Για τον συγγραφέα, η Ιστορία της σύγχρονης Ελλάδος, και ιδιαίτερα μετά το 1850 στον βορειοελλαδικό χώρο και ιδιαίτατα της δεκαετίας του ’40, ήταν πάντα ένας τομέας που από τα παιδικά του χρόνια τον έλκυε και τον γοήτευε ιδιαίτερα. Στο βιβλίο αυτό παρουσιάζονται οι μαρτυρίες ανθρώπων που βίωσαν από κοντά, μέσα στο σπίτι τους, την Κόκκινη Βία που σημειώθηκε κατά τη δεκαετία 1940-50 από τους μηχανισμούς του ΚΚΕ/ΕΑΜ/ΕΛΑΣ. Μια βία που δεν ήταν τυχαία αλλά ήταν υποκινούμενη, μεθοδευμένη και οργανωμένη από κάποια “αθέατα” κέντρα. Που εκτελούνταν από συγκεκριμένους ανθρώπους που ανήκαν σε έναν καλοκουρδισμένο κομματικό-στρατιωτικό μηχανισμό. Που ήταν επικεντρωμένη σε απλούς, άοπλους, ταπεινούς ανθρώπους και στόχευε μέσω του φόβου στην τρομοκράτηση όχι τόσο αυτών των ιδίων, που εξάλλου ήταν αναλώσιμοι, και των οικογενειών τους, αλλά στην απονεύρωση, αδρανοποίηση και εξουδετέρωση της κοινωνίας. Οι μαρτυρίες είναι βιωματικές χωρίς επιχρίσματα τραγικότητας ή ωραιοποίησης. Εξάλλου ο θάνατος, η βία και ο τρόμος, ο πόνος και το δάκρυ, δεν προσφέρονται ούτε για το ένα ούτε για το άλλο. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
Η παρουσίαση του βιβλίου θα γίνει την Πέμπτη 13/6 στο βιβλιοπωλείο Επίκεντρο
Πείτε μας λίγα λόγια για το βιβλίο σας, τι πραγματεύεται;
Στο βιβλίο αυτό παρουσιάζονται οι μαρτυρίες ανθρώπων που βίωσαν από κοντά, μέσα στο σπίτι τους την Κόκκινη βία τη δεκαετία 1940-50 από τους μηχανισμούς ΚΚΕ/ΕΑΜ/ΕΛΑΣ στον νομό Πιερίας, στον Όλυμπο και τα Πιέρια Όρη. Αυτά που παρουσιάζονται στο βιβλίο αυτό δεν υπήρξαν το θλιβερό προνόμιο της Πιερίας αλλά, αντίθετα ο μέσος όρος του τί συνέβαινε σε ολόκληρη την Ελλάδα εκείνη τη δεκαετία. Μία βία που δεν ήταν τυχαία αλλά ήταν υποκινούμενη, μεθοδευμένη και οργανωμένη από κάποια «αθέατα» κέντρα. Που εκτελούνταν από συγκεκριμένους ανθρώπους που ανήκαν σε έναν καλοκουρδισμένο κομματικό-στρατιωτικό μηχανισμό. Που ήταν επικεντρωμένη σε απλούς, άοπλους, ταπεινούς ανθρώπους και στόχευε, μέσω του φόβου, στην τρομοκράτηση όχι τόσο αυτών των ιδίων, που εξάλλου ήταν αναλώσιμοι και των οικογενειών τους, αλλά στην απονεύρωση, αδρανοποίηση και εξουδετέρωση της κοινωνίας. Οι μαρτυρίες είναι βιωματικές, χωρίς επιχρίσματα τραγικότητας ή ωραιοποίησης. Εξ άλλου ο θάνατος, η βία και ο τρόμος, ο πόνος και το δάκρυ, δεν προσφέρονται ούτε για το ένα ούτε για το άλλο.
