλον της λαϊκής αγοράς παραμένει αβέβαιο, αλλά οι άνθρωποι που βρίσκονται πίσω από κάθε πάγκο συνεχίζουν να δίνουν τη δική τους μάχη για την επιβίωση. Η στήριξή μας σε αυτούς, η κατανόηση και η προτίμηση στα ποιοτικά προϊόντα τους είναι απαραίτητη, ώστε να συνεχίσουν να υπάρχουν και να μας προσφέρουν τις αξίες που εκπροσωπούν. Όσο η ανάγκη για φθηνά και καλά προϊόντα παραμένει αμείωτη, η λαϊκή αγορά θα συνεχίσει να είναι το σημείο συνάντησης για όλους μας.
