Τα πρόσφατα γεγονότα στην
Κωνσταντινούπολη, οι μαζικές διαδηλώσεις ενάντια στις πολιτικές της κυβέρνησης
για ανάπλαση του GeziPark
και η αψήφηση της απαγόρευσης του εορτασμού της εργατικής Πρωτομαγιάς,
έδωσαν πνοή σε ένα ισχυρό κίνημα διεκδίκησης
του δημόσιου χώρου της πόλης αλλά και της ελεύθερης έκφρασης εντός αυτού με
σαφείς κοινωνικές και πολιτικές προεκτάσεις.
Με πρόφαση την αναβίωση του ιστορικού χαρακτήρα του πάρκου, η
τούρκικη κυβέρνηση αποφάσισε την ανέγερση εμπορικού κέντρου, στέλνοντας
παράλληλα τις αστυνομικές δυνάμεις να καταστείλουν, με τον πιο βίαιο τρόπο, τις
ειρηνικές συγκενρώσεις όσων αντιδρούν. Το προς κατασκευή κτίριο σχεδιάστηκε σε
στυλ οθωμανικού φρουρίου, κατά τα πρότυπα του στρατιωτικού φρουρίου στην Ταξίμ,
που κατεδαφίστηκε τη δεκαετία του 40. Ωστόσο, με όση «ιστορία» κι αν έντυσε ο Ερντογάν το mall, δεν κατάφερε να συγκινήσει τους
Πολίτες, ούτε και να ξυπνήσει μέσα τους την πατριωτική υπερηφάνεια για το
μεγαλείο της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, καθώς τα σχέδια του κτιρίου θυμίζουν περισσότερο
τα «πλαστικά» κάστρα της Disneyland, παρά ένα
μνημείο-αναφορά στο παρελθόν της πλατείας. Άλλωστε, το μόνο που επιθυμούν τελικά
οι κάτοικοι της πόλης των 16 σχεδόν εκατομμυρίων κατοίκων είναι μερικές ανάσες
δημόσιου χώρου, που δικαιωματικά τους
ανήκει.
Η αυταρχική
πολιτική αποψίλωσης του πάρκου, αδιαφορώντας για μια σειρά ζητήματα,
αρχιτεκτονικού, πολεοδομικού, αλλά και κοινωνικού χαρακτήρα, δεν ήταν παρά
η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι. Ο λαός της Πόλης εξεγείρεται ενάντια
σε μια σειρά από συντηρητικά μέτρα που
αφαιρούν ελευθερίες και τα οποία
εγκαθιδρύουν μια κοινωνία ελέγχου στη
γειτονική χώρα. Η προβολή της εξουσίας πάνω στον δημόσιο χώρο δεν σχετίζεται μόνο
με την διαμόρφωση του κτισμένου
περιβάλλοντος αλλά και με τον έλεγχο της
συμπεριφοράς των ατόμων που το χρησιμοποιούν. Η απαγόρευση της πώλησης
αλκοολούχων ποτών στα καταστήματα μετά τις 10.00 μ.μ. μέχρι και τις 6.00 π.μ. η
ακόμα και η ποινικοποίηση του φιλιού μεταξύ των ζευγαριών σε δημόσια θέα, θύμισαν πρακτικές που εφαρμόζονται
σε χώρες όπως το Ιράν, και οι οποίες δε νοείται να ισχύουν σε μια σύγχρονη
πολυπολιτισμική πόλη, που επιζητά μάλιστα την ένταξή της στην Ευρώπη. Αρκετοί
από όσους εμάς έχουμε επισκεφτεί την Πόλη, θα έχουμε στερηθεί λίγο αλκοόλ μαζί με το φαγητό μας (κατά τη
διάρκεια θρησκευτικών εορτασμών), και σίγουρα δεν είμαι ο μόνος τουρίστας που,
διαπράττοντας το δεύτερο από τα παραπάνω «αδικήματα», άκουσε την θρυλική φράση
“NOKISSINGHERE” από μαγαζάτορα κοντά στο Τοπ Καπί(!)
Φαίνεται λοιπόν πως μέσα από τα
αναδυόμενα κινήματα ανά τον κόσμο, αλλά και συγκεκριμένα αυτό στην
Κωνσταντινούπολη, γίνεται επιτακτική η ανάγκη διεκδίκησης του δικαιώματος στην
πόλη, του δικαιώματος των πολιτών να συνδιαλέγονται και να συνδιαμορφώνουν την
καθημερινότητά τους και φυσικά την εικόνα της πόλης τους, μέσα από δημοκρατικές
διαδικασίες bottom-up (από κάτω προς τα πάνω).
Στην προσπάθειά μας να ενεργοποιήσουμε φοιτητές,
αρχιτέκτονες αλλά και πολίτες, και έπειτα από εκκλήσεις φοιτητών-φίλων μας στην
Κωνσταντινούπολη, καλούμε όσους ενδιαφέρονται να συμμετάσχουν στη διαδικτυακή συλλογή
υπογραφών, ως ελάχιστη ένδειξη συμπαράστασης.
http://www.avaaz.org/en/petition/Right_to_the_city_Dikaioma_stin_Poli/?fEWeMeb&pv=2
* Το «Δικαίωμα στην πόλη» είναι ο τίτλος του βιβλίου που
δημοσίευσε ο Γάλλος φιλόσοφος και
κοινωνιολόγος HenriLefebvre στα τέλη της δεκαετίας του 60΄. Το βιβλίο αυτό παραμένει ένα
από τα σημαντικότερα αρχιτεκτονικά και πολεοδομικά κείμενα του 20ου
αιώνα, ένα ουμανιστικό μανιφέστο για τη
σχέση ανθρώπου και πόλης κι ένα πολιτικό δοκίμιο για την έννοια του χώρου και
της ανάπτυξης στο σύγχρονο καπιταλισμό.
