Συζητήσαμε με την συγγραφέα παιδικών βιβλίων, την Κατερίνα Τζαβάρα, η οποία γεννήθηκε και
ζει στην Θεσσαλονίκη. Είναι απόφοιτη του Αμερικανικού
Κολλεγίου ΑΝΑΤΟΛΙΑ, αριστούχος του Παιδαγωγικού Τμήματος Νηπιαγωγών, του
Διδασκαλείου στο Α.Π.Θ. και καθηγήτρια αγγλικής γλώσσας, με σπουδές φωνητικής
και πιάνου. Κατέχει μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών από το Τμήμα Επιστήμης, Φυσικής
Αγωγής και Αθλητισμού Α.Π.Θ. στον τομέα της Φυσικής Δραστηριότητας και
Ποιότητας Ζωής με ειδίκευση στα προγράμματα φυσικής δραστηριότητας και αγωγής
υγείας για παιδιά προσχολικής και πρωτο-σχολικής ηλικίας. Έχει δραστηριοποιηθεί
στον χώρο της προσχολικής αγωγής. Σήμερα εργάζεται ως νηπιαγωγός, παραδίδει
επιμορφωτικά σεμινάρια σε θέματα Διδακτικής της Παιδαγωγικής, Αισθητικής
Αγωγής, Φιλαναγνωσίας και Δημιουργικής Γραφής και αρθρογραφεί σε ηλεκτρονικά
έντυπα.Είναι
συγγραφέας και εκπαιδευτικών βιβλίων και μέλος του Ελληνικού Τμήματος της ΙΒΒΥ(International Boardon Books for Young People)- Κύκλος του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου
και της SCBWI
(Society of Children's Book Writers and Illustrators).
Tι
σας παρακίνησε να ασχοληθείτε με τη συγγραφή παιδικών βιβλίων;
Τα ίδια τα παιδιά και η καθημερινή ενασχόληση μαζί τους. Η αναζήτηση
μέσων και τεχνικών ικανοποίησης των αναγκών τους σε πνευματική τροφή, μέσω του
παιχνιδιού. Ως παιδαγωγός, χρησιμοποιούσα τις «ευκολίες» μου στη συγγραφή
κειμένων, μικρών ιστοριών, ποιημάτων και θεατρικών έργων στη σχολική
καθημερινότητα και την διδακτική πράξη. Ως αναγνώστρια και εκπαιδευτικός,
γνωρίζω την τεράστια δύναμη του παιδικού βιβλίου. Στον χώρο αυτό, εντελώς
συγκυριακά, με ανακάλυψε η σημερινή μου εκδότρια Στέλλα Σαπουντζή των εκδόσεων
ΔΙΑΠΛΟΥΣ, μου έγινε η τιμητική πρόταση συνεργασίας και τα υπόλοιπα είναι
ιστορία…
Πιστεύετε ότι κάποιος γεννιέται
ή γίνεται συγγραφέας;
Σίγουρα η πρώτη ύλη είναι το… χάρισμα, το ταλέντο. Γράφεις γιατί η φύση
σου επέλεξε -και- αυτόν τον τρόπο έκφρασης και επικοινωνίας με τον έξω κόσμο.
Από κει και πέρα, για να εξελιχθεί αυτή η κλίση σε «ιδιότητα», αποδεκτή και από
τον πολύ κόσμο, χρειάζεται μελέτη, τριβή, αφοσίωση, εγρήγορση, μια πορεία
αναζήτησης και πειθαρχημένης εργασίας που δεν έχει κορύφωση και τερματισμό.
Ποια νοήματα θέλετε να περάσετε στους μικρούς
αναγνώστες των παραμυθιών σας;
Δεν μου αρέσει ο διδακτισμός κι η καθοδήγηση μέσω
μηνυμάτων, παρόλο που σαν εκπαιδευτικός πέφτω κι εγώ, συχνά, σε αυτήν την
παγίδα. Αυτό που προσπαθώ και θα ήθελα να φτάνει σαν αίσθηση και στάση ζωής
στους αναγνώστες των βιβλίων μου είναι η αγάπη για την ίδια τη ζωή και τον
άνθρωπο, οι θετικές της αξίες, η ενεργοποίηση της φαντασίας και του χιούμορ για
την αντιμετώπιση των δυσκολιών αλλά και της καθημερινότητας. Πολύ σημαντικό,
για μένα, είναι να κατακτήσουν τα μικρά παιδιά τη δεξιότητα να παίζουν με τις λέξεις
και να χτίζουν τον δικό τους –φανταστικό και πραγματικό- κόσμο. Σκεφτείτε ότι με μία λέξη, την ίδια λέξη,
μπορούμε να φτιάχνουμε μια διαφορετική ιστορία, κάθε μέρα!
