γράφει ο Τάσος Γέροντας
Μιχάλης Μακρόπουλος «Μαργαρίτα Ιορδανίδη». Εκδόσεις Κίχλη 2024.
136 σελίδες σε υψηλής ποιότητας υποκίτρινο χαρτί palatina των 120 γραμμαρίων, με άψογη επιμέλεια στο πολυτονικό, με εξαιρετική εκτύπωση με πλούσιο περιθώριο πέριξ του κειμένου, με στιβαρή βιβλιοδεσία.
Η Μαργαρίτα Ιορδανίδη, η ηρωίδα του βιβλίου, είναι παντρεμένη με τον Κώστα και έχουν δύο κόρες, την Ιωάννα 6 ετών και τη Δήμητρα 5 ετών. Και ξαφνικά, εκεί που έτρωγαν οι τέσσερίς τους, η Μαργαρίτα είπε πώς δεν τη λένε Μαργαρίτα και πως δεν είναι η μάνα των κοριτσιών.
Με αποσπασματικά άλματα στον χρόνο θα μάθουμε την ιστορία του Κώστα. Ο Κώστας Μάντζιος κατάγεται από το Πωγώνι Ιωαννίνων. Έφυγε από το χωριό του για να σπουδάσει λογιστής στην Αθήνα κι από τότε δεν ξαναγύρισε. Το επισκεπτόταν λίγες φορές τον χρόνο, αλλά και πάλι απέφευγε τις πολλές επαφές εκεί. Με αφηγήσεις που δεν ακολουθούν χρονική ευθεία θα γνωρίσουμε βαθμιαία τον χαρακτήρα του. Με κρίσιμο σημείο τον θάνατο της μητέρας του, θα μάθουμε πως ο Κώστας δεν έχει, ή, αν έχει, δεν εκφράζει αισθήματα. Για παράδειγμα, όταν γνώρισε τη Μαργαρίτα από το γραφείο ενός κοντοχωριανού του, ενώ παρακολουθούμε την προσέγγιση των δύο νέων, ποτέ δεν θα διαβάσουμε τα αισθήματα του Κώστα γι’ αυτήν. Κι όταν αργότερα επιστρέψει από το χωριό του και από την κηδεία της μητέρας του και η Μαργαρίτα τον ρωτήσει πώς νιώθει, αυτός θα απαντήσει «δεν ξέρω».
Το παρελθόν της Μαργαρίτας, όπως αυτή το αφηγήθηκε στον Κώστα, είναι πολύ θλιβερό. Μεγάλωσε σε ορφανοτροφείο μέχρι τα 3 και μετά με θετούς γονείς. Δεν έζησε την τυπική παιδική ηλικία. Ένας καλά κρυμμένος πόνος την ακολουθεί σε όλη τη ζωή της.
Και ξαφνικά διαβάζουμε πως η Μαργαρίτα πέθανε όταν οι κόρες τους ήσαν 3 και 2 ετών. Πώς γίνεται αυτό; Η σκηνή στην αρχή δεν φαίνεται για φανταστική. Τι ρόλο παίζει η καθαρίστρια του γραφείου, η Ελευθερία;
Παρότι η εξέλιξη γίνεται σύντομα φανερή, η πένα του Μακρόπουλου προσδίδει στην αφήγηση ενδιαφέρον, αγωνία, προσμονή για τη λύτρωση. Η γλώσσα του Μακρόπουλου πλούσια, μπολιασμένη με την ντοπιολαλιά του Πωγωνιού στις σκηνές στο χωριό, δημιουργεί στον αναγνώστη πολλές εικόνες: οικογενειακή ατμόσφαιρα, πρωτοχρονιάτικο ρεβεγιόν, εκδρομή στην παραλία με τα μικρά κορίτσια, βραδινή έξοδος για φαγητό σε ταβέρνα. Και είναι εικόνες ιδιαίτερα πλούσιες. Εξίσου όμορφα ο συγγραφέας σκιαγραφεί τους ήρωές του.
«Το πρόσωπό της δεν είχε τίποτε το ιδιαίτερο, αλλά με έναν ιδιαίτερο τρόπο». (Η Μαργαρίτα)
«Τόσο αυθύπαρκτος, που έφτανε να είναι ανύπαρκτος». (Ο Κώστας)
«Ο θάνατος της μητέρας του ήταν το γκρέμισμα μιας γέφυρας που ο Κώστας την είχε ήδη διασχίσει».
«Στο ραδιόφωνο, όπως και στα βιβλία, οι άνθρωποι ήταν οι λέξεις τους».
Η μοναξιά, η μοναχικότητα, το χαμένο παρελθόν, οι ρίζες και η αποκοπή από αυτές, οι σχέσεις των ανθρώπων στο χωριό και στην πόλη, οι Αλβανοί μετανάστες, οι συμβατικές σχέσεις μπλέκονται αριστοτεχνικά από τον Μακρόπουλο σ’ αυτήν την υπέροχη νουβέλα, η οποία αφήνει μια πικρή επίγευση με το τέλος της, αλλά και αρκετά ερωτήματα. Πόση σημασία, πόση αξία έχει η ταυτότητα ενός ανθρώπου; Τι μπορεί να επηρεάσει την έκβαση της σύγκρουσης ανάμεσα στο είναι και στο φαίνεσθαι;
Άλλο ένα εξαιρετικό βιβλίο από τον μάστορα της ολιγοσέλιδης αλλά καθόλου λιτής γραφής, πάντα σε υπέροχη έκδοση από την Κίχλη.
