Γράφει η Κατερίνα Βιτζηλαίου (Instagram & Facebook account: the.booklist_)
Γιάννης Ξανθούλης “Η άλωση των Αθηνών από τις αδερφές Γαργάρα”
Eκδόσεις: Διόπτρα, σελίδες: 472
Το μυθιστόρημα “Η άλωση των Αθηνών από τις αδερφές Γαργάρα” εκτυλίσσεται στη Ροδόσταμη, μια κωμόπολη της Ανατολικής Μακεδονίας, στα έτη 1959–1960, όταν η ελληνική κοινωνία βρισκόταν σε μια μεταβατική φάση, γεμάτη προσδοκίες, εντάσεις και αντιθέσεις ανάμεσα στο παλιό και το καινούργιο.
Κεντρικές ηρωίδες είναι οι αδερφές Φιλοθέη και Μαγιοπούλα, θυγατέρες του θρυλικού παλαιστή Ηρακλή Γαργάρα, που μεγαλώνουν σε μια ασυνήθιστη οικογένεια και σε ένα οικογενειακό περιβάλλον μάλλον ακατάλληλο για το μεγάλωμα παιδιών.
Η ιστορία παρακολουθεί την προσπάθειά τους να “αλώσουν” συμβολικά την Αθήνα, να ξεφύγουν από τον μικρόκοσμο της επαρχίας και να γνωρίσουν μια πόλη που υπόσχεται αλλαγές, μυστικά, την γοητεία του αγνώστου αλλά και ελπίδα. Η “άλωση” είναι καθαρά μεταφορική: είναι η μετάβαση από την αθωότητα στην ενηλικίωση, η σύγκρουση ονείρων και πραγματικότητας, η αναζήτηση της ταυτότητας τους, αλλά και μιας καλύτερης ζωής.
Η ζωή στην Ροδόσταμη, που όπως διαφαίνεται και από το όνομα της είναι γεμάτη τριανταφυλλιές, (το τριαντάφυλλο αποτελεί το κύριο εμπορεύσιμο προϊόν της, με γλυκά του κουταλιού, ιάματα και λικέρ), μόνο με ροδοπέταλα δεν είναι στρωμένη. Η δύσκολη οικονομική κατάσταση των κατοίκων της, αναγκάζει τους περισσότερους να φύγουν μετανάστες στην οικονομικά εύρωστη Γερμανία και τους υπόλοιπους που παραμένουν να μοχθούν αδιάκοπα για το μεροκάματο.
Ο Γ. Ξανθούλης δίνει μεγάλη έμφαση στο ιστορικό πλαίσιο και για αυτό το βιβλίο του αποτελεί ηθογράφημα και ρεαλιστική απεικόνιση της εποχής της μεταπολεμικής Ελλάδας. Η δεκαετία του ’60 στην ελληνική επαρχία σφύζει από κοινωνικές και πολιτικές εντάσεις, από μεταβολές σε ήθη, αντιλήψεις και αξίες.
Το 1959, που αποχαιρετά μια εποχή και το 1960, που εγκαινιάζει μια νέα δεκαετία, σηματοδοτούνται από προσδοκίες και αναμνήσεις, από γεγονότα κοσμοϊστορικά αλλά και από την καθημερινότητα μιας μικρής πόλης, γεμάτης σωσίες γνωστών μας φιγούρων. Μέσα σε αυτό το σκηνικό, οι ήρωες του μυθιστορήματος αποτελούν μικρογραφία της τότε ελληνικής κοινωνίας. Σε πολλά σημεία διαβάζοντας το, αισθάνθηκα σαν τα παρακολουθούσα μια κλασσική ασπρόμαυρη ελληνική ταινία.
Η αφήγηση χαρακτηρίζεται από ψυχολογικές μεταπτώσεις, οικογενειακές εντάσεις, αλλά και έντονο χιούμορ, ειρωνεία και μελαγχολική διάθεση. Ο Γ. Ξανθούλης συνδυάζει την τρυφερότητα με την πίκρα, το γέλιο με την τραγωδία, φτιάχνοντας ένα κείμενο όπου η προσωπική νοσταλγία συναντά τη συλλογική μνήμη. Οι χαρακτήρες είναι ζωντανοί, λεπτοδουλεμένοι και αφήνουν έντονο το αποτύπωμα τους. Παράλληλα τα μεταφυσικά στοιχεία του βιβλίου, του προσδίδουν αγωνία αλλά χροιά ψυχολογικού θρίλερ.