Αυτό το παιχνίδι προσφέρει τη δυνατότητα στο παιδί να
γνωρίσει και να αγαπήσει τη γλώσσα, την ανάγνωση, τον εαυτό του.
Είστε αισιόδοξη ή απαισιόδοξη για το μέλλον του
παιδικού βιβλίου;
Είμαι πάντα αισιόδοξη για την πορεία ενός έργου ή
αγαθού που τροφοδοτεί τη φαντασία μας και ξεκλειδώνει παραθυράκια στην ψυχή
μας. Οι δυσκολίες στην πορεία αυτού του μαγικού ταξιδιού μας κάνουν πιο
δυνατούς. Δεν πιστεύω πως υπάρχει κάποιο παιδί στον κόσμο που δεν συγκινείται
μπροστά σε ένα καλοφτιαγμένο βιβλίο. Το «μέλλον», λοιπόν, των βιβλίων για
παιδιά είναι στα χέρια όσων τα δημιουργούν με μεγάλη ευθύνη να πέφτει και στις
«πλάτες» όσων τα αγοράζουν. Εκδότες, συγγραφείς, γονείς. Και, ως άνθρωποι,
είμαστε ικανοί για το καλύτερο αλλά και το χειρότερο. Ανάμεσα στις κακοτοπιές
και τη λάσπη, ξεχωρίζουν, ακόμη πιο λαμπερά, τα διαμάντια. Και στην Ελλάδα, ζουν
ανάμεσά μας, υπέροχοι συγγραφείς. Αναγνωστική παιδεία και κουλτούρα δεν έχουμε
σαν λαός, εκεί χρειάζονται στοχευμένες προσπάθειες.
Τι πρέπει να κάνει ένας
εκπαιδευτικός ή γονιός για να αγαπήσει το παιδί το βιβλίο;
Κάθε φορά που βρίσκομαι απέναντι σε αυτό το ερώτημα, νιώθω αμήχανα. Τα
«πρέπει» στέκονται μακριά από την έννοια της βιβλιοφιλίας. Τα «πρέπει»
κινδυνεύουν να μετατρέψουν τις ώρες και τα προγράμματα φιλαναγνωσίας σε…
μάθημα! Σ’αυτή την προσχολική ηλικία το παιδί βλέπει το βιβλίο και σαν αντικείμενο,
παιχνίδι. Το θέλει στην καθημερινότητά του για διαφορετικές χρήσεις. Ένα παιδί
που δεν έχει ευχάριστες παραστάσεις και ελκυστικά ερεθίσματα στην οικογένεια
και το σχολείο σε σχέση με τον κόσμο των βιβλίων, δύσκολα θα εξελιχθεί σε
αναγνώστη. Με το ζόρι, αναγνώστης δεν γίνεσαι! Η αγάπη για τα βιβλία και τον γραπτό λόγο, γενικότερα, ξεκινά από τη
στάση των γονέων προς αυτά. Από την άλλη, γνωρίζω ανθρώπους που μεγάλωσαν σε
οικογένειες που δεν είχαν τη δυνατότητα ή τη διάθεση της φιλαναγνωσίας και
όμως, μέσα από την παρέα φίλων, δασκάλων, άλλων συγγενών εξελίχθηκαν σε
συνειδητοποιημένους αναγνώστες και κάποιοι σε συγγραφείς. Είναι η μαγεία του
κατάλληλου βιβλίου, την κατάλληλη στιγμή, που έρχεται να σε παρασύρει στο
ταξίδι.
Έχετε
συγκινηθεί με ένα βιβλίο που έχετε γράψει ή έχετε διαβάσει;
Βρίσκω στοιχεία που με συγκινούν ή με προβληματίζουν σε δεκάδες βιβλία
που διαβάζω. Ακόμη και ένα αδιάφορο ή κακό ανάγνωσμα μου αφήνει το κέρδος της
«μάθησης». Συγκινούμαι με συγγραφείς που «παιδεύουν» τη γλώσσα γιατί αγαπώ τις
λέξεις και τα αναπάντεχα ταιριάσματά τους, φτερουγίζει κάτι μέσα μου. Σαν
συγγραφέας, «ζω» κανονικά τις περιπέτειες των ηρώων μου, σαν μικρό παιδί, κι αυτό είναι ευλογία! Η χρονική περίοδος και
οι συγκυρίες γύρω από την συγγραφή του
βιβλίου μου « Πού να απλώσω τόση αγάπη;» σε εικονογράφηση της Αιμιλίας
Κονταίου που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΔΙΑΠΛΟΥΣ, μου πρόσφεραν μια κορυφαία
στιγμή ψυχικής ανάτασης, για προσωπικούς λόγους.