Πως προέκυψε η ιδέα για τη συγγραφή του;
Στην Ελλάδα την δεκαετία του ΄40 είχαμε την παγκόσμια πρωτοτυπία να έχουμε τριπλή κατοχή: Τους Γερμανούς, τους Ιταλούς, με τους οποίους πολεμήσαμε και τους Βουλγάρους, χωρίς να έχει προηγηθεί πολεμική σύρραξη αλλά με μόνιμες διαχρονικές εδαφικές διεκδικήσεις εις βάρος της χώρας από την εποχή της δημιουργίας της Μεγάλης Βουλγαρίας από την Τσαρική Ρωσία το 1875. Η κάθε μία κατείχε μια συγκεκριμένη γεωγραφική της Ελλάδος και για πας από την μία στην άλλη έπρεπε να έχεις τα απαραίτητα έγγραφα. Την ίδια περίοδο οργανώθηκαν αντιστασιακές οργανώσεις για την απελευθέρωση της χώρα και μόνον από το ΕΑΜ που ελέγχονταν στενά από το ΚΚΕ και ήταν η μεγαλύτερη αντιστασιακή οργάνωση να προσχεδιάζει την κατάληψη της εξουσίας διά των όπλων και την αλλαγή του προπολεμικού κοινωνικοπολιτικού πολιτικού αλλά και των εξωτερικών προσανατολισμών, σχέσεων και προοπτικών της χώρας.
Αυτό ήταν το πλαίσιο, ήταν περίβλημα. Για την επίτευξη αυτών των στόχων έπρεπε να συμφωνήσει και ο Λαός. Και επειδή ο Λαός δεν ήταν έτοιμος να πεισθεί από το 1943 και μετά οι μηχανισμοί αυτοί έθεσαν δύο στόχους: να ενισχύσουν την πολεμική τους ισχύ ώστε να διαλύσουν τις εθνικές ένοπλες αντιστασιακές οργανώσεις (Κατοχικός Εμφύλιος) και να κάμψουν το φρόνημα του με τη βία ενισχύοντας ταυτόχρονα τους μηχανισμούς εφαρμογής της. Τον Δεκέμβριο του 1944 εκδηλώθηκαν στην πράξη τα σχέδια και οι προθέσεις των ΚΚΕ/ΕΑΜ προχωρώντας σε Στάση ή «Επανάσταση» που οδήγησαν στα αιματοβαμμένα και αχρείαστα Δεκεμβριανά καταργώντας μπροστά στον νέο Εθνικό κίνδυνο ακόμα και τον επίσης τραγικό Εθνικό Διχασμό του Μεσοπολέμου.
Το κόστος αυτής της «επιτυχίας» το πλήρωσε ο Λαός, ο άοπλος, ανυπεράσπιστος Λαός, οι απίστευτες ταλαιπωρίες του οποίου στο μικρόκοσμο της Πιερίας, ήταν η ιδέα για την συγγραφή του Βιβλίου αυτού.
Στην τόσο εκτενή έρευνα που κάνατε και με τους ανθρώπους που μιλήσατε, ποια στιγμή θα ξεχωρίζατε να μας αναφέρετε;
Υπάρχουν πολλές σκηνές που συγκινούν, στεναχωρούν και πληγώνουν και που αποτυπώνουν το βαρύ, το καταθλιπτικό κλίμα των ημερών εκείνων. Κατ΄αρχήν όλοι σχεδόν που μίλησαν είχαν μια εγγενή δυσκολία. Επρεπε να θυμηθούν περιστατικά και εικόνες που τους στοιχειώνουν ακόμη και τώρα 70+ χρόνια μετά . Που συνδέονται με ανθρώπους προσφιλείς, οικείους..Για μένα που βρέθηκα απέναντι σε όλα αυτά θα μπορούσα να ξεχωρίσω δύο – τρία περιστατικά που πράγματι με άγγιξαν: Ήταν στην Ανω Μηλιά, ο πληροφορητής, παιδί τότε, που επέστρεφαν με τη γιαγιά του στη Μεσαία Μηλιά. Πέρασαν από τη εκκλησία Αγία Παρασκευή να ανάψουν ένα κερί. Στον προαύλιο χώρο είχε 3-4 κερασιές. Στην μια από αυτές οι ΕΛΑΣίτες είχαν κρεμασμένη από τους αγκώνες μια άγνωστη τους γυναίκα 25-30 ετών, που βογκούσε βαριά και με γερμένο το κεφάλι στον ώμο. Από κάτω ήταν ένα μικρό κοριτσάκι 3-4 ετών ταλαιπωρημένο, με μύξες και δάκρυα στα μάγουλά του, ξυπόλυτο, έκλαιγε και, στέκοντας στα δάκτυλα των ποδιών της, σαν μπαλαρίνα, προσπαθούσε να αγγίξει τα πόδια της κρεμασμένης γυναίκας, προφανώς της μάνας του. Ίσως για να της δώσει κουράγιο και δύναμη, ν΄ αντέξει το μαρτύριό της. Δίπλα από την κρεμασμένη στέκεται όρθιος ένας αντάρτης με όπλο που φύλαγε τί; Την κρεμασμένη…το κοριτσάκι..
