Τι κάνει πάλι (μετά το “Tree of Life και το “To the wonder) ο ευαίσθητος τσαμπουκάς
και εικονοκλάστης Malick;
Ταινία με την σφιχτή έννοια ή αφαιρετικό avant garde – για όλο τον κόσμο – ποιητικό
εικονογράφημα;
Ύφος
Νατουραλισμός και ποιητική εικαστικότητα. Λίγοι διάλογοι, αφήγηση,
ευρυγώνιοι φακοί, εικόνα μόνιμα σε κίνηση, μοντάζ και ήχος ασύγχρονος που
(από)δομούν και (από)συνθέτουν, συμφωνική μουσική, ψήγματα video art εμβόλιμα. Έννοιες, ιδέες, συναισθήματα και
αισθήσεις σε πλήρη υποκειμενική ερμηνεία από πλευράς δημιουργού – σαν ζωγράφος
-, μια προσπάθεια οπτικοποίησης τους, ένα έργο τέχνης. Χωρίς βάθος πεδίου σαν
επιφάνεια μιας φωτογραφίας. Όλα συμβαίνουν μπρος στο πανί έχοντας την αίσθηση
ότι απλά είναι μυθοπλαστικές σκιές και αυτό είναι σπουδαίο. Χαρακτήρες,
μη-χαρακτήρες. Bale, Blanchett, Portman, στην ομορφιά της καθημερινότητας, της φυσικότητας, της κίνησης. Κάμερα
σε συνουσία με τους ηθοποιούς μα και αποστασιοποιημένη από τα χαρακτηριστικά
τους, που μοιάζουν σαν ρέοντα αντικείμενα (δεν σηκώνουν αυτοί το έργο μα η
εικόνα), ενός εύθραυστου και υγρού κάδρου. Ηθοποιοί που δεν πάσχουν, που δεν
ερμηνεύουν, είναι απόντες, είναι άνθρωποι, είναι οπτικές σκιές χαρακτήρων ήδη
νεκρών που τους μένει μόνο η αφήγηση (όχι η συναναστροφή και οι διάλογοι) που
ως μονόλογος φιλοσοφεί, νοσταλγεί, αγαπά, που συμπιέζει τον χώρο, που
συμπυκνώνει τον χρόνο, μα τα αφήνει ελεύθερα παράλληλα να ανασάνουν. Οι
ηθοποιοί στις τέσσερις γραμμές του
κάδρου, κινούνται κι αυτοί ελεύθεροι, δεν πνίγονται, σαν να μπαίνουν και
να βγαίνουν εκτός του, δίχως να σταματά η ύπαρξη τους, σαν να βγαίνουν από το
πανί, σαν να υπάρχουν παντού στον χώρο, δίπλα μας. Ο Malick αποστεώνει το σώμα των ηθοποιών, αφήνει την
ψυχή, η κάμερα κοιτάζει την ψυχή, σώμα ατομικό και παροδικό, εν δυνάμει πάντα
νεκρό, ψυχή και σκέψεις και ιδέες, αιώνιες και οικουμενικές. Το φιλμικό στόρι,
αυτό που φαίνεται, όχι επιφανειακά, μα και αυτό σε βάθος, – της ταινίας της
λείπει το πρώτο επίπεδο συνειδητά, λειτουργεί μόνο αισθητικά – μιλάει για
ανθρώπους απόκληρους, που προσπαθούν να χτίσουν στα συντρίμμια ή να κουβαλάνε
αιωνίως τις πέτρες τους σαν γυρολόγοι της ψυχής τους. Θεατές οι ίδιοι της ζωής
και της ύπαρξης τους, που λειτουργούν αυτόνομα από αυτούς. Και εμείς, με το
ισχυρό τράβηγμα του δημιουργού, μας κάνει τους ίδιους χαρακτήρες, μας ταξιδεύει
στο κέντρο των υπαρξιακών, των μη δομημένων ιδεών, στο επίκεντρο του
υποσυνείδητου. Αυτού που αναζητούμε, αλλά δεν ξέρουμε ποτέ να το ορίσουμε, να
το κατανοήσουμε, να δούμε ποιο είναι. Αλλά σε τούτο το ελεύθερο ύφος και γραφή,
λειτουργεί απολύτως μελετημένα και προσεγμένα. Είναι σαν μια συνέχεια των άλλων
δυο ταινιών του, σαν ατελείωτος λογισμός του δημιουργού πάνω στο μυστήριο της
ύπαρξης.