Παρόλο που η ιστορία είναι πολύ σκληρή σε αρκετά σημεία της, τονίζοντας τα κακώς κείμενα της πατριαρχικής και μισογυνικής κοινωνίας που ς ήταν επί το πλείστον κανόνας την εποχή που διαδραματίζεται η ιστορία του βιβλίου, ο ανάλαφρος και παραμυθένιος τόνος που έχει αποδώσει ο συγγραφέας σε όλο το βιβλίο, το ελαφραίνει, χωρίς όμως επ’ ουδενί να του μειώνει τα πολύ σημαντικά του νοήματα: την σπουδαιότητα του να αγωνίζεσαι όχι μόνο για επιβίωση αλλά και για απόκτηση νοήματος ζωής και το δικαίωμα στα όνειρα και στην ελπίδα, παρόλες τις πολύ δύσκολες συνθήκες ζωής και τα εμπόδια που ενδεχομένως αντιμετωπίζεις.
Η τρυφερή ειρωνεία του συγγραφέα, η εμμονή του με τις μικρές λεπτομέρειες, οι γλαφυρές περιγραφές τόπων και προσώπων, η νοσταλγία και το χιούμορ του, φτιάχνουν μια αφήγηση που ρέει και συγκινεί. Η “Άλωση των Αθηνών” δεν είναι απλώς μια ιστορία επαρχιακής οικογένειας, είναι μια συγκινητική και ταυτόχρονα πικρή ανατομία μιας ολόκληρης εποχής, που μιλάει με δύναμη και στο σήμερα.
Φήμες λένε ότι οι πρωταγωνιστές του έχουν κάποια συγγένεια με τον συγγραφέα, το μόνο σίγουρο όμως είναι ότι το βιβλίο εκτυλίσσεται στην εποχή ενηλικίωσης του ίδιου του Γ. Ξανθούλη, άρα σίγουρα εμπεριέχει κομμάτια δικά του και θύμισες που ανακαλέστηκαν και συνδυάστηκαν με την ζωηρή του φαντασία και δημιούργησαν αυτή την ευφάνταστη ιστορία, αυτό το εκπληκτικό δείγμα σύγχρονης ελληνικής γραφής.
Ο Γιάννης Ξανθούλης γεννήθηκε το 1947 στην Αλεξανδρούπολη, από γονείς πρόσφυγες της Ανατολικής Θράκης. Εκτός από μυθιστορήματα, έγραψε βιβλία και θεατρικά έργα για παιδιά, καθώς και θέατρο.
Εργάστηκε ως δημοσιογράφος (είναι μέλος της ΕΣΗΕΑ) σε εφημερίδες και στο ραδιόφωνο. Ανάμεσα στα πιο γνωστά του μυθιστορήματα είναι: “Το καλοκαίρι που χάθηκε στο χειμώνα”, “Το πεθαμένο λικέρ”, “Ο χάρτινος Σεπτέμβρης της καρδιάς μας”, “Το ροζ που δεν ξέχασα”, “Η εποχή των καφέδων”, “Οικογένεια Μπες-Βγες”, “Το τρένο με τις φράουλες”, “Ύστερα, ήρθαν οι μέλισσες”, “Ο Τούρκος στον κήπο”, “Το τανγκό των Χριστουγέννων”, “Ο θείος Τάκης”, “Του φιδιού το γάλα”, “Κωνσταντινούπολη – Των ασεβών μου φόβων”, “Η εκδίκηση της Σιλάνας”, “Δεσποινίς Πελαγία”, “Ο γιος του δάσκαλου”, “Την Κυριακή έχουμε γάμο”, “Εγώ, ο Σίμος Σιμεών”, “Ζωή μέχρι χθες” και “Ονειρεύτηκα τη Σανγκάη”
Βιβλία του έχουν μεταφερθεί στη μεγάλη και τη μικρή οθόνη και έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες. Ζει στην Αθήνα.