Ήταν τέλη Σεπτεμβρίου 1944. Οι Γερμανοί ετοιμάζονται να εγκαταλείψουν την χώρα. Η τοπική διοίκηση τους έχει ουσιαστικά μεταφερθεί στον Σιδηροδρομικό Σταθμό για να διασφαλίσει την απρόσκοπτη λειτουργία του Σιδηροδρομικόύ δικτύου για την ασφαλή μεταφορά του προσωπικού και του βαρέος στρατιωτικού υλικού στη Γερμανία. Όταν επιστρέφει ο πληροφορητής μας Νίκος Φαρδέλλας στο σπίτι, παιδί τότε έντεκα ετών, του λέει ότι ήρθαν δύο και πήραν τον πατέρα του. Δεν ξέραμε λέει ο Νίκος. Τί να κάνουμε. Αρχίσαμε να ψάχνουμε να ρωτούμε χωρίς να βρίσκουμε άκρια. Στο σπίτι κλάμα και οδυρμός. Μάθαμε στο μεταξύ ότι εκείνες τις ημέρες έπιασαν και άλλους στην Κατερίνη αλλά και στα χωριά της. Μάθαμε τελικά ότι τους οδήγησαν όλους στο χωριό Αρωνάς, 4-5 χλμ, δυτικά, βορειοδυτικά της Κατερίνης. Πηγαίνει με έναν εξάδελφό του στον Αρωνά και καταφέρνει να δεί τον πατέρα του. Ο οποίος του εκμυστηρεύεται ότι δεν θα έβγαινε ζωντανός από εκεί μέσα. Μετά από αυτό πλήρες σκοτάδι γεμάτο με φήμες. Μεταφορά κάποιων από τον Αρωνά αλλού, κάποιες εκτελέσεις στον Αρωνά και μεταφορά άλλων στην Πέτρα. Το σπίτι ήταν ανοικτό. Κόσμος μπαινόβγαινε από ειλικρινές ενδιαφέρον ή από περιέργεια., άλλοι με αγνές προθέσεις και κάποιοι να μας καταπραϋνουν τον πόνο μας λέγοντας μας «ότι δεν τον σκότωσαν με κονσερβοκούτι αλλά με όπλο!!!…». Περνούσε ο καιρός και δεν μάθαινα τίποτα συγκεκριμένο. Και τελειώνει ο Νίκος φανερά συγκινημένος, λέγοντας: ΄Εφθασαν οι σαράντα ημέρες από την σύλληψη του μπαμπά και δεν ξέραμε αν έπρεπε να του κάνουμε μνημόσυνο ή όχι. Πέθανε η Μάνα μας με τον καημό οτι δεν έκανε το μνημόσυνο που έπρεπε για τον άνδρα της…
Ο Αντώνης Ζαρκανέλας γεννήθηκε στην Καρίτσα Πιερίας το 1945. Αποφοίτησε το 1969 από το τότε Φυσιογνωστικό Τμήμα της Φυσικομαθηματικής Σχολής του ΑΠΘ. Μετά την εκπλήρωση των στρατιωτικών του υποχρεώσεων, έφυγε το 1971 για μεταπτυχιακές σπουδές στις ΗΠΑ από όπου επέστρεψε το 1973 έχοντας αποκτήσει Master’s στην Ωκεανογραφία από το Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Φλόριδα. Το 1980 ανακηρύχθηκε Διδάκτωρ Βιολογίας στο ΑΠΘ. Το 1980 έλαβε τρίμηνη υποτροφία του Ιδρύματος Fulbright και το 1987 μετέβη στο ΜΙΤ στη Βοστώνη των ΗΠΑ μετά από επιλογή του Ιδρύματος Υποτροφιών H.H. Humphrey για μεταδιδακτορικές σπουδές κατά το ακαδημαϊκό έτος 1987-88. Από το 1974 επαγγελματικά ασχολήθηκε με θέματα περιβάλλοντος-ρύπανσης κάνοντας σταδιοδρομία στο Δημόσιο από το οποίο και αποχώρησε ως Γενικός Διευθυντής Ανάπτυξης της Νομαρχίας Θεσσαλονίκης, το 2009.
