Έρνεστ Χέμινγουεη“ Ο γέρος και η θάλασσα” Eκδόσεις: Καστανιώτης 2013, σελίδες: 160
Γράφει η Κατερίνα Βιτζηλαίου (Instagram account: the.booklist_)
Ο Έρνεστ Μίλλερ Χέμινγουεϊ (Ernest Miller Hemingway, 1899 – 1961) ήταν ένας από τους σημαντικότερους Αμερικανούς συγγραφείς του 20ού αιώνα. Αγάπησε με πάθος τις ταυρομαχίες, το κυνήγι, τα ταξίδια, καθώς και το γυναικείο φύλλο (έκανε τέσσερις γάμους). Εργάστηκε ως δημοσιογράφος και ως πολεμικός ανταποκριτής. Η ζωή του ήταν πολύ έντονη και ταραχώδης και τα βιβλία του στηρίχτηκαν σε μεγάλο βαθμό στις προσωπικές του εμπειρίες.
Το 1940 εκδόθηκε το πρώτο μυθιστόρημα του, το “Για ποιον χτυπά η καμπάνα“, με θέμα τον Ισπανικό Εμφύλιο, το οποίο έχει καταταχτεί στα πιο κλασσικά και δημοφιλή μυθιστορήματα του 20ου αιώνα. Το 1953 τιμήθηκε για το έργο του με το Βραβείο Πούλιτζερ, ενώ το 1954 βραβεύθηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας.
Όσον αφορά την νουβέλα του : “Ο γέρος και η θάλασσα” (The Old Man and the Sea) γράφτηκε το 1951 στις Μπαχάμες και δημοσιεύθηκε το 1952. Λόγω της μεγάλης του επιτυχίας, μεταφέρθηκε το 1958 και στον κινηματογράφο σε σκηνοθεσία Τζον Στάρτζες και σενάριο Πίτερ Βιέρτελ με πρωταγωνιστή τον Σπένσερ Τρέισι. Η ταινία κέρδισε το Όσκαρ καλύτερης μουσικής.
“Ο γέρος και η θάλασσα” λοιπόν έχει ως πρωταγωνιστή έναν φτωχό και ηλικιωμένο ψαρά τον Σαντιάγκο, που για 84 ολόκληρες ημέρες έχει αποτύχει να πιάσει έστω κι ένα ψάρι.
Ο μοναδικός του φίλος και σύντροφος του στο ψάρεμα, είναι ένα παιδί, ο Μανολίνο, τον οποίο όμως μετά τις συνεχείς αποτυχίες του Σαντιάγκο στο ψάρεμα, οι γονείς του τον πίεσαν να συνοδέψει άλλους ψαράδες στις βάρκες τους. Την 85η ημέρα χωρίς ψαριά, ο Σαντιάγκο ξαναπαίρνει την βάρκα του και ανοίγεται στα ανοιχτά της Κούβας. Επιτέλους θα σταθεί τυχερός και θα πιάσει στα δολώματα του έναν τεράστιο ξιφία, με τον οποίο θα παλέψει σθεναρά 2 ολόκληρα μερόνυχτα ώστε να καταφέρει τελικά να τον κερδίσει. Ωστόσο λόγω του τεράστιου όγκου του ψαριού, του είναι αδύνατον να το ανεβάσει στην βάρκα του, και έτσι παίρνει τον δρόμο της επιστροφής σέρνοντας το. Δυστυχώς όμως κατά την διάρκεια της επιστροφής του οι καρχαρίες κατασπαράζουν το ψάρι που σέρνεται έξω από την βάρκα. Όταν επιστρέφει στο λιμάνι, το μόνο που έχει απομείνει να θυμίζει το κατόρθωμα του Σαντιάγκο, είναι το μεγάλο άσπρο κόκαλο του ξιφία που πλέει δίπλα στην βάρκα του. Την επομένη το πρωί, τον επισκέπτεται ο μικρός του φίλος ο Μανολίνο για να τον δει και να του συμπαρασταθεί, και μαζί κάνουν σχέδια για μελλοντικές ψαριές.
Aυτή η νουβέλα με πρωταγωνιστή έναν απλό άνθρωπο του μόχθου και μια φαινομενικά απλή ιστορία είναι ένα πραγματικό αριστούργημα, γεμάτη νοήματα και αλληγορίες.
Αξιοσημείωτο είναι ότι η περιγραφή της διαδικασίας του ψαρέματος είναι άκρως ρεαλιστική, γεγονός που υποδεικνύει ότι και ο ίδιος ο Χέμινγουεη είχε επιδοθεί στη διαδικασία ψαρέματος κατά την διαμονή του στην Κούβα. Τα περισσότερα του έργα άλλωστε στηρίζονται σε πραγματικές του εμπειρίες.
Έντονα αλληγορικό, με συνεχείς μεταφορές, όπως τα γεγονότα εν μέσω της θάλασσας που θυμίζουν τον πραγματικό κόσμο, τα λιοντάρια που ονειρεύεται ο ψαράς αντικατοπτρίζουν τη χαμένη του νιότη, το πουλί που του κάνει παρέα στο ψάρεμα συμβολίζουν την συντροφικότητα.
Μέσω της απλής αυτής ιστορίας, υπερτονίζονται οι αρετές της υπομονής και της επιμονής, της εγκράτειας, της εργατικότητας, της αξιοπρέπειας, της φιλίας.
Η στάση και οι σκέψεις του ψαρά, κατακλύζουν σεβασμό για το φυτικό και ζωικό βασίλειο γιατί παρόλο που ο πρωταγωνιστής είναι θηρευτής, το κάνει χωρίς απληστία και ασυδοσία στο πλαίσιο μόνο της προσωπικής του επιβίωσης.
Στο τέλος αν και τα πράγματα δεν πήγαν καθόλου όπως τα σχεδίαζε, η εύκολη αποδοχή από τον Σαντιάγκο της δυσάρεστης κατάστασης, μας δίνει το καλό παράδειγμα, ότι αξίζει να προσπαθήσουμε για κάτι που θέλουμε πολύ ανεξαρτήτως αποτελέσματος.
“Ο γέρος και η θάλασσα” είναι ένα ανάγνωσμα απλό, ευκολοδιάβαστο, πανανθρώπινο, διδακτικό, συγκινητικό που αξίζει σίγουρα να διαβαστεί.