Αίσθηση
Κινηματογράφηση της ομορφιάς, της αληθινής, αρχέγονης, μυστηριακής
ομορφιάς. Σαν τα πρώτα λεπτά της ερωτικής πράξης, που όλα ενώνονται στην
αίσθηση και μόνο. Κινηματογράφηση των ονείρων, της ζωής όπως η κάμερα την
συλλαμβάνει. Ψευδής μα και ελκυστική, υπερβατική, μη κατανοητή, αισθητική
αλήθεια, αχανής. Κινηματογράφηση του θαύματος, του συλλογισμού, του μεγάλου
αγναντέματος, του στέρφων πεδιάδων, των στέρφων ανθρώπων, του αγέρα που
ξεσηκώνει και χαϊδεύει, του χασίματος στην θάλασσα – το υγρό στοιχείο της
λήθης, του ανεξιχνίαστου, εκεί που τα χνάρια χάνονται πριν δημιουργηθούν.
Κινηματογράφηση των επιθυμιών. Της μόνιμης εξερεύνησης της, για ένα φωτεινό
μαργαριτάρι στα βάθη των ωκεανών. Της γυναικείας φιγούρας, του θηλυκού η
ωραιότητα. Ύμνος και θρήνος στην επιθυμία και την ελπίδα. Της γλυκιάς και
μελαγχολικής, της απατηλής ελπίδας. Για το κορίτσι, το θολό, το πλαστό, το
πανανθρώπινο, το καμίνι των πιο θεσπέσιων και απωθητικών χαρακτηριστικών, το
κορίτσι που δεν υπάρχει, μα δημιουργείται στην σκέψη. Οπτικοποίηση των σκέψεων,
των γαλήνιων ή αυτών που μοιάζουν με χτυπήματα σφυριών στο κεφάλι, της
αταραξίας και της καταστροφής. Της απόγνωσης. Σκέψεις, επικοινωνία εκ βαθέων, με
τους ανθρώπους. Άδολες, αυθεντικές, ολοκληρωμένες στο ανολοκλήρωτο. Πριν μετατραπούν
σε λόγια και πράξεις, που τις κάνουν λιγάκι πιο λίγες, πιο δυσκίνητες, πιο
αμφίβολες. Ειδυλλιακή, ελεγειακή νοσταλγία του παρελθόντος, του παρόντος, του
μέλλοντος, της απουσίας και των ενοχών, της πτώσης και της ασφυξίας, της
βιασύνης μπρος στο τέλος, της ανάγκης για πλήρη ικανοποίησης μπρος στον χρόνο,
μια πορεία ζωής, παράλληλη και εν ενεργεία συνδεδεμένη. Κινηματογράφηση της
ύπαρξης. Εμείς, υπερευαίσθητοι εκ ψυχής, πομποί και αποδέκτες του πόνου, του
φόβου, των απαντοχών, των πράξεων των ανθρώπων, όχι των κινηματογραφικών χαρακτήρων,
μα αυτών των πανανθρώπινων, άρα των απολύτως αληθινών. Ζωή, σχήματα, φιγούρες,
σώματα, ομορφιά, έρωτας. Έρωτας για τον έρωτα. Όνειρο μέσα στο όνειρο. Κινηματογράφηση
της φαντασίωσης, του οράματος, η ζωή σκόνη που αιωρείται και δεν μοιάζει να
καταλαγιάζει και αν μας ακουμπά – έτσι απαλά μας τσακίζει. Σύλληψη του
χωροχρόνου, του απεριόριστου, ότι πιο κοντινό στο όνειρο, κινηματογράφος –
εικονική αφήγηση, ψευδή πραγματοποίηση του άπειρου. Ίλιγγος του κουρασμένου
περιπλανώμενου ανθρώπου που αφήνεται στο πέρα δώθε για να αγγίξει την αίσθηση
των πραγμάτων, ζάλη πριν τον βαθύ ύπνο.
Μη-αφήγηση. Μη-κινηματογράφηση.
Ταινία – μουσική συμφωνία. Ταινία – ποίημα.
[Ζητά την προσοχή του θεατή.
Σαν να διαβάζει ένα ποίημα αμέτρητων σελίδων και αμφίσημων, αφηρημένων σκέψεων.
Θέλει τον δέοντα σεβασμό και προσοχή. Ο κινηματογράφος έχει χαρτογραφηθεί και
σε τούτη την υπεραισθητή περιοχή. Είναι κινηματογράφος ύφους δίχως την αρνητική
έννοια. Καθαρή κινηματογραφική γλώσσα. Δεν είναι μόνο στόρι ή θεατρική
δραματουργία. Είναι συλλαβισμός, χτύποι, αίσθηση και φόρμα. Φόρμα με ελεύθερο
περιεχόμενο – δημιουργία του θεατή, του καθενός μας.]
Knight of Cups, ο τίτλος. Ο ιππότης και οι κούπες της ζωής αδειανές,
ανέγγιχτες, τόσο κοντά μα και απολύτως άπιαστα μακρινά. Ρέει ακούραστα, μελένια
μέσα στις δικές μας κούπες. Αρκεί να απλώσουμε το χέρι, να κεραστούμε λίγο από
το πηχτό κρασί του κυρίου Malick. Ταινία για όποιον παραδίδεται να νιώθει – κινηματογραφικά και ρομαντικά
– γελασμένος.
