του Απόστολου Στάικου
«Για εμένα η μετανάστευση είναι ένα τραύμα. Δύο παιδιά έχω και τα δύο φύγανε για τη Γερμανία. Τώρα ζω μόνη μου. Όπως τα σπίτια μας ερημώνουν, έτσι και τα χωριά. Δεν έχει μείνει νέος άνθρωπος» αναφέρει η Φωτεινή Βενετίδου, κάτοικος Ορμενίου.
Πρόκειται για το βορειότερο χωριό της χώρας και απέχει μόλις επτά χιλιόμετρα από τα σύνορα με τη Βουλγαρία. Το Ορμένιο είναι ένα από τα δεκαεπτά χωριά του Τριγώνου που πλέον δεν έχουν πάνω από δύο χιλιάδες κατοίκους.
Η δημογραφική κατάρρευση, η μαζική μετανάστευση των νέων και ο οικονομικός μαρασμός είναι το θέμα της σειράς podcast «Ο Έβρος πίσω από τον φράχτη», παραγωγής του iMEdD. Στο πρώτο επεισόδιο κάνουμε οδοιπορικό στα χωριά που βρίσκονται πάνω από την Ορεστιάδα. Κάποτε αυτός ο τόπος έσφυζε από ζωή, είχε δουλειές και σχολεία που λειτουργούσαν. Πλέον, υπάρχουν κοινότητες με επτά έως είκοσι κατοίκους.
Ο Δίλοφος αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα. Τα κτίσματα έχουν παραδοθεί στη φύση, τεράστια κλαδιά έχουν «καταπιεί» σπίτια που μοιάζουν να έχουν εγκαταλειφθεί πριν από πολλά χρόνια. Οι δρόμοι έχουν «σκάσει», στην άσφαλτο φυτρώνουν χόρτα. Η παιδική χαρά έχει σκουριάσει. Λογικό, αφού στο χωριό δεν υπάρχει κανένα παιδί. Μόνο η εκκλησία μοιάζει να έχει ξεφύγει από την μοίρα της εγκατάλειψης. Είναι φρεσκοβαμμένη και ο περίβολος καθαρός.
«Απαξίωση και εγκατάλειψη. Αυτή είναι η δική μας πραγματικότητα. Κανείς δεν νοιάζεται για εμάς. Τρένο δεν έχουμε, λεωφορείο δεν έχουμε. Σήμα κινητής τηλεφωνίας δεν πιάνουμε. Ποιος να μείνει εδώ και γιατί; Δεν υπάρχει κίνητρο. Για αυτό είμαστε δεν είμαστε είκοσι άνθρωποι και σχεδόν όλοι ηλικιωμένοι» υποστηρίζει ο Σάκης Τσομπανίδης, κάτοικος Δίλοφου.
Ακόμη πιο δύσκολη η κατάσταση στο χωριό Κριός, όπου πλέον έχουν απομείνει επτά κάτοικοι. Εδώ τα σπίτια είναι πιο περιποιημένα, φαίνεται πως κάποιοι ιδιοκτήτες ή συγγενείς τους έρχονται και τα φροντίζουν. Όμως οι δρόμοι είναι άδειοι. Όπως στο Δίλοφο, έτσι και εδώ συγκοινωνία δεν υπάρχει. Ούτε βέβαια σούπερ μάρκετ, ΑΤΜ ή κάποιο άλλο κατάστημα.
«Για να ψωνίσουμε πρέπει να πάμε στα Δίκαια, στο μεγαλοχώρι της περιοχής. Όμως πρέπει να πληρώσουμε ταξί, δέκα ευρώ να πας και δέκα να γυρίσεις. Που να βρεθούν αυτά τα λεφτά με συντάξεις 350 και 400 ευρώ;» αναρωτιέται η Αναστασία Αμπράση που είναι καρκινοπαθής και για να κάνει τη θεραπεία της πρέπει να κατεβαίνει στο νοσοκομείο της Αλεξανδρούπολης. Αυτό σημαίνει πως πρέπει να διανύσει, πήγαινε-έλα, μια απόσταση περίπου 350 χιλιομέτρων.
Ζει με τον σκύλο της, τον Ρούντι και τέσσερα γατάκια. Ευτυχώς έχει καλούς φίλους που την επισκέπτονται συχνά και την βοηθούν όταν πρέπει να αγοράσει τα φάρμακα της και να πάει στο σούπερ μάρκετ.
«Και τι να κάνεις και που να πας; Παίρνω 300 ευρώ επίδομα λόγω της ασθένειας μου και με αυτά προσπαθώ να τα φέρω βόλτα. Από την Αλεξανδρούπολη και πάνω μας έχουν εγκαταλείψει τελείως. Δυστυχώς, αυτή είναι η αλήθεια» υποστηρίζει η Αναστασία Αμπράση.
