Η επιρροή του ΠΑΣΟΚ στην ελληνική κοινωνία είναι αδιαμφισβήτητη. Πέρα από τα πολιτικά του επιτεύγματα, το ΠΑΣΟΚ έχει αφήσει το στίγμα του στην ποπ κουλτούρα της χώρας, με την αναφορά του να είναι συνεχής και σήμερα, κυρίως μέσω των κοινωνικών δικτύων.
Δέσποινα Πολυχρονίδου
Ειδικά μια γενιά που δεν έζησε την ένδοξη περίοδο του, βλέπει το ΠΑΣΟΚ ως ένα κομμάτι της συλλογικής μνήμης, κάτι σαν το απόλυτο σύμβολο της εποχής του. Τα «Πασοκικά» events στα μπαρ της Αθήνας, οι αναφορές στη μουσική, οι αναγνωρίσιμες εικόνες του και φυσικά το χαρακτηριστικό χαμόγελο όταν ακούμε την «Carmina Burana», φέρνουν στο νου τη δεκαετία του ’80. Όλα αυτά καθιστούν το ΠΑΣΟΚ αναπόσπαστο κομμάτι της ιστορίας μας και, φυσικά, της κινηματογραφικής μας κληρονομιάς.
Η δεκαετία του 1980 στον ελληνικό κινηματογράφο χαρακτηρίζεται από την άνθηση του Νέου Ελληνικού Κινηματογράφου, ο οποίος εξελίχθηκε από την ανατρεπτικότητα της δεκαετίας του 1970 στη θεσμοθέτησή του ως εθνική κινηματογραφία. Αυτή η περίοδος επηρεάζεται από το πολιτικό και οικονομικό κλίμα της χώρας, καθώς και από νομικές ρυθμίσεις. Ο κινηματογράφος διαμορφώνεται μέσα από τις ιδεολογικές αντιπαραθέσεις και αποτυπώνει τις προσδοκίες και διαμάχες της κοινωνίας, αμφισβητώντας και διαμορφώνοντας την αυτοεικόνα της. Η δεκαετία ανοίγει το 1981 με την άνοδο του ΠΑΣΟΚ και την είσοδο της Ελλάδας στην ΕΟΚ, σηματοδοτώντας μια περίοδο εκδημοκρατισμού και βελτίωσης του βιοτικού επιπέδου.
Η πολιτική ζωή της εποχής συνοδεύεται από προοδευτικές κινήσεις, όπως η αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης και ο εκσυγχρονισμός του οικογενειακού δικαίου. Ωστόσο, καθώς η δεκαετία προχωρά, οι ριζοσπαστικές προσδοκίες διαψεύδονται και η περίοδος καταλήγει σε μια γενική απαξίωση της πολιτικής. Το κυρίαρχο αφήγημα της δεκαετίας είναι ένα μείγμα αριστερής ρητορικής και εθνικισμού, το οποίο αναζητά την εθνική συμφιλίωση και σταθερότητα, χωρίς όμως να κλείνει τις πληγές του παρελθόντος. Η προοδευτική πολιτικοποίηση υποχωρεί και δίνει τη θέση της σε μια ενασχόληση με την ελληνική ταυτότητα και τη θρησκευτικότητα, όπως εκφράζεται από το κίνημα των νεο-ορθόδοξων.
Δοξόμπους
Το ΠΑΣΟΚ έφερε το πράσινο φως για μια σειρά από μεγάλες αλλαγές, και ο Οκτώβριος του 1981 ήταν το σημείο καμπής, όταν η παράταξη κέρδισε τις εκλογές και ο Ανδρέας Παπανδρέου ανέλαβε την ηγεσία της χώρας.