Ποια είναι η αγαπημένη σας φράση;
Θα’θελα να πω κάτι βαθειά στοχαστικό, τώρα, για να σας
εντυπωσιάσω αλλά η μόνη φράση που έχω πάντα κατά νου ( και για τον υπέρτατο
συμβολισμό της) από μικρό παιδί είναι η ευχή του παππού μου, «Καλό ξημέρωμα»…
Για
ποιο λόγο θα σταματούσατε να γράφετε;
Να
γράφω για μένα, ποτέ. Είναι η έξοδος κινδύνου μου. Η εσωτερική φωνή δεν
χρειάζεται τον δημόσιο ήχο για να εισακουστεί, ούτε κοινό. Λειτουργεί
καταπραϋντικά για μένα, ως αναπόσπαστο κομμάτι της ύπαρξής μου, ως προέκταση
του κοινωνικού όντος που είμαι. Η ίδια η ζωή δεν σε αφήνει σε ησυχία αν έχεις
το μικρόβιο να καταγράφεις και να σχολιάζεις μέσα από μία μορφή τέχνης. Τώρα, αν οι ιστορίες μου πάψουν να αφορούν
τους αναγνώστες και τους εκδότες, θα σταματήσει η δημοσιοποίησή τους για το
κοινό από το ίδιο το «σύστημα» που με ανέδειξε. Ευτυχώς, έχω μια «κανονική»
δουλειά και μια κανονική ζωή που δεν μου
επιτρέπουν να σκέφτομαι ματαιόδοξα αλλά
δημιουργικά.
***
Το τελευταίο βιβλίο της
Κατερίνας Τζαβάρα μας ταξιδεύει με
έμμετρο λόγο στις περιπέτειες γιαγιάς και εγγονής μέσα στον μαγικό κόσμο των
παραμυθιών, όπως μόνο κάθε παραμυθού-γιαγιά ξέρει να αφηγείται… Μια ιστορία για
την ξεχωριστή σχέση ανάμεσα στις γιαγιάδες και τα εγγόνια τους και την πολύτιμη
αξία του παραμυθιού στην καθημερινότητα των μικρών παιδιών. Το βιβλίο
συνοδεύεται από cd
με την αφήγηση και τα τραγούδια της ιστορίας, πλούσιο παιδαγωγικό και
εκπαιδευτικό υλικό για τον γονέα και τον εκπαιδευτικό. Την υπέροχη
εικονογράφηση, που υποδέχτηκαν αναγνώστες και κριτικοί με ενθουσιώδη σχόλια,
φιλοτέχνησε η Αιμιλία Κονταίου. « Το μαγικό καπέλο της
γιαγιάς μου» θα παρουσιαστεί σε θεατρική-διαδραστική
αφήγηση από την συγγραφέα-εκπαιδευτικό Κατερίνα
Τζαβάρα και τους συνεργάτες της, μαζί με τους μαθητές από το 4ο νηπιαγωγείο Αμπελοκήπων το Σάββατο 28
Μαρτίου στις 12 το πρωί, στο
βιβλιοπωλείο ΙΑΝΟΣ ( Αριστοτέλους 7,
Θεσσαλονίκη).Η εκδήλωση απευθύνεται σε παιδιά 4-10 ετών.Η
είσοδος είναι ελεύθερη.
Από τις εκδόσεις βιβλιοΔΙΑΠΛΟΥΣ έχουν εκδοθεί τα έργα της:
«Το δικό μας θέατρο». Σχολικέςμουσικο-θεατρικές παραστάσεις για τα Χριστούγεννα και το καλοκαίρι (συλλογικό έργο). (2007)
«Με τους μήνες συντροφιά, ζωντανεύω τα παλιά». Η Λαογραφία στο σχολείο ( συλλογικό έργο).(2008)
«Μαγικές Διαδρομές στην Τέχνη». Έλληνες Ζωγράφοι και Ποιητές στο σχολείο. Γ.Σεφέρης, Οδ. Ελύτης, Γ.Δροσίνης, Κ.Παλαμάς, Γ.Ρίτσος/ Γ.Ιακωβίδης, Ν.Χ.Γίκας, Σπ.Βασιλείου, Θεόφιλος Χατζημιχαήλ. (2010)
« Έχω ένα μήνυμα για όλα τα παιδιά της γης.» Τα Δικαιώματα του παιδιού. (2011)
«Πού να απλώσω τόση αγάπη;» (2012)
«Πετάει ο γάιδαρος;» (2012)
«Εγώ, για σένα» (2012)
«Το μυστήριο της παιδικής βιβλιοθήκης» (2013)
«Το μαγικό καπέλο της γιαγιάς μου» (2014)