Τα Δίκαια, απέχουν από τον Κριό περίπου δέκα λεπτά με το αυτοκίνητο. Κάποτε ήταν η έδρα του δήμου Τριγώνου, πλέον εκεί βρίσκεται το μοναδικό σχολείο ολόκληρης της περιοχής. Φέτος και για πρώτη φορά στην ιστορία του σχολείου, στην πρώτη δημοτικού δεν υπάρχει κανένας μαθητής.
«Στο γυμνάσιο και στο λύκειο έχουμε περίπου σαράντα παιδιά. Ήτανε να κλείσει, όμως είναι το τελευταίο σχολείο στην άκρη της Ελλάδας. Ζητήσαμε από το υπουργείο μια παράταση. Μας δώσανε ένα περιθώριο δύο-τριών ετών και μετά βλέπουμε» αναφέρει η Σάσα Παυλίδου, πρόεδρος της κοινότητας.
Στα Δίκαια βρίσκεται και η τελευταία τράπεζα που λειτουργεί στην περιοχή. Δύο φορές την εβδομάδα και για λίγες ώρες. Εκεί συνωστίζονται πολλοί ηλικιωμένοι που συχνά ακούν την φράση «μα γιατί ήρθες εδώ, αφού αυτό μπορεί να γίνει και μέσω web banking». Μόνο που πρόκειται για ανθρώπους άνω των 80 ετών, που ζούνε μόνοι και δεν έχουν κανένα να τους βοηθήσει.
Ο Στέλιος Ντουρανίδης είναι 95 ετών και έχει ζήσει όλη του τη ζωή στο χωριό Σπήλαιο. Έχει γράψει ποιήματα, διηγήματα, ενώ έχει εκδώσει 12 βιβλία. Η γυναίκα του απεβίωσε πριν από λίγα χρόνια, οπότε πλέον ζει μόνος.
«Στη Θεσσαλονίκη έχω 23 δικούς μου ανθρώπους. Παιδιά, εγγόνια, δισέγγονα και εδώ είμαι ολομόναχος! Πηγαίνω, τους βλέπω αλλά δεν θέλω να μείνω εκεί. Εδώ είναι το σπίτι μου, εδώ είναι ο τόπος μου. Θα μετακομίζω μόνο αν αρρωστήσω και χρειάζομαι φροντίδα» αναφέρει ο Στέλιος Ντουρανίδης.
Στο Σπήλαιο, η πρώτη εικόνα σε ξεγελάει. Κόσμος, αυτοκίνητα, γέλια και φωνές δημιουργούν την αίσθηση πως το χωριό «ξέφυγε» από την μοίρα της ερήμωσης. Όμως όλα αυτά οφείλονται στον Αγροτουριστικό συνεταιρισμό γυναικών Τριγώνου «Η Γαία», που καλωσόρισε τον σύλλογο Τριγωνιτών Θέρμης από τη Θεσσαλονίκη.
Στο προαύλιο του παλιού σχολείου που πλέον φιλοξενεί τη «Γαία» οι ταξιδιώτες πίνουν τον καφέ τους, ενώ η 76χρονη Χρυσούλα Φραγκούλη τους κρατά συντροφιά με ένα μοιρολόι για τον πόνο και τον καημό της ξενιτιάς.
Στο χωριό ζούνε περίπου 150 άνθρωποι. Τουλάχιστον είκοσι είναι άνω των 80 ετών. Οι νέοι μετριούνται στα δάχτυλα του ενός χεριού, όπως και τα μικρά παιδιά. Δουλειές δεν υπάρχουν, αφού όλες οι βιοτεχνίες είτε έκλεισαν είτε μεταφέρθηκαν στη Βουλγαρία.
«Η πολιτεία φταίει, όλα έκλεισαν. Πως να μείνει ο νέος εδώ, να κάνει τι; Οι αγρότες δεν στηρίχτηκαν, οι βιοτεχνίες έβαλαν λουκέτο. Που να δουλέψει κάποιος και πως να θρέψει την οικογένεια του;» διερωτάται ο 95χρονος κάτοικος του Σπηλαίου.
Στα χωριά του βόρειου Έβρου, σχεδόν όλες οι ιστορίες τελειώνουν με τη φράση, «τα παιδιά φεύγουν γιατί δεν βρίσκουν δουλειά». Στο δεύτερο επεισόδιο της σειράς podcast «Ο Έβρος πίσω από τον φράχτη», εστιάζουμε στα οικονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι κάτοικοι, ξεκινώντας με το κλείσιμο της Ελληνικής Βιομηχανίας Ζάχαρης. Ένα λουκέτο που «γονάτισε» την οικονομία του νόμου και οδήγησε πολλούς νέους στην απόφαση να εγκαταλείψουν τον τόπο τους.
Τα τρία επεισόδια είναι διαθέσιμα στο site του iMEdD, στο spotify, στα apple podcasts και στο you tube.
Λίγα λόγια για το iMEdD
ΑΚΟΥΣΕ ΤΟ ΕΔΩ
ΚΑΙ ΕΔΩ
Δες κι εδώ
