Αυστραλία 2016 Του Σωτήρη Δονούκου, με τους Maggie Naouri, Jerome Mayer, Gia Carides
Το φεστιβάλ ελληνικού κινηματογράφου, μία από τις ανέκαθεν πιο ενδιαφέρουσες ενότητες του ΦΚΘ φέτος μάλιστα σε ανανεωμένη μορφή, άνοιξε με μια ταινία από τη νέα ενότητα του φεστιβάλ «Έλληνες της διασποράς». Πρόκειται για σκηνοθετική δουλειά του ελλήνο-αυστραλού Σωτήρη Δονούκου που συμμετείχε στο φετινό φεστιβάλ του Τορόντο και βασίζεται σε βιβλίο με θέμα μια αληθινή ιστορία που είχε συγκλονίσει την αυστραλέζικη κοινωνία πριν από χρόνια. Στις αρχές του 1977 η Άνου Σινγκ, φοιτήτρια νομικής σχεδιάζει να αυτοκτονήσει καθώς υποφέρει από μια χρόνια, πιθανότατα ψυχοσωματική, ασθένεια. Με τη βοήθεια μιας φίλης της, οπότε καλεί φίλους και συμφοιτητές της για αποχαιρετιστήριο δείπνο σκοπεύοντας μόλις το δείπνο τελειώσει όχι μόνο να αυτοκτονήσει αλλά να πάρει μαζί της και τον σύντροφό της τον Τζο Τσίνκουε.
Τα ομολογουμένως σοκαριστικά αυτά γεγονότα (τα οποία ο σκηνοθέτης όπως ανέφερε στη συνέντευξη που ακολούθησε την προβολή βίωσε πιο προσωπικά όντας ο ίδιος φοιτητής στη Νομική σχολή όπου διαδραματίστηκαν) παρουσιάζονται εδώ σε ένα θρίλερ χαρακτήρων σκηνοθετημένο, πέραν ελάχιστων εξαιρέσεων, απλοϊκά, σε ορισμένα σημεία ίσως και βαριεστημένα. Οι ελάχιστες κινήσεις της κάμερας, οι λίγες εναλλαγές πλάνων, σε συνδυασμό με το φλατ φωτισμό και τις κάπως αδύναμες ερμηνείες δε βοηθούν καθόλου στο να χτιστεί η ένταση και το σασπένς που απαιτούνται από το είδος. Μια σκηνοθεσία με περισσότερο νεύρο ή ίσως φαντασία, θα μπορούσε να αξιοποιήσει καλύτερα το διαθέσιμο υλικό.
Ό,τι χάνει σε εκτέλεση όμως, η ταινία το κερδίζει σε επίπεδο σεναρίου. Αρχικά γίνεται η παρουσίαση της κεντρικής ηρωίδας. Σταδιακά, χωρίς βιασύνη και κυρίως χωρίς να την κατακρίνει, ο σκηνοθέτης αφήνει τον θεατή να καταλάβει την πάθηση και το χαρακτήρα της. Έτσι η πράξη της γίνεται πολυεπίπεδη με πολλά αίτια και ερμηνείες. Η ανία της, τα προσωπικά της προβλήματα, η εκδικητική της τάση, η ζήλεια της, ο φθόνος ίσως, ο εγωισμός της, η επιθυμία της να ελέγχει τον κόσμο γύρω της, αλλά και η ανάγκη της να τραβήξει την προσοχή των γύρω της, όλα παίζουν το ρόλο τους και συνεχώς την οδηγούν από τη μία ακραία συναισθηματική κατάσταση στην άλλη.
Ωστόσο το πραγματικά ενδιαφέρον κομμάτι της ταινίας βρίσκεται παραδόξως όχι στην κεντρική ηρωίδα, αλλά σε όλους εκείνους τους ανθρώπους γύρω της, που ενώ γνώριζαν πολύ καλά, τόσο την κατάστασή της όσο και τις προθέσεις της, στην καλύτερη περίπτωση αδιαφόρησαν εντελώς, στη χειρότερη ενθάρρυναν ή ακόμη και προσέφεραν με τρομακτική απάθεια τη βοήθειά τους. Άλλοι από αυτούς παρακολουθούν με περιέργεια την Άνου να καταρρέει μπροστά στα μάτια τους, λες και είναι θεατρικό δρώμενο, άλλοι τη θεωρούν πηγή κουτσομπολιού, κάποιοι επιφανειακά τη λυπούνται, σκέφτονται να βοηθήσουν αλλά ποτέ δε προσπαθούν αρκετά, όλοι τους πάντως θεωρούν τον εαυτό τους αθώο, αμέτοχο εξωτερικό παρατηρητή, ούτε που τους περνάει από το μυαλό ότι είναι συμμέτοχοι στο έγκλημα.
Αν οι ίδιοι όμως θεωρούν ότι δεν έχουν καμιά ευθύνη ο σκηνοθέτης δεν τους κάνει τη χάρη. Φροντίζει να καταδείξει προσωπικά τον καθένα από τους ενόχους, μέσα στη τρομακτική τους απάθεια. Παράλληλα από την αρχή μέχρι το τέλος βάζει σε πρώτο πλάνο όχι την άρρωστη Άνου, αλλά την ίδια την κοινότητα, ίσως ολόκληρη την πόλη, η οποία ακόμη προσπαθεί να συνέλθει, όπως ο ίδιος είπε από το σοκ. Η κοινότητα αυτή, που από την πρώτη σκηνή παρουσιάζεται ειδυλλιακά να προχωρά στην καθημερινότητα της, ενώ ο θεατής ακούει το τηλεφώνημα που έκανε η Άνου στο ασθενοφόρο, αμέσως αφού ολοκλήρωσε την πράξη της, είναι αυτή που τελικά απέτυχε στην περίπτωση του Τζο και κανείς άλλος.
Εκεί ακριβώς βρίσκεται και το νόημα, το κατηγορώ της ταινίας. Δεν είναι τυχαίο ότι ο σκηνοθέτης, στο πιο ουσιαστικό σκηνοθετικό του σχόλιο, πολύ συχνά παρεμβάλλει ανάμεσα στις σκηνές πλάνα από τη καθημερινή, φαινομενικά αθώα καθημερινότητα της πόλης-ενόχου. Κάπως έτσι ενώ αρχικά σκέφτεται κανείς ότι οι αντιδράσεις του κύκλου της ηρωίδας είναι αφύσικες μια σεναριακή υπερβολή μετά θυμάται ότι πρόκειται για μια αληθινή ιστορία ότι αυτά τα γεγονότα κάπου, κάποτε συνέβησαν όχι ίσως με τον ίδιο τρόπο αλλά με κάποιο παρόμοιο.
Η ταινία επαναπροβάλεται στις 5/11 στις 13:00 στην αίθουσα Τόνια Μαρκετάκη