Ένα από τα πρώτα βήματα που έκανε ήταν η ανάδειξη της Μελίνας Μερκούρη ως Υπουργού Πολιτισμού, και το μεγάλο της στοίχημα ήταν η ενίσχυση του ελληνικού κινηματογράφου. Η πολιτική της για κρατική υποστήριξη και κρατικοποίηση του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου το 1986 έφερε έναν νέο αέρα, καθώς το κράτος αναλάμβανε τη διαχείριση και την καθοδήγηση της κινηματογραφικής βιομηχανίας, ξεφεύγοντας από το πλαίσιο της ιδιωτικής πρωτοβουλίας.
Πρωινή Περίπολος
Αυτό το νέο καθεστώς χορηγίας δημιούργησε ένα νέο είδος κινηματογράφου, που επικεντρωνόταν περισσότερο στην ιδεολογία παρά στην εμπορική επιτυχία. Οι σκηνοθέτες της εποχής αδιαφορούσαν για τα εισιτήρια και έθεταν την «τέχνη» πάνω από όλα, δημιουργώντας ταινίες που συχνά θυσίαζαν την αφηγηματικότητα στο βωμό της καλλιτεχνικής έκφρασης. Μερικοί, όπως ο Χάρρυ Κλυνν, σατίρισαν αυτήν την τάση, δημιουργώντας κωμωδίες που χλεύαζαν τον τύπο του «σινεμά τέχνης» με την απολαυστική του γλώσσα και τον κινηματογραφικό του ρυθμό.
Ταξίδι στα Κύθηρα
Από την άλλη, υπήρξαν και πιο εμπορικές επιτυχίες όπως η «Λούφα και Παραλλαγή» του Νίκου Περάκη, που κατάφερε να βρει την ιδανική ισορροπία ανάμεσα στην κοινωνική κριτική και την κωμωδία, αγγίζοντας ένα ευρύ κοινό και κερδίζοντας την αγάπη του κόσμου. Παράλληλα, τα έργα του Θεόδωρου Αγγελόπουλου, όπως το «Ταξίδι στα Κύθηρα» και «Μελισσοκόμος», εκπροσώπησαν το βραδυφλεγές και συμβολικό σινεμά, προσφέροντας μια διαφορετική ματιά στην ελληνική πραγματικότητα.
Εν μέσω αυτών των αλλαγών, το ελληνικό σινεμά αναδύθηκε και δημιούργησε έναν νέο κινηματογραφικό τοπίο, που είχε την ικανότητα να αγγίζει το κοινό σε βαθύ επίπεδο, χωρίς να χάνει τη δημοφιλία του. Ταινίες που ασχολούνταν με το παρελθόν της χώρας, όπως το «Ρεμπέτικο» του Κώστα Φέρρη, αποτύπωναν τη μουσική και την πολιτιστική κληρονομιά της Ελλάδας, κάνοντάς την αναγνωρίσιμη και ξανά επίκαιρη. Η σύμπραξη της παραδοσιακής μουσικής με τον κινηματογράφο ανέδειξε έναν άλλο τρόπο έκφρασης, που ανέτρεψε τα δεδομένα της εποχής.
Ρεμπέτικο
Αυτή η περίοδος αποδείχθηκε καθοριστική και για τη μουσική, με δίσκους όπως το «Ρεμπέτικα της Κατοχής» του Γιώργου Νταλάρα να φέρνουν ξανά στο προσκήνιο την παραδοσιακή μουσική, με τη συνεργασία σημαντικών μουσικών σχημάτων και καλλιτεχνών. Το ελληνικό σινεμά και η μουσική της εποχής δημιούργησαν μια ισχυρή πολιτιστική ταυτότητα που παραμένει ζωντανή στην συλλογική μνήμη.
Το ΠΑΣΟΚ μπορεί να είναι πια παρελθόν, αλλά η επιρροή του στην ποπ κουλτούρα και την τέχνη συνεχίζει να υπάρχει, και είναι αδύνατο να μιλήσουμε για τη δεκαετία του ’80 χωρίς να αναφερθούμε σε αυτό.
